Тыңдайықшы:
ТЫЙЫМДАР
Танысын, танымасын үлкен кiсiге сәлем бермей өтпейдi. Себебi, өз жүрген ортаңның, ауылыңның адамы сенi танымағанмен, ата-анаңды, ұстаздарыңды таниды. Сондықтан, олардың берген тәрбиесiнен алған үлгiңдi көрсетiп жүруiң керек.
Келе жатқан адам отырған адамға сәлем беруi тиiс. Келе жатқан адам өз қажетi үшiн қашанда бiреуден көмек сұрауға бейiм тұрады. Сондықтан, өзi өтiп бара жатқан жердегi адамдармен әуелi амандасып, сонан соң жөн сұраса дұрыс-ақ.
Жақсы көретiн, сыйласқан адамдарға алыс-жақын тұрғанына қарамай әдейi барып сәлемдеседi. Ата-анаңа, ұстазыңа, өте жақсы көрiп сыйлайтын адамдарға, сенi танитын сыйлы кiсiлерге барып сәлемдесiп, жағдайын бiлiп, азын-аулақ сый-сияпат апарып тұру – ата-бабадан қалған жол. Бармасаң-келмесең, жат боласың. Туыстықты, көңiл жақындығын жиi араласып бiлдiру керек.
Адамдар өтетiн жерге, керуен жолына тұруға болмайды. Себебi, үздiксiз жүруге арналған жерде тұрып, шаруа жасау дұрыс емес. Үлкен жолдың да өзiндiк қасиетi бар. Сан тiлектiң, арманның, түрлi жоспарлардың тоғысқан, арнаға түскен жерi. Сондықтан жол бойында жаман сөз сөйлеуге, жағымсыз iс-әрекет жасауға болмайды. Өтiп бара жатқан адамдарға, керуеншiлерге кедергi жасау дұрыс емес.
Орынсыз жерде күлмейдi. Күлкiнiң де өзiндiк ретi бар. Көпшiлiк жерде екеуара сыбырласып, күлу әбестiк, мәдениетсiздiк болып саналады. Бiреудiң қайғысы, бақытсыздығы, сәтсiздiгi туралы айтылып жатқанда күлу де әдепсiз адамның қылығы.
Көпшiлiкке қарап түшкiрмейдi, есiнемейдi, кекiрмейдi. Көп ортасында өзiн әдептi ұстайтын адам өзiнiң ерсi қылық жасамауын қадағалап жүредi. Көлiкте, жиналыстарда, сабақта түшкiргiсi келгенде, мұрнын уқалап жiберсе, түшкiру басылады. Ерiксiз есiнейтiндей жағдай болса, ауызды оң қолдың алақанымен немесе сол қолдың сыртқы жағымен жауып есiнеу керек. Көп ортасында кекiру әдепке жат. Ол денсаулықтың кемшiлiгi, емделудi керек етедi. Кекiргенде ауыздан сасық иiс шығуы мүмкiн. Сондықтан адам өзiнiң әр әрекетiн есепке алған жөн.
Достарыңызбен бөлісу: |
