Ескертпе: кестеде Б – бензин, Д – дизель, 7.2 Мотордың әр түрлі күшсалмақ режимінде зиянды шығаруларын есептеу

Зиянды заттардың шығынының есебі жүктеменің 3 режимі үшін жасалады:

- номинал N_е=N_еном;

- орташа N_е=0,5N_еном;

- азайтылған күшсалмақ N_е=0,2N_еном .
Әр режимге қатысты отынның шығыны 2-кестеде келтірілген К₁ коэффициенттерін есепке ала отырып анықталады. А қосымша вариант сынақ кітапшасы нөмірінің соңғыдан бұрынғы цифр бойынша алынады.
2-кесте – Әр түрлі жүктемелердегі отын шығынының коэффициенті К₁

Мотордың жүктемесі	Қосымша вариант А
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
орташа 0, 5 Nеном	0,52	0,56	0,55	0,53	0,50	0,57	0,54	0,51	0,58	0,57
кіші 0, 2 Nеном	0,31	0,28	0,35	0,30	0,27	0,34	0,25	0,26	0,32	0,33

3-кестеде есептеу режимдері үшін, отын – ауа қосындысын сипаттайтын құрамдық коэффициенті α-ның, және айналымнан шыққан газ құрамындағы негізгі улағыш компонеттердің мөлшері– көміртегінің тотығы СО, азот тотығы NО, көмірсутектері СН мен күйе С мәндері көрсетілген.

Әр берілген режим үшін негізгі улағыш компонеттерінің есебі келесі ретте шығарылады

α – берілген режимдегі ауаның артықтығының коэффициенті (3-кесте);

Жалпы сағаттық қалдық

СО-ның үлесі қалдығы:

Газдардың тотығы 1 км/м³ тең болғандағы СН-тың жалпы қалдығы:

СН-тың үлесі қалдығы:

NО-ның жалпы қалдығы кг/сағ:

NО-ның үлесті қалдығы г/(кВт*сағ):

Күйенің жалпы қалдығы кг/сағ:

Күйенің үлесті қалдығы г/(кВт*сағ):

- N_е , G_T (1-кесте) және α (3-кесте) бойынша алғашқы берілгендер;

- СО, СН, NО және күйе қалдықтарын есептеу.

Орташа күшсалмақ:

- N_е , G_T (1-кесте) және α (3-кесте) бойынша алғашқы берілгендер;

- СО, СН, NО және күйе қалдықтарын есептеу.

Кіші күшсалмақ:

- N_е , G_T (1-кесте) және α (3-кесте) бойынша алғашқы берілгендер;

- СО, СН, NО және күйе қалдықтарын есептеу.

Есептеудің нәтижелерін кестелік үлгіде және графикті (1-сурет) көрсету қажет.

1-сурет – Улағыш заттар мөлшерінің диаграммасы

Бұл бөлімде құрылған диаграмма бойынша алынған нәтижелердің талдауы және мотордың айналымынан шыққан газдардың улағыштығы тұрғысынан қарағандағы, әртүрлі режимдердің бағалауы жүргізіледі.

Жеңілдетілген жүріс айналымында, 4 жүріс режимінен тұратын бензин моторлы автомобильдің улағыштық сипаттамасы СО, СН және NО қалдықтары бойынша, дизельді автомобильдің NО, СО және күйе бойынша жол бірлігіне қатысты анықталады. Есептеуге берілгендер 5 кестеде келтірілген.

Қозғалыс режимі	Отын шығынының коэффициенті, К2	Режимнің үлес уақыты	Бензин моторлы автомобиль				Дизельді автомобиль
				СО, %	NO, ppm	СН, ppm		СО, %	NO, ppm	C, мг/л
Бос жүріс	0,15	0,20	0,95	2,5	0	220	5,5	0	0	0
Үдеу	0,75	0,35	0,90	4,0	1400	400	2,3	0,5	2200	1,5
Тұрақтандырылған жүріс режимі	0,60	0,20	1,10	0,5	3000	80	2,9	0,2	1800	0,7
Тежелу	0,20	0,25	0,65	1,5	0	450	6,5	0	0	0
Айналымдағы орташа жылдамдық, км/сағ			45				40

Мотордың белгіленген қуатында автомобиль моторының типі және отын шығысы 1 кесте бойынша вариант бойынша келесі түрде анықталады. Есептеу үшін вариантты сынақ кітапшасының номерінің соңғы 2 цифрдың қосындысы бойынша алу керек. Егер қосынды қостаңбалы сан болса, онда оның соңғы цифры есептеледі.

Әр берілген режим үшін есептеу келесі рет орындалады:
7.3.1 Айналымнан шыққан газдардың мөлшер саны
М_ОГ=*К₂*G_T(1+l₀) кг
,К_2, – режимнің берілген параметрлері (5 кесте)

G_T – отынның шығысы (1 кесте)