Ќазаќстан Республикасыныњ Білім жєне Ѓылым Министрлігі
Пайданы болжаудың дәстүрлi әдiстерi
жүктеу/скачать 1.23 Mb.
|
| 5.2 Пайданы болжаудың дәстүрлi әдiстерi
Пайда жоспарының барлық үлгілері өзімен бірге бөлек операциялар, кәсіпорынның жалпылаған пайдасының үлгісін ұсынады. Пайданы жоспарлау процессінде ең үлкен таратуды келесі жоспарлау үлгілері алады: • экстраполяция тренді; • регрессиялық есептеулер бос тұрулар; • регрессиялық есептеулер; • есептiң түзу әдiсі; • нормативтiк әдiсi; • ақшалай ағынның негiзiнде операциялық пайданың болжамдау әдiсi; • шығындар, iске асыру және пайданың көлемдерiнiң өзара байланысу жүйесiнiң әдiсi; • факторлы пiшiндеу әдiсі. Пайданың (кең таралғандарды) дәстүрлi болжамдау әдiстерiне ақшалай ағынның негiзiнде (регрессиялық есептеулер, көпрегрессиялық есептеулер тренд, бос тұрулар экстраполяция) статистикалық әдiстер, есептiң түзуiн нормативтiк әдiсi және әдiс, операциялық пайданың болжамдау әдiстерi кіреді. Трендтердің экстрополяция әдісі жорамалға негізделген, яғни келешекте жоспарланған тенденциялар сақталынады, өткен кезеңдердегі көрсеткіштерге салынады, бірақ ол тек қана алдын ала талдау анықталған бiркелкi өсу немесе төмендету болады. Болжаймыз: Х – маржинал пайдасының жоспарланатын көлемі, b – белгілі мерзім ішінде маржиналдық пайданың абсолютті өзгеруі, t - бағалау кезеңі. Онда маржиналдық пайданың болжау функциясы t кезеңі үшін келесі түрде болады: (19) Мұнда а – маржиналь пайдасының негiздi шамасы; b – параметрін функцияның өсуi сияқты түсiндiруге беруге болады. Егер абсолюттi емес ауытқу , салыстырмалы өзгерiстер, онда тәуелдiлiк осы жағдайда келесi түрдi тасысқанында, яғни тұрақтыған өсу қарқын: өткенi мерзiмнiң талдауында мерзiмге мерзiмнен үнемi айқындалса, (20) Осы функцияда b параметрі тұрақты екпiнмен өсудi өрнектi сияқты түсiндiрiп бередi. Ол (ай, тоқсан) уақыттың қысқа аралықтары туралы болжауда фирманың жұмыс жасауын сыртқы және iшкi ортаның құбылмалылығының түрiндегi әдiс нәтижелердiң үлкен қателiгiн қолдануда көрcетiлген жоғары есепке ала қолдануға болады. Операциялық пайда көрсеткiштерiнiң болжамының регрессиялық әдiстерi болжанатын айнымалы, сондай жалпы пайдалар немесе сатудан түскен пайда жiберудегі шамалар сияқты қаралынады және тәуелдi басқа айнымалыға негiзделген. Егер тәуелдiлiк бiр айнымалыдан айқындалса, онда алгебралық өзара байланыс үстiрт трендының сызығына сәйкес келетiн регрессияның түзуi теңдеуде өрнектеледi. Болжамның функциясы жоспарланатын айнымалы төмендегiше көрiнедi: (21) мұнда a, b – өткен кезеңде болжалытын функция параметрлері. A параметрі регрессияның тұрақтысы, b-ның параметрлерiн деп атайды - регрессияның коэффициентiмен. Экстрополяция тренді сияқты жай регрессия кезінде түзу емес тәуелділіктер болуы мүмкін. Оларды есептеу әдісі трендт экстрополяцияда қолданылатын әдіске қосуға болады. Пайданы болжау кезінде жай регрессия әдісі және көп пайдаланылатын регрессия әдісі қолданылады. Ол айырмашылығы болады пайданың болжалатын параметрлерi екiдегi тәуелдi болатын немесе факторлар көп болған тұрып қалады. Екi есе шығын сызықты регрессия үшiн формула төмендегiше көрiне алады: A параметрі регрессияның тұрақтысы, bның параметрлерiн деп атайды - регрессияның коэффициентiмен. Жанында тренда экстраполяциялардың жанында солай сияқты болуы мүмкiн сызықты емес тәуелдiлiктер регрессия тұрып қал. Олардың есептеуiн әдiс экстраполяцияның әдiсiнде тренд қолданылатын әдiске ұқсас Регрессияның әдiсiнен басқа пайданың болжауында (көп) көп рет қолдануға болатын регрессияның әдiсi де қолданыла аладуға тұрып қал. Ол айырмашылығы болады пайданың болжалатын параметрлерi екiдегi тәуелдi болатын немесе факторлар көп болған тұрып қал. Екi есе шығын сызықты регрессия үшiн формула төмендегiше көрiне алады: (22) Px/Pa - бағаларының байланысы өнiмдердi сатуына және өнiмнiң талғаулы ол жоспарлалатын; - регрессияның коэффициентi, бағалы байланыстың анықтайтын бағыт және салмағы. Пайданың регрессиялық болжамдау әдiстерiн тек қана талдау өткен болғанда ғана қолданылады көрсетедi пайда және оның құрастыру ықпал ететiн факторлармен көрсеткiштердiң арасындағы байланысты тығызырағамын, сонымен бiрге бұл факторлардың өзгерiсi болжамдай алады берiк жеткiлiктi. Барлық көрсеткiштер үшiн әрине, қаржы жоспар негiзгi көрсеткiштен тәуелдiлiктiң ұқсас тегi айқындалуға болады. Керiсiнше, бiртұтас қаржы жоспарлардағы негiздi және жоспарлалатын көрсеткiштердiң арасындағы тәуелдiлiк қандай болмасын бiр қатар жағдайда тiптi бар болмауы мүмкiн. Мысалы, инвестициялық қызмет бойынша бiртұтас қаржы жоспарлар операциялық қызмет бойынша жоспарлармен байланыстырмауға және iске асырудың көлемдерiнiң көрсеткiштерi нақ сол инвестициялық жоспардың тиiстi көрсеткiштерiне ықпал етпеуi мүмкiн. Кәсiпорындар жоғарғы менеджмент. Сонымен бiрге, әдеттегiдей, шешiм қабылдауда қолдану формализацияланған процедуралар осы кезеңде ұсынылмайды. Бұдан жиынның себептерi. Ең алдымен, үлгiде көрсеткiштердiң қорытынды мәнге барлық факторларын ықпалды мүмкiн емес ескергенiн айтып тұруға керек, яғни көрсеткiштердiң болжам мәндерi болуы мүмкiн кәсiпорынның қаражаттарының келешек күйi варианттары туралы тек қана ұсыныстарды бередi. Сонымен бiрге үлгiлерде есепке алынбайтын нақтылы тәуекелдермен сабақтас түрлi шаралар оны табыс үшiн талап етедi. Әйтеуiр, және кәсiпорынның қаражаттары тек қана сөз жоқ, ақырғы шешiм қабылдауда кәсiпорынның жоғарғы менеджменттерiмен есепке алынатын құндылықтардың жүйенiң бiр бөлiгi ұсынатынын айтып тұруға керек жүктеу/скачать 1.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|