Бағдарламасы Нысан пму ұс н 18. 2//06 Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

3.2 ПӘННІҢ КУРСТЫҚ ТЕОРИЯЛЫҚ МАЗМҰНЫ

Қазақ мәдениетінің обьектісі мен бастаулары. Қазақ мәденифилософиялық ойларының пайда болуы мен даму ерекшеліктері. Қазақ мәдениетінің әлемдік өркениеттегі орыны. Қазақстан мәдениетінің тарихының басты кезеңдері. Қазақстан мәдениетінің зерттелу әдістері, деңгейі және европацентризм, империяшыл, арийцентристік көзқарастарға сын. Номадалық шаруашылық-мәдени тип - қазақ мәдениетінің архетипі.

Қазақстан территориясындағы көне көшпелі тайпалардың мәдениет әлемі. Скиф-сақ өркениеті. Прототүріктердің ел басқару мәдениеті. Әйелдердің сақ қоғамында алатын орыны. Сақтардың негізгі діни наным-сенімдері, өмір салты және ежелгі сақтардың өнері. Сақтардың «аңдық стилі» және оның қазақ ою-өрнегінде пайда болуы. Сақ тайпаларының көршілес өркениеттермен мәдени байланыстары. Қазақстан территориясындағы көне көшпелі тайпалардың мәдениет әлемі. Аландар, ғұндар, қаңлы, үйсіндер прототүрік мәдениетін жасаушылар. Протүріктердің жазу, материалдық және рухани мәдениеті. Ұлы Жібек жолы және прототүріктер.

Қазақ мәдениеті тарихын кезеңдестіру. Протоқазақтардың алғашқы категориялары мен дүниетанымдық ұстанымы және олардың арақатынасы. Ежелгі қазақтардың дәстүрлі наным-сенімдері. Тәңірге, Жер-суға, Ұмай Анаға сенушілік. Қазақ тық, түріктік шаманизмнің зароастрийзмдік негізі. Шаманизм және оның қазақ дүниетанымындағы орыны.

Әлемдік өркениеттегі түрік мәдениетінің орыны. Түріктердің алғашқы мемлекеттік құрылуы. Қазақстан территориясындағы ежелгі қалалар мен қоныстар. Көшпелі және жартылай көшпелі халықтардың материалдық мәдениеті. Сәулет және өнер. «Орхон-Енисей» ескерткіштері және оның түрік халықтарының жазу мәдениетінің қалыптасуындағы рөлі. Түркі халықтарынң космогониясы және мифологиясы. Тәңірлікке мәдениеттанулық талдау. «Қорқыт ата кітабы» - түркі мәдениетінің көрнекті ескерткіші.

Ренессанс әлемдік құбылыс ретінде. Ислам Ренессансының ерекшеліктері. Түркі халықтарының рухани өміріндегі исламның рөлі. Орталық Азиядағы араб-парсы мәдениеті. Қазақстан территориясында исламның тарауы және оның қазақ халқының рухани бет бейнесінің қалыптасуына ықпалы. Орта Азиядағы қала құрылыс материалдық мәдениеті мен өнері. Мұсылмандық Ренесанс және оған ата-бабаларымыздың өмір тіршілігіне қаншалықты енгендігі. Ислам Ренессансының көрнекті қайраткерлері. Әл-Фараби Екінші ұстаз ретінде және оның әлеуметтікмәдени ойлары. Жүсіп Баласағұнның «Құтты білік» шығармасының түркі халықтарының мәдениеті үшін маңызы. Махмұт Қашқари – түркі халықтарының дәстүрлі мәдениетін алғашқы зерттеуші. Сопылық - әлеуметтікмәдени құбылыс ретінде. Қожа Ахмет Иассауи және оның «Даналық кітабы» туралы. Ахмет Жүгінеки, Сүлеймен Бақырғани.

Қазақ халқының этногенезінің социоәлеуметтік ерекшеліктері. Қазақ халқының мәдениетінің дамуының мемлекеттік кезеңі. Қазақ хандығының материалдық мәдениеті. Қазақ хандығының басқа көршілес халықтармен мәдени байланыстары. Қазақ киіз үйінің символикасы. Қазақ халқының салт-дәстүр, әдет-ғұрпы. Жеті аталық үрдіс. Қазақ халқының эпикалық мәдениеті. Қазақтардың діни наным-сенімдері. Көшпелілердің космологиялық түсініктері. Тіл, жазу, қазақ халық медицинасы. Қазақ халқының музыкалық мәдениеті. Қазақ халқының рухани сана-сезім мәдениеті.

Қазақ фольклорының дүниетанымдық мазмұны. ХV –ХVІІІ ғ.ғ қазақ ақын-жырауларының әлем туралы түсінігі. Ақын, жыраулардың шығармаларының тақырыбы. Шалкиіз, Ақтамберді жырау. Доспамбет, Бұқар жырау. Қазақ халқының мақал-мәтел, жаңылтпаштарындағы қазақ даналығы. Қазақ батырлар эпостарының образы, оның рөлі және оның мәні.

Қазақстанның Ресей империясының құрамына кіруі. Мәдениеттердің тоғысуы ма, әлде отарлық па? Қазақ халқының азаттық жолындағы күресі. Миссионерлік әрекеттер және патшалның исламға қарым-қатынасы. Қазақ ғартушылығының пайда болуы мен дамуы. Қазақ ағартушылығының ерекшелігі мен оның тарихилығы. Ш. Уәлиханов әлеуметтанушылық концепциялары. Ы. Алтынсарин педагогикасы. Абай Құнанбаев, оның философиялық ойлауының ерекшеліктері. Абайдың адамгершілік-этикалық концепциясы. А. Құнанбаевтың ағартушылық исламы және оның қазақ халқы туралы ой толғауы.

Ш. Құдайбердиевтің мәдениеттанулық білімдері. Ахмет Байтұрсынов, Әлихан Бөкейханов және олардың Қазақстанның ұлттық өзін-өзі белгілеу мәселелері. М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, М. Шоқай және оның «біртұтас Түркістан» идеясы. С. Торайғыров дүниетанымының ерекшелігі.

Кеңестік Қазақстандағы мәдени құрылыстың ерекшелігі. Сауатсыздыққа қарсы күрес және жазба мәдениетінің жетістіктері. Кеңестік Қазақстанның әлеуметтік мәдени өзгерістері. Индустриаландыру және қала мәдениеті. Ұжымдастыру және дәстүрлі ауылдық мәдени өзгерістер. Қазақстанның саяси жүй және тоталитаризм. Қазақстандағы этномәдени жағдай. Қайта құрулар және Қазақстан.

ХХ ғ. жаңа мифі. Социалистік мәдени төңкерістің мәні, мазмұны, кезеңдері. Тоталитаризм және мәдениет. Мәдени геноцид түсінігі. Кеңестік мәдениеттегі маргинальдық және мәңгүрттік.

Қазақстан Республикасындағы әлеуметтікмәдени жағдай. Ұлтаралық қатынастардың күшеюі. Нарық және мәдениет. Қазақ мәдениетінің батыстандырылуы. Уақыттың рухани жағдайы және мәдени өрлеудің міндеттері. Эрзац-мәдениет және антимәдениет. Дін, өнер, білім салаларындағы әлеуметтікмәдени процесстер.

Мәдени құрылыстағы негізгі бағыттар. Қазақстан Республикасындағы ұлттық-мәдени орталықтар және олардың ұлтаралық қатынастарды реттеуде атқаратын рөлі. Қазақ мәдениетінің ХХІ ғасырдағы даму перспективалары.

Посттоталитарлық қоғам әлемдік-тарихи құбылыс ретінде. Бұрынғы КСРО территориясында тәуелсіз мемлекеттердің пайда болу ерекшеліктері. Евразиялық одақ интегралды және ұлтық сана-сезімнің өсу перспективасы ретінде. Ерроазияттық мәдени қауымдастықтағы Ресей мен Қазақстанның рөлі. ТМД-дағы әлеуметтікмәдени моделдер және жаңа жолды таңдау. ТМД және қазіргі күнгі суперөркениеттер. Тоталитарлық мәдениет қалдықтары. Демократия, азаматтық қоғам және мәдени құқық.

Қазақ мәдениетінің тарихы пәнінің тарихи және ғылыми маңыздылығы. Қазақ мәдениетінің әлемдік мәдениеттегі орыны. Мәдени мұраларды сақтаудағы Қазақстан Республикасындағы іс-шаралар. «Мәдени мұра» бағдарламасы.

1. 
   Мәдениет пен өркениет түсінігі.
   
2. 
   Ұлы Дала өркениеті - европацентристік көзқарастар тұрғысында.
   
3. 
   Қазақ мәдениетінің әлемдік өркениетте алатын орны.
   

1 Буырқанған Батыс пен шыдамды Шығыс өркениетінің өзіндік ерекшеліктері.

2 Ежелгі Шумер мәдениеті.

3 О.Сүлейменовтың «АзиЯ» кітабына мәдениеттанулық талдау. («Шумер-наме»).

1. 
   Анахарсис- скифтердің философы.
   
2. 
   Ғұн мемлекетінің мәдени даму деңгейі туралы батыс және шығыс деректері.
   

1 Тәңір, Ұмай Ана (Бай Ана) түсініктері.

2 Зорастризм дінінің ерекшелігі (бүгінгі парсизм дінінің жағдайы).

3 Ш. Уәлиханов «Қазақ арасындағы шаманизмнің қалдықтары» туралы.

1 Түркі мәдениетінің әлемдік өркениетке қосқан үлесі.

2 Түркі жазба ескерткіштері.

3 «Қорқыт Ата», «Оғызнаме» шығармаларының мазмұны мен маңызы.

1 Араб –ислам мәдениеті Қазақстан территориясында.

2 Қазақстандағы исл ам дінінің сопылық бағыты және А. Иассауи.

3 Қазақстан террриториясындағы ортағасырлық қалалардың өзіндік ерекшеліктері.

1 Қазақ киіз үйі.

2 Қазақтардың аспан әлемі туралы түсініктері, халық медицинасы.

3 Қазақ халық ауыз әдебиеті.

1 Ақын, жырау шығармаларындағы дүниетанымдық түсініктер.

2 Қазақ нақыл сөздері мен шешендік сөз өнері.

3 Батырлар жыры.

1 Қазақ-орыс мәдениетінің өзара байланысы.

2 «Зар-заман» кезеңі.

3 Ш. Уәлиханов, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаевтың қазақ мәдени өміріндегі орыны.

1 Қазақ зиялылары ұлттық сана-сезім мәселелері туралы (Ш. Құдайбердиев, А. Байтұрсынов, Ә. Бөкейханов).

2 «Алаш» партиясының бағдарламасысындағы ұлттық мемлекет пен мәдениет мәселелері..

3 М. Дулатов, М. Жұмабаев, С. Торайғыров т.б.

1 Кеңес үкіметінің геноцид саясаты

2 Сауатсыздыққа қарсы күрес.

3 Қазақстан индустрияландыру жылдарында. Қала құрылысы және урбанизация процессі.

1 ҰОС қарсаныда Қазақстанға соғыс болып жатқан аудандардан ғылым қайраткерлерінің қоныс аударып келуі және олардың Қазақстан ғылымы мен мәдениетінің дамуына қосқан үлестері.

2 ҰОС кейінгі Қазақстандағы мәдени өзгерістер.

3 Қ. Сәтпаев және Қазақ Ғылым Академиясының ашылуы.

Нарықтық қатынастар жүйесіндегі Қазақстан мәдениетінің жағдайы.

Қазақ мәдениетіндегі батыстандыру көріністері.

Білім, өнер, діни өмірідегі әлеуметтікмәдени процесстер.

1 Тәуелсіздік кезеңіндегі Қазақстандағы рухани өмір.

2 «Мәдени мұра» бағдарламасы.

3 ҚР .және Павлодар облысындағы ұлттық мәдени орталықтардың қызметі.

1 Бұрынғы Кеңес Одағы құрамындағы тәуелсіз мемлекеттердегі әлеуметтікмәдени қайта құрулар

2 ТМД және қазіргі суперөркениеттер.

3 Адамзаттық серіктестіктер тәртіптерінің кеңеюі және бизнес этикасы.

1. Ежелгі антик авторларының шығармаларындағы сақ –ғұн мәдениеті туралы.[осн. 5; 125]

2. Л. Гумелевтың «Көне Түркілер» еңбегіндегі түркі өркениеті. .[осн.12;95]

3. Алғашқы діни-сенімдерді зерттеушілер еңбегіндегі Тәңірлік, Ұмай Ана» туралы түсініктер жиынтығы. .[доп. 4; 35]

4. «Қорқыт ата» және «Оғызнаме» эпостарының мазмұны. .[осн.16; 6]

5. Қожа Ахмет Иассауи «Диуани Хикмет» шығармасындағы тарихи, этнографиялық, тілдік деректер. [осн. 14; 45]

6. Алтын Орда мәдениеті және қыпшақтар. .[; доп. 5; 56]

7. Қазақ хандығы дәуіріндегі мәдениеттің ерекшеліктері. .[; доп. 24; 31]

8. Отарлық дәуірдегі материалдық мәдениеттегі жаңашылдық. [12;45]

9. Павлодардағы ұлттық –мәдени орталықтардың қызметі. .[ доп. 9; 25]

Выписка из рабочего учебного плпна специальности (ей)

Форма Ф СО ПГУ 7.18.1/10

050204 «Мәдениеттану бакалавры» мамандықтарына арналған оқу жұмыс жоспарынан көшірме

Түскен жылы 2005 ж.

Қазақ мәдениетінің тарихы пәні бойынша

№

Оқу түрі

Бақылау түрі

Сағат бойынша студенттің жұмысының көлемі

Сағаттарды курс және семестр бойынша бөлінуі(сағаттар)

емтихан

сынақ

Кж

Кж

РГР

Бақ жұм

Барлығы

дек

тр.

лаб

сөж

дек

тр.

лаб

сөжж

Жалпы

Ауд

СӨЖ

1.

ОБ негінде іштей оқу

6

90000

45

45

5 семестр

6 семестр

22,5

22,5

45

Ұсынылған әдебиеттер тізімі
Негізгі:

1. 
   1. Абай. Шығармалар. – Алматы, 1995.
   
2. 
   2. Аль-Фараби. Философские трактаты. – Алма-Ата, 1970.
   
3. 
   3. Баласағұн Ж. Құтты білік. – Алма-Аты, 1986.
   
4. 
   4. Бартольд В.В. История культурной жизни Туркестана. Ч.1. – Л., 1987.
   
5. 
   5. Бичурин И.К. Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древности. Т. 1-2, М., 1950.
   
6. 
   6. Ш. Уәлиханов. Шығармалар жинағы: 5 томдық.
   
7. 
   7. Ғабитов Т.Х., Мүталипов Ж., Құлсариева А. Мәдениеттану. – Алматы, Раритет, 2001.
   
8. 
   8. Ғабитов Т.Х. Мәдениеттануға кіріспе. – Алматы, 1996.
   
9. 
   9. Ғабитов Т.Х. Қазақ мәдениетінің типологиясы. – Алматы, 1998.
   
10. 
    10. Гердер И.Г. Идеи философии истории человечества. – М., 1977.
    
11. 
    11. Гумилев Л.Н. Көне түріктер. – Алматы, 1996.
    
12. 
    12. Гумилев Л.Н. Ритмы Евразии: Эпохи и цивилизации. – М., 1993.
    
13. 
    13. Алтынсарин И. Собрание сочинений: В 3-х т. – Алматы, 1975.
    

1. 
   14. Иасауи Қ.А. Диуани-хикмет. – Алматы, 2000.
   
2. 
   15. Шәкәрім. Үш шыңдық. – Алматы, 1991.
   
3. 
   16. Қорқыт ата кiтабы. – Алматы, 1986.
   
4. 
   17. Иоллыг тегин. Кюлтегин. – Алматы, 1996.
   

Қосымша:

1. 
   1. Байтұрсынов А. Ақжол. – Алматы, 1991.
   
2. 
   2. Казахская народная поэзия. – Алматы, 1994.
   
3. 
   3. Фрезер Дж. Дж. Золотая ветвь. – М., 1980.
   
4. 
   4. Казахи. Историко-этнографическое исследование. – Алматы, 1995.
   
5. 
   5. Кочевники. Эстетика. – Алматы, 1993.
   
6. 
   6. Культурология: Словарь. – М., 1994.
   
7. 
   7. Культурология. Антология. Т. 1-4. – М., 1994.
   
8. 
   8. Касымжанов А.Х. Портреты. – Алматы, 1994.
   
9. 
   9. Культурные контексты Казахстана: история и современность. – Алматы, 1998.
   
10. 
    10. Лотман Ю.М. Мәдениет типологиясы // «Әлем» альманахында, 1993.
    
11. 
    11. Леви-Стросс К. Структурная антропология. – М., 1983.
    
12. 
    12. Левшин А.И. Описание киргиз-казахских орд, степей. Ч.3. – Алматы, 1996.
    
13. 
    13. Кұлсариева А.Т. және т.б. Мәдениеттану сөздігі. - Алматы, 2001.
    
14. 
    14. Лосев А.Ф. Философия. Мифология. Культура. – М., 1991.
    
15. 
    15. Мид М. Культура им мир детства. – М., 1988.
    
16. 
    16. Нуржанов Б.Г. Культурология. Курс лекций. – Алматы, 1994.
    
17. 
    17. Нуржанов Б.Г. и др. На пути к культуре мира. – Алматы, 2000.
    
18. 
    18. Нурланова К.Ш. Человек и мир. Казахская национальная идея. – Алматы, 1994.
    
19. 
    19. Орынбеков М.С. Предфилософия протоказахов. – Алматы, 1994.
    
20. 
    20. Темирбеков С.Т. Введение в культурологию. – Алматы, 1996.
    
21. 
    21. Толеубаев А. Реликты доисламских верований в семейной обрядности казахов. – Алма-Ата, 1991.
    
22. 
    22. Хасанов М.Ш., Каракузова Ж. Космос казахской культуры. – Алматы, 1993.
    
23. 
    23. Шахар. Журнал культуры и экологии. – Алматы, 1993, 1994.
    
24. 
    24. Янушквич А. Дневники и письма из путешествия по казахским степям. – Алма-Ата, 1966.
    
25. 
    25. Касымжанов А.Х. Духовное наследие казахского народа, – Алматы, 1992.
    
26. 
    26. Қасабеков А.К., Алтаев Ж.А. Казақ философиясы – Алматы, 1996.
    
27. 
    27. Кшибеков Д.К. Кочевое общество. – Алматы, 1984.
    
28. 
    28. Чокаев М. Туркестан под властью Советов. – Алматы, 1992.
    
29. 
    29. Философия и культурология. – Алматы: Жеті Жарғы, 1998.
    

Лист согласования Рабочей программы дисциплины

Форма Ф СО ПГУ 7.18.1/11

ПӘННІҢ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫНА КЕЛІСІМ ПАРАҒЫ

«ДҮНИЕЖҮЗІЛІК КӨРКЕМДІК МӘДЕНИЕТІ»

2008-2009 оқу жылы

Шығарушы кафедра	Каф. меңгеру- шісінің аты-жөні	Қолы	Келісілген күні
1	2	3	4
Философия және мәдиниеттану кафедрасы	т.ғ.к, доцент Ерманов А.Ж.

Пәннің күнтізбелік жоспары

«Қазақ мәдениетінің тарихы»

№ апталар	Дәріс сабақтары			Тәжірибелік сабақтар
	№ сабақ	Сағаттар	Тақырып	№ сабақ	Сағат	Тақырып
1	1	1,5	1	1	1,5	1
2	2	1,5	2	2	1,5	2
3	3	1,5	3	3	1,5	3
4	4	1,5	4	4	1,5	4
5	5	1,5	5	5	1,5	5
6	6	1,5	6	6	1,5	6
7	7	1,5	7	7	1,5	7
8	8	1,5	8	8	1,5	8
9	9	1,5	9	9	1,5	9
10	10	1,5	10	10	1,5	10
11	11	1,5	11	11	1,5	11
12	12	1,5	12	12	1,5	12
13	13	1,5	13	13	1,5	13
14	14	1,5	14	14	1,5	14
15	15	1,5	15	15	1,5	15
Барлығы		22,5		Барлығы	22,5

жүктеу/скачать 261.25 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: