«Барлық қызмет салалары үшін бірыңғай (салааралық) еңбек жөніндегі үлгiлiк нормалар мен нормативтері» жобасына

(«Әкімшілік және қоғамдық ғимараттар күтімімен айналысатын қызметкерлер

санының салааралық үлгі нормативтері» жобасына)

ТҮСІНДІРМЕ ЖАЗБА
1 Әзірлеу үшін негіздеме

Жоба «Әкімшілік және қоғамдық ғимараттар күтімімен айналысатын қызметкерлер санының салааралық үлгі нормативтері» жобасы «2010-2012 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 7 желтоқсандағы № 219-4 Заңымен бекітілген 012 «Еңбекті қорғау саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер» бюджеттік бағдарламасын, «Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Стратегиялық жоспарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 31 желтоқсандағы № 2342 қаулысын және «Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің Еңбекті қорғау жөніндегі республикалық ғылыми-зерттеу институты» РМҚК мен Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің арасындағы 2010 жылғы 15 наурыздағы № 26 шартын орындау үшін әзірленген.

• 
  жұмыстарды орындаудың ұйымдастыру-техникалық шарттарын талдаудың нәтижелері;
  
• 
  хронометраждық байқаулар;
  
• 
  атқарылатын функциялары бойынша еңбек шығындарының есептемесі.
  

• 
  Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2008 жылғы 22 желтоқсандағы № 310-Б бұйрығымен бекітілген «Жұмысшылардың еңбегін нормалауға арналған нормалар мен нормативтерді белгілеу жөніндегі әдістемелік ұсыным»;
  

- Су құбыры-кәріз шаруашылығы басшылары, мамандары, қызметшілері мен жұмысшылары санының нормативтері (Алматы 1997 ж.);

- Қоғамдық ғимараттардың (басқарма ғимараттарының және конструкторлық ғимараттар мен жобалау ұйымдарының) күтімімен айналысатын жұмысшылар санының нормативтері. (М., ЦБНТ, 1988 ж.);

- Спорт құрылыстарының күтімімен айналысатын қызметкерлер санының нормативтері. (М., ЦБНТ, Экономика, 1986 ж.);

- Сауықтыру кешендері қызметкерлері санының нормативтері. (М.: Экономика, 1990 ж.);

- Әкімшілік, оқу және қоғамдық ғимараттар күтімінің еңбек нормалары (Минск қаласы БР ЕӘҚМ Еңбек ҒЗИ, 2003 ж.);

- Тұрғын үй, су құбыры-кәріз және энергетикалық шаруашылық қызметкерлерінің еңбегін нормалау және еңбекақы төлеу жөніндегі ұсыным. (М., 1993 ж.);

- Мәдени-тұрмыстық мақсаттағы объектілер мен қоғамдық ғимараттарды күтіп-ұстау және жөндеумен айналысатын қызметкерлердің еңбегін нормалау жөніндегі ұсыным. (Мәскеу, 2005 ж.)

- Автокөлік кәсіпорындарында қосымша жұмыстармен айналысатын жұмысшылар санының салааралық нормативтері (М., 2006 ж.);

- Энергетикалық шаруашылық қызметкерлерінің еңбегін нормалау жөніндегі ұсыным. (М.1999 ж.)

- Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықтағы қосымша жұмыстардың еңбек нормалары. (М, 2006 ж.)

- Жұмысшылар мен лауазымдық қызметшілер кәсіптерінің атаулары Жұмыстар мен кәсіптердің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығына, Басшы лауазымдардың, мамандар мен басқа да қызметшілердің біліктілік анықтамалығына сәйкес келтірілген.

• 
  «Сумен жабдықтау және суды бөлу жүйесін күтіп-ұстайтын ұйымдар персоналы санының нормативтері». Астана, 2002 ж;
  
• 
  «Өнеркәсіп кәсіпорындарының тазарту құрылыстары мен сумен жабдықтау объектілерін күтіп-ұстайтын жұмысшылар санының нормативтері». Мәскеу, 1988 ж;
  
• 
  «Су құбыры-кәріз шаруашылығы басшылары, мамандары, қызметшілері мен жұмысшылары санының нормативтері». Алматы, 1997 ж;
  
• 
  «Су құбыры және кәріздегі желілерді, тазарту құрылыстары мен сорғы станцияларын пайдалану жөніндегі жұмыстармен айналысатын жұмысшылар санының нормативтері». Мәскеу 1998 ж;
  

Ұйымдар мен кәсіпорындардағы жұмысшылардың қызметі құрылымдық бөлімшелер туралы ережелермен, лауазымдық нұсқаулықтармен регламенттеледі. Жабдықтарды күтіп-ұстау жөніндегі жұмысты тиісті құрылымдық бөлімшелер жүзеге асырады.

Жұмысты тиесілі білікті, жұмыс өндірісі және техника қауіпсіздігі ережелерімен танысқан жұмысшылар орындайды.

Жұмысшылар ауысымды қабылдаған кезде жұмыс істеп тұрған және резервтік жабдықтарды қарап тексереді, бақылау-өлшеу приборлары мен автоматиканың, қорғаныш құралдарының жай-күйін, қосалқы бөлшектер мен қосымша материалдардың болуын тексереді, журналдағы жазбалармен танысады.

Ауысым соңында жұмысшылар жабдықтарды қарап тексереді, оларды және жұмыс орындарын кезекті ауысымға тапсыруға дайындайды.
4. Нормативтердің жобасында қамтылған жұмысшылар кәсіптерінің тізбесі және жұмыс түрлері жөніндегі деректер
Жинақ мынадай кәсіптер бойынша әкімшілік және қоғамдық ғимараттарды күтіп-ұстайтын жұмысшылар санының нормативтерін қамтиды:

гардеробшы, өткізу бюросындағы, лифтёрлердің, күзетшілердің (вахтерлердің), диспетчердің.

слесарь-сантехник, электр жабдықтарын жөндеу және күтіп-ұстау жөніндегі электромонтер, бақылау-өлшеу аспаптары және автоматика жөніндегі слесарь, электр-газбен пісіруші, слесарь-жөндеуші.

Ғимараттардың конструктивтік элементтерін жөндеумен айналысатын жұмысшылар:

Желдеткіш және ауа баптау жүйелерін жөндеу және оларды күтіп-ұстау бойынша слесарь.

қазандық операторы, қазандық машинисі (отжағушы).

Зерттеу барысында талдамалық-зерттеу әдісі қолданылды. Талдамалық-зерттеу әдісі хронометражды байқау жүргізу жолымен тікелей нормаланатын объектінің жұмыс орнында еңбек операциясын орындауға жұмыс уақытының шығындарын зерттеу нәтижелері бойынша еңбек нормаларын есептеуді қамтамасыз етеді.

Сандық нормативтерде дайындық-қорытынды жұмыстарға, жұмыс орнының күтіміне, тынығуға және жеке бас мұқтаждығына кеткен уақыт ескерілген.

Қызметкерлердің лауазымдық функцияларын орындауға кеткен уақыт шығындарын есептеулер әдістеме негізін құрайды.

Нақты жұмыс түріне жұмысшылардың тізбелік саны (Стіз) мына формула бойынша белгіленеді:

С_тіз = С_к x К_ш, (1)

мұндағы: С_тіз – тізбелік саны;

С_к – келу саны,

К_ш = 1,1 – барлық кәсіптер үшін демалыстар кезінде, ауруы және т.б. бойынша жоспарланып отырған коэффициенті.

Әрбір кәсіп бойынша олар болмаған уақытта міндеттерін орындау талап етілетін жұмысшылар санын белгілеу кезінде демалыс уақытында, ауруы және т.б. бойынша жоспарланған шықпаулар коэффициенті есептеледі.

К_ш = 1 + (2)

Қызметтер нормаларын пайдалану кезіндегі келу саны 3 формула бойынша белгіленеді:

С_к = + + + , (3)

мұндағы: Q₁, Q₂, Q₃, …Q_n – жекелеген жұмыс түрлерінің көлемі;

Н_o1, Нo₂, Нo_{3 …}Н_оn – тиісті жұмыс түріне арналған қызметтердің нормалары.

4 формула бойынша белгіленген жинақта келтірілген уақыт нормаларын пайдаланғанда:

Ск = , (4)

мұндағы: Е_н – нормалармен қамтылған жмұыс түрлері бойынша нормативтік еңбек сыйымдылығы;

Қ_ж – есептеу кезеңінде бір жұмыскердің жұмыс уақытының жоспардағы пайдалы қоры.

Нормативтік еңбекке сыйымдылық 5 формула бойынша белгіленеді:

Ен = Н_уақ x V, (5)

мұндағы: Н_уақ – нақты нормаланатын жұмыс түрі көлемінің бірлігін орындауға жұмсалатын уақыт нормасы;

V - есептеу кезеңінде орындалатын нақты жұмыс түрінің көлемі.