Басылым: жетінші

Л.Н. Гумилев атындағы 
Еуразия ұлттық университеті 
Пәннің оқу-әдістемелік кешені 
Басылым: 
жетінші 
ЕҰУ Ф 703-07-21. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Жетінші басылым 
Зертханалық жұмыс №1
 
Мұнай және мұнай өнімдерімен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік талаптары мен ережелері 
Мұнай және мұнай өнімдерінің физика-химиялық сипаттамаларын есептеу әдістерімен 
анықтау. 
Мақсат. Мұнай және мұнай өнімдерінің физика-химиялық сипаттамаларын талдаудың 
есептеу әдістерін меңгеру. 
Оқу материалдары. 
1. Қауіпсіздік талаптары мен ережелеріне арналған нұсқаулар. 
2. Гидрометр, пикнометр, вискозиметр, рефрактометр. 
3. Номограммалар 
Қауіпсіздік туралы. (1-қосымша.) 
Мұнай және мұнай өнімдерінің тығыздығын кг және м3-мен анықтау. 
Қабат 
жағдайындағы 
мұнайлардың 
физика-химиялық 
қасиеттері 
газсыздандырылған 
мұнайлардың 
қасиеттерінен 
айтарлықтай 
ерекшеленеді. 
Айырмашылықтар 1 м3 мұнайға шаққанда 400 нм3 дейін жетуі мүмкін болатын жоғары 
қабат қысымының, температураның және еріген газдың мазмұнының әсерінен болады. 
Тығыздық бірлік көлемде өрнектелетін тыныштық массасының мөлшерін сипаттайды, 
[г/см3; кг/м3]. 
Тәжірибеде мұнайдың (мұнай өнімінің) салыстырмалы тығыздығының өлшемсіз 
мәнін қолдану әдетке айналған, ол 20°С-тағы мұнайдың (мұнай өнімі) тығыздығының 4°С-
тағы судың тығыздығына қатынасына тең. . Салыстырмалы тығыздық ρ420 деп белгіленеді. 
4°С температурадағы судың тығыздығы біреуге тең болғандықтан, салыстырмалы 
және абсолютті тығыздықтардың сандық мәндері бірдей. 
Кейбір шет елдерде стандарт ретінде 15,5°С-қа сәйкес келетін 60°F тең мұнай (мұнай 
өнімі) мен судың бірдей температурасы алынады. Бұл жағдайда салыстырмалы тығыздық ρ 
деп белгіленеді
15 15
. 
ρ4 20 және ρ1515 мәндерін өзара қайта есептеу формулалар бойынша жүзеге асырылады: 
немесе 
Америка Құрама Штаттарында және басқа елдерде API дәрежесімен өлшенетін тығыздық 
мәні ρ1515 қатынасы бойынша кеңінен қолданылады: 
Көмірсутек және басқа газдар үшін стандартты шарттар ретінде 0,1 МПа (760 мм 
сын.бағ.) қысым және 0°С температура алынады. Әдетте салыстырмалы тығыздық 
анықталады, яғни газ тығыздығының ауаның тығыздығына қатынасы (1,293 кг / м3). 
Кез келген газдың стандартты жағдайда тығыздығын оның молекулалық массасын 1 
кмоль көлеміне бөлудің коэффициенті ретінде табуға болады, яғни 22,4 м3. 
Газдың тығыздығын (ρг, кг/м3) стандарттыдан өзгеше жағдайларда (қысым Р, МПа; 
температура Т, К) мына формула бойынша анықтауға болады: 
Көмірсутектердің және кейбір басқа газдардың 0°С және 0,1 МПа тығыздығы туралы 
мәліметтер.