Белый Приглушенный Синий Простой Корпоративный Засечки Презентация

А.Байтұрсынұлы,
Қ.Жұбанов
Фонетика

Ахмет Байтұрсынұлы
Ахмет Байтұрсынұлы аса көрнекті ғалым,
ағартушы, ұлттық тіл білімі мен әдебиеті
теориясының негізін салушы, ұлттық
жазудың реформаторы, қазақ
баспасөзінің ұлттық үлгісін көрсеткен
көсемсөзші- публицист, ойшыл ақын,
қоғам қайраткері.

Қазақ тіліндегі дыбыстар
А.Байтұрсынұлы"Қазақ тілінде 24 түрлі дыбыс бар. Оның бесеуі дауысты, ал жетісі
дауыссыз, екеуі жарты дауысты. Дауысты дыбыстар:А,О,Ұ,Ы,Е. Дауыссыз дыбыстар:
Б,П,Т,Ж,Ш,Д,Р,З,С,Ғ,Ң,К,Г,Ң,Д,М,Н. Жарты дауысты дыбыстар: шолақ:У,Й.
Дауыстылардың жіңішке айтылатын орнын айыратын белгіге дәйекшені (") аламыз. Сонда
жоғарыдағы дауыссыздардың қатарына Ә,І Ү,Ө келіп қосылады. А.Байтұрсынұлының
саралап беріп отырған қазақ тілінің дыбыс құрамы қазіргі төл дыбыстарымызды дәл
санамалап бнрудің үлгісі.

Құдайберген Қуанұлы
Жұбанов
Құдайберген Қуанұлы Жұбанов (19
желтоқсан 1899 жыл, Темір ауданы, Ақтөбе
облысы – 25 ақпан 1938 жыл) – тіл білімі
саласындағы алғашқы қазақ профессоры
(1932), түркітанушы, педагог 

Дауысты
дыбыстар
Дауысты дыбыстар. Қазақ тілінде тоғыз дауысты
дыбыс бар екендігін айтып, оларды ашық-қысаң, жуан-
жіңішке, еріндік-езулік қасиеттеріне қарай алғаш рет
топтастырушы В.В.Радлов болды. Бірақ ол и мен у
арқылы немесе жарты дауысты дыбыс деп атаған.
Сондықтан Қ.Жұбанов «дыбысталу түріне қарай»
дауыстыларды толық дауыстылар /а, ә, е, о, ө/, келте
дауыстылар /ы, і, ұ, ү/ және қосынды дауыстылар /ұу/үу,
ый/ій/ деп үш топқа бөлген.

Қ.Жұбанов «сөзге ән беретін – дауысты дыбыстар» деп , қазақ тілі
дауысты дыбыстарының акустика – артикуляциялық кестесін жасап,
В.Радлов, А.Байтұрсынов ізденістерін жалғастырып, ғылыми –
теориялық тұрғыда негіздеп берді.

Пайдаланған әдебиеттер: 
▪ 
Ахмет Байтұрсынұлы "Тіл құралы"
Алматы, Алаш 2005
▪ 
"Ахмет Байтұрсынұлы және қазақ
филологиясының мәселелері" Алматы,
Арыс 2004

Назарларыңызға рақмет!