Индекстердің маңызы, мәні және жіктелуі

Индекстердің маңызы, мәні және жіктелуі

• Индекстік әдісті қолдану арқылы төмендегідей міндеттерді шешуге болады:•Құбылыстардың уақытқа байланысты өзгеруін, яғни динамикасын зерттеу (динамиканың индексі),•Күрделі экономикалық индекстердің динамикасына әсер ететін факторларды зерттеу (факторлық индекс)•Жоспарлық тапсырманың орындалуын сипаттау (жоспарлық индекс),•Әр түрлі аумақтар бойынша бір кезеңге тиісті құбылыстарды салыстыру (аумақтық индекс),•Құрылымдық өзгерістердің әсерін анықтау

Жеке және жалпы индекстер

Құбылыстардың жеке элементтерінің қатынасын анықтау үшін жеке индекстер, ал күрделі құбылыстар үшін жалпы индекстер есептеледі.

• Жеке индекстер статистикалық жиынтықтың біртекті элементтерін салыстыру арқылы анықталады және есепті мерзімдегі көрсеткішті базалық мерзімдегі көрсеткішпен салыстырады.

Жеке және жалпы индекстер

Жеке индекстер «i»

Жалпы индекстер «I»

Жеке индекстердің мынадай түрлері болады:

Бағаның жеке индексі (ip): ip=𝑃_1/( 𝑃_0 ),

Мұндағы: 𝑷_1- есепті кезеңдегі өнім бірлігінің бағасы;

𝑷_𝟎- базалық кезеңдегі өнім бірлігінің бағасы;

Мысал: нан өнімінің бағасы осы кезеңде – 65теңге,

• Ал базистік кезеңде – 60 теңге, онда бағаның жеке индексі:

Жеке және жалпы индекстер

Өнімнің физикалық көлемінің жеке индексі (iq):

iq=𝑄_1/( 𝑄_0 ),

Мұндағы:𝑄_1- есепті кезеңдегі өнімнің физикалық көлемі;

• 𝑄_0- базалық кезеңдегі өнім физикалық көлемі
• Өнімнің өзіңдік құнының жеке индексі (iz):iz=𝑍_1/( 𝑍_0 ),
• 𝑍_1 – есепті кезеңдегі өнімнің өзіңдік құны
• 𝑍_0 –базалық кезеңдегі өнімнің өзіңдік құны.