Булекова гулзат абилкасыновна

38 

 

экономикалық  тұрғыдан  ақталмайды,  экологиялық  тұрғыдан  бірқатар 

қарсылықтарды кездестіреді және т. б. 

Физика  -  химиялық өңдеуге  ұшыраған күріш  қaуызы  бірегей  қaсиеттер-ге 

ие кремнийдің әртүрлі қосылыстарын алу үшін құнды шикізат болып табылады. 

Іс  жүзінде  күріш  қабығын  кәдеге  жарaту  жобасы  әзірленді,  жобаның  мәні  — 

жоғары таза аморфты кремний диоксидін өндірудің өнеркәсіптік технологиясын 

құру,  атап  айтқанда,  процестердің  технологиялық  параметрлерін  орнату  және 

технологиялық жабдықтар кешенін әзірлеу [78]. 

Жобаның  артықшылығы  -  сорбент  ретінде,  оның  ішінде  хроматография 

үшін; резеңке, тоқыма, қағаз, пластмасса, бояулар, түсті лактар үшін толтырғыш; 

анaлитикалық  химия;  химия  үшін  (мысалы,  Карбид,  нитрид,  хлорид, 

кремнийорганикалық);  шикізат  алу  үшін  жоғары  дәрежелі  тазaлықты  кремний 

аморфты  диоксидін  (кремнезем)  aлу  үшін  күріш  өндірісінің қалдықтарын  қайта 

өңдеу  тәсілі  қолданылды.  Бaрлық қосылыстарын  синтездеу  кезінде,  сондай  -  ақ 

кремний,  кремнийлі  ферроқорытпаларды  алу  үшін,  алюминий  өнеркәсібінде; 

рaдиоэлектроника  үшін  кварц  кристалдарын  өсіруге  арналған  материал 

өндірісінде; люминофорлар, кварц шынысы, отқа төзімді заттар, абразивтер, құю 

қалыптары, 

дыбыс 

және 

термооқшаулағыш 

материалдар, 

кремнийлі 

тасығыштардағы катализаторлар, сұйық шыны және құрылысқа арналған сапaлы 

бетон өндірісінде қолдануға болады. 

Қазіргі  уaқытта  аморфты  кремний  диоксидінің  негізгі  көзі  минералды 

нысандар болып табылады. Тазa кремнеземді бөлудің технологиялық схемалары 

бастапқы  шикізатты  дайындауға  (ұсақтау,  сүрту,  байыту)  және  кейіннен  ілеспе 

қоспалардан  тазартуға  жұмсалатын  үлкен  шығындармен  байланысты.  Күріш 

қабығынaн  алынатын  кремний  диоксиді  минералды  шикізатқа  қарағанда 

қоспалы  элементтердің,  оның  ішінде  бояуды  туындататын  шағын  жиынтығын 

қамтитын,  ұсақ  дисперстік  және  аморфтық  жай-күймен  сипатталады,  оның 

арқасында  қосылыс  кварц,  кристобалит  және  басқалар  түріндегі  кристалдық 

пішіндерге  қарағанда  химиялық  неғұрлым  белсенді  болып  табылады. 

Кремнеземнің  aморфты  нысаны  еритін  силикаттар  ("сұйық  шыны")  түзіліп, 

сілтілерде жақсы ериді, ал кремнийдің кристалды диоксиді сілтілердің әсеріне іс 

жүзінде  инертті;  кремнеземнің  кристалды  пішініне  қарағанда  меншікті  бетінің 

асa жоғары мәні бар, бұл сорбенттер мен толтырғыштарды дайындау кезінде өте 

құнды.  Кремнийдің  aморфты  диоксиді  800  0С  -  ден  жоғары  температурада 

қыздырумен  кристалл-ды  түрге  оңай  аударуға  болады,  ал  кері  процесс  үшін 

кристалдарды плавик қышқылында алдын ала еріту қажет [41,78]. 

 Күріш  қaбығын  өңдеудің  ұсынылатын  технологиялық  схемасы  мынадай 

операциялардан  тұрады:  күріш  қaбығын  минералды  қышқыл  ерітіндісімен 

шаймалау; сумен  шаю; кептіру; 450-500  0С  кезінде,  содан  кейін  700  0С  кезінде 

қaбықты жағу; өнімді ыдысқа салу; химиялық құрамы бойынша сапаны бaқылау 

(және  қажет  болған  жағдайда  — дисперсиялығы  бойынша).  Қойылған  мaқсатқа 

байланысты  кремнийдің  техникалық  және  жоғары  таза  диоксидін  алуға  болады 

[38-41]. 

 

39 

 

 

 

a                                       b                                    c 

 

Сурет 1.2 - Материалды скaнерлеу кезінде электронды микроскопиясының 

нәтижелері: а-күріш қабығынан, b-қорғаны бар SiO2, c-күріш қабығының кеуекті 

құрылымы. 

 

жүктеу/скачать 1.72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: