Деформ біріктенуге әр түрлі фактор әсері
жүктеу/скачать 40.96 Kb.
|
| Деформ біріктенуге әр түрлі фактор әсері
1.1. Химиялық құрамның әсері Таза металдар олардың қорытпаларына қарағанда жоғары иілгіштікке ие. Мысалы, мыс қалайы бар қорытпадан (қола) пластикалық. Қатты ерітінділерді құрайтын қорытпалар әдетте химиялық қосылыстар мен механикалық қоспаларды құрайтын қорытпаларға қарағанда иілгіш. Беріктілік пен ағымдылық шектері арасындағы айырмашылық көп металдар үлкен иілгіштікке ие. Қорытпаның компоненттері де оның икемділігіне әсер етеді. Болат көміртегі құрамының жоғарылауымен пластикалығы азаяды. Көміртегі 1,5% жоғары болғанда Болат соғуға қиын беріледі. Кремний Болаттың икемділігін төмендетеді. Сондықтан құрамында кремнийі аз қайнаған көміртекті болат (08кп, 10кп) бөлшектерді терең сорумен салқын қалыптау арқылы дайындау кезінде қолданылады. Легірленген болаттарда хром мен вольфрам азаяды, ал никель мен ванадий Болаттың икемділігін арттырады. Темірмен жалғанған күкірт темір сульфидін құрайды , ол эвтектика түрінде дән шекаралары бойынша орналасады және 1000о дейін қыздырғанда балқытылады. Нәтижесінде астық арасындағы байланыс бұзылады және болат сынғыш болады. Бұл құбылыс қызылаломдық деп аталады. Марганец, баяу балқитын қосылыс жасай отырып, күкірттің зиянды әсерін бейтараптандырады. Фосфор беріктік пен ағымдылық шектерін арттырады, бірақ, әсіресе төмен температураларда Болаттың икемділігі мен тұтқырлығын азайтады, олардың салқын сынғыштығын тудырады. Құйма ірі түйіршікті металдың икемділігі ұсақ түйіршікті құрылымы бар деформацияланған металдан төмен. Төмендетеді созылғыштығы тері тесігін, газ көпіршіктер, металл емес қосу, микро - және макротрещины. 1.2. Температураның әсері Пластикалықтың температураға сапалы тәуелділігі күріш. Температураның әсері бірдей емес. Аз көміртекті және Орташа көміртекті болаттар, температураның жоғарылауымен, пластикалық болады (1). Жоғары қоспаланған болаттардың суық күйінде үлкен икемділігі бар (2). Шарик тәрізді болаттар үшін пластикалығы іс жүзінде 
Температураның Болаттың иілгіштігіне әсері температураға байланысты емес (3) . Жекелеген қорытпалар жоғары икемділік аралығына ие болуы мүмкін (4). 800...1000 0С аралығында техникалық темір пластикалық қасиеттерінің төмендеуімен сипатталады (5). Балқу температурасына жақын температураларда иілгіштік қызып кету және күйіп қалу салдарынан күрт төмендейді. Көміртекті болат үшін 100–300оС температуралар аралығында, синеломкость аймағы деп аталады, икемділік біршама азаяды, ал беріктігі артады. Бұл құбылыс деформация кезінде сырғанау жазықтықтары бойынша карбидтердің ең кіші бөлшектерінің түсуімен түсіндіріледі. Пластикалық фазалық айналулар аймағында біршама төмендейді. Жоғары температураларда иілгіштіктің күрт төмендеуі дәндердің шамадан тыс өсуімен байланысты. Бұл құбылыс қызып деп аталады. Көп жағдайларда қыздырылған Болаттың құрылымын күйдірумен түзетуге болады. Болатты балқыту температурасына жақын температураға дейін қыздыру кезінде түйіршіктер шекаралары бойынша оксидтердің түзілуі және тез балқитын саңылаулы қабаттардың балқуы жүреді,бұл сызаттардың пайда болуына және пластикалықтың жоғалуына әкеп соғады. Бұл құбылыс мазасыздық деп аталады. Ол термиялық өңдеу арқылы жойылмайды және күйген металл қайта балқытуға жіберіледі. 1.3. Деформация жылдамдығының әсері Деформация жылдамдығы-бұл уақыт бірлігіндегі деформация деңгейінің өзгеруі . Жалпы жағдайда деформация жылдамдығының ұлғаюымен икемділік төмендейді. Әсіресе, кейбір жоғары қоспаланған болаттардың, магний және мыс қорытпаларының икемділігі күрт азаяды. Мұны қыздырылған металды екі қарама-қарсы процестердің әсерінен өңдеу кезінде түсіндіруге болады: рекристализация салдарынан деформация және нығыздау кезінде беріктендіру. Үлкен жылдамдық кезінде деформация беріктенуі беріктенуден артта қалуы мүмкін. Алайда, өте үлкен жылдамдық кезінде деформация металдың иілгіштігі қайта өседі (жарылыс, жоғары жылдамдықты балға). Бұл деформация жұмысы өтетін жылу шашырауға үлгермей, Деформацияланатын металдың қызуына әкеліп соқтырады, соның салдарынан пластикалықтың жоғарылауына әкеліп соғады. 1.4. Кернеулі күйдің әсері Кернеулі жағдай Деформацияланатын денеде бөлінген қарапайым кіші көлемде әрекет ететін басты кернеулердің схемасымен сипатталады. Негізгі деп үш өзара перпендикулярлы алаңдарда әрекет ететін қалыпты кернеулер деп аталады, онда жанама кернеулер нөлге тең. Негізгі кернеулердің тоғыз схемасы бар: төрт көлемді, үш жазық және екі сызықты. Металдарды қысыммен өңдеу кезінде кернеулі күйдің екі көлемді сұлбасы кездеседі:  
1) барлық үш ось бойынша бас қысу кернеулері әсер еткен кезде металды көлемді үш осьті сығу. Бұл схема еркін соғу, көлемді штамптау, прокаттау, престеу кезінде байқалады. 2) металдың көлемді кернеулі жай – күйі, екі ось бойынша бас қысу кернеулері, ал үшінші бойынша-басты созылу кернеуі әсер етеді. Бұл схема созу және кейбір жағдайларда парақты штамптау кезінде байқалады. Басты кернеулердің схемасы металдың икемділігі туралы айтуға мүмкіндік береді. Қысу кернеулерін неғұрлым үлкен рөл атқарса, оны өңдеу процесінде металдың икемділігі соғұрлым жоғары. Сондықтан, мысалы, престеу кезінде металдың икемділігі сымға қарағанда жоғары. Қысыммен өңдеу кезінде қысу кернеулерін арттыруға болады, мысалы, металлға құралдың қатты қабырғаларымен бүйірлік қысым көрсете отырып. Металдың қарапайым кіші көлеміндегі деформацияланған жай-күйі басты деформация схемасымен сипатталады. Ең бастысы-үш ось бағытында деформациялар деп аталады, оларға қатысты кернеулер жоқ алаңдарға перпендикуляр. Қысыммен өңдеу кезінде үш негізгі деформация сұлбасын ажыратады:   
1) екі ось бойынша – бас қысу деформациясы, үшіншісі бойынша – бас созылу деформациясы. Бұл схема созу және престеу кезінде байқалады. 2) бір осьтен – бас қысу деформациясы, ал екінші осьтен – созылудың басты деформациясы. Бұл схема тар жолақты тегіс бөшкеде илектеу кезінде, калибрлерде илектеу кезінде, еркін соғу және көлемді штамптау кезінде байқалады. 3) бір ось бойынша – бас қысу деформациясы, екіншісі бойынша – бас созылу деформациясы, ал үшінші деформация бойынша болмайды. Бұл схема тегіс біліктерде кең жолақты илектеу кезінде, кейбір жағдайларда парақты штамптау кезінде байқалады. Негізгі деформация схемасы талшықтар мен дәндердің қалыптасу сипаты туралы түсінік береді. Ең үлкен басты деформация деформация құрылымын анықтайды, қысыммен өңдеу кезінде металдың физикалық-механикалық қасиеттерін алдын ала анықтайды. жүктеу/скачать 40.96 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|