Сыртқы дүние заттары мен құбылыстардың адамның қажеттілігіне сәйкес келу-келмеуі нәтижесінде пайда болатын психикалық процестердің түрін эмоция мен сезім деп атаймыз. - Сыртқы дүние заттары мен құбылыстардың адамның қажеттілігіне сәйкес келу-келмеуі нәтижесінде пайда болатын психикалық процестердің түрін эмоция мен сезім деп атаймыз.
- Эмоциялар мен сезімдердің қызметтері:
- реттегіштік қызмет: ол көңіл-күй түрақтылығы мен мінез-құлығымызға бағыт беріп отырыды. Эмоцияның реттегіштік механизмдері эмоциялық қозуды бәсеңдетеді.
- қорғағыштық қызметі: адамда шынайы немесе жорамал қатерден сақтандыратын қорқыныштың туындауымен байланысты. Қорқыныш адам үшін қолайсыз жәйттерден сақтандырады.
- ынталандырушы қызметі: адамның өз бойындағы табиғи күштерді жинақтап, қандай болмасын әрекетті орындауға, кедергілерді жеңуге бағытталатын рухани батылдықты туғызады.
- сигналдық қызметі: адамның не жануардың басқа бір жанды нысанға ықпал, әсер етуімен байланысты. Мысалы: адамдардың сөйлеуі, айқайлауы, түртуі, басын изеуі, көзін қысуы. Мимика және пантомимика, дене бұлшық еттерінің қимылы, иығын керуі, қолын сермеуі т.б.
Сезімдер мен эмоциялардың сапалық ерекшеліктері: - Сезімдер мен эмоциялардың сапалық ерекшеліктері:
- 1. Қарама-қарсы, полярлық сапалықтар
- Мысалы: сүйсіну-сүйсінбеу, шаттық-уайым, осы сапалар екі полюске ажыраған, біріне-бірі қарама-қарсы мағынада қолданылады.
- 2. Актив (қажырлы) және пассив (солғын) сапалықтар:
- стеникалық - күшті, сергітетін; белсенділікті арттырады, қоздыратын, жандандыратын (қуаныш, ашу) эмоциялар
- астеникалық - пассивті, белсенділікті басады, қаттылықты тудырады, мақсатқа жетуге кедергі келтіреді (қорқыныш, сағыныш)
- 3. Жігерлену және кернеуден босану немесе шешіну
- Мысалы: студенттің емтиханнан өтуі, спортпен айналысатын адамның мәреге жетуі, шешуші кезеңдері болып табылады. Мәреге тақағанда адам барлық күш жігерін жұмсайды, осы кез өткен соң басқа бір күйге түседі, мұны кернеуден босану (шешіну сезімі) дейді.
- 2. Эмоцияны түсіну және эмпатияға қабілеттілік.
Достарыңызбен бөлісу: |
