Дәрістер Химия пәні және мақсаттары. Химияның негізгі түсініктері мен стехиометриялық заңдары
-дәріс Химиялық реакциялардың жылдамдығы
жүктеу/скачать 2.16 Mb. Pdf көрінісі
|
| 5-дәріс Химиялық реакциялардың жылдамдығы.
Химиялық тепе-теңдік Химиялық реакциялар әртүрлi жылдамдықпен жүредi. Кейбiр реакциялар iлезде жүредi. Мысалы, қопарылыспен жүретiн реакциялар, сулы ерiтiндiлердiң арасындағы реакциялар. Кейбiр реакциялар өте баяу жүредi. Мысалы, қалыпты жағдайда металдардың коррозияға ұшырауы. Топырақтағы химиялық реакциялар ондаған, жүздеген жылдар бойы, геологиялық процесстер жүздеген, мыңдаған жылдар бойы жүредi. Ал мұнайдың түзiлуi миллиондаған жылдарды қажет етедi. Химиялық реакцияның жылдамдығы зат концентрациясының белгiлi бiр уақыт аралығында өзгеруiмен өлшенедi. Концентрацияның өлшем бiрлiгi моль/л, уақыттiкi – секунд, минут, сағат, тәулiк, т.б. Мысалы, реакцияға түскен бiр заттың бастапқы концентрациясы 2 моль/л, 10 секунд өткен соң – 1 моль/л болған. Осы реакцияның орташа жылдамдығы тең болады: сек л моль / 1 , 0 10 1 2 Химиялық реакцияның теңдеуiн жалпы түрде жазайық: А +В С + Д Осы теңдеудегi А және В заттарының бастапқы концентрациясы С 1 , ал бiраз уақыт өткеннен кейiнгi концентрациясы С 2 . Концентрациялардың айырмашылығы: ΔС = С 1 – С 2 , ал уақыт айырмашылығы: Δt = t 2 – t 1 , сонда жылдамдық тең болады: t C t t C C 1 2 2 1 Сонымен жылдамдық – реакцияға түскен заттар концентра- циясының уақыттың бiр бiрлiгiнде қандай мөлшерге өзгеретiндiгiн көрсететiн шама. Таңбасы оң, не терiс болуы мүмкiн, жалпы түрде жылдамдықтың өрнегi былай жазылады: |