Әдiстемелiк ұсыныстар

«Механика және мұнайгаз ісі» кафедрасы

«Мұнайгаз өндірісінің техникасы мен технологиялары» пәні бойынша

050708 «Мұнайгаз ісі» мамандықтарының студенттеріне арналған

20__ж. «_____» ____________ кафедра отырысында ұсынылған хаттама №___

Кафедра меңгерушiсi____________ Ә.Х.Мұстафин 20__ж. «___» _________

(қолы)
Металлургия, машина жасау және көлік факультетінің оқу-әдiстемелiк кеңесi қолдады, хаттама №___, «_____» ____________20__ж.

ОӘК төрағасы ______________ Ж.Е. Ахметов 20 __ж. «___» __________

(қолы)
ЖжӘҚБ құпталған

ЖжӘҚБ бастығы _______________ А.А. Варакута, 20 __ж. «___» _________

(қолы)
Университеттің оқу-әдiстемелiк кеңесiде құпталған

20__ж. «____» ____________ хаттама №___,

Кіріспе
«Мұнайгаз өндірісінің техникасы мен технологиялары» профильді пәнге жатады және 050708 «Мұнайгаз ісі» мамандықтарының бакалаврын дайындаудағы міндетті компонент болып табылады.

«Мұнайгаз өндірісінің техникасы мен технологиялары» пәнінің мақсаты мқұнайгаз және қасиетерінің арасындағы байланысты, сонымен қатар мұнайгаз өнімдерін талдау принціпін оқыту, оларды өңдеу және қоймаларға құю, және басқа әдістерімен өңдеу технологиясымен білімгерлерді таныстыру.

Пәнді оқытудың мазмұны – курстық теориялық негізін оқып білу және жоғары кәсіптік білім стандартымен орнатылған квалификациялық сипаттамаларының талабымен сәйкес термиялық өңдеудің тиімді режимдерін тандауға есептерді шешуге тәжірбиелік менгерту қажет.

Пәнді оқып білу үшін физика, химия, материалдар кедергісі, кристаллография мен металлография пәндеріне негізделеді.

Ұңғыларды бұрғылау тарихы. Мұнайгаз операциялары туралы жалпы мағлұматтар. Мұнайдың физикалық қасиеттері.

Ұңғылардың түрлері. Ұңғыларды бұрғылау әдістері. Ұңғыларды құру циклдары туралы мәліметтер. Бұрғылау бағаналарының тағайындалуы мен құрамы. Бұрғылау бағаналарының технологиялық аспаптары. Бұрғылау бағаналарының жұмыс істеу жағдайы мен оларда пайда болатын кернеулер. Көлбеу-бағытты және горизонтал ұңғылаудың мақсаттары мен әдістері. Ұңғыларды топтастыра орналастыру. Көпшұңғылды және көпсатылы ұңғылар.

Мұнай және газ кеніштерін құраушы тау жыныстары. Тау жыныстарының механикалық қасиеттері. Тау жыныстарын бұзатын аспаптар түрлері. Біртұтас шұңғылдар бұрғылауға арналған тасбұзғыштар және тасбаған (керн) таңдау. Бағаналап бұрғылауға арналған снарядтар. Арнайы тасбұзғыштар.

Мұнай мен газды терең бұрғылауға арналған бұрғылау қондырғылары, негізгі сипаттамалары мен түрлері. Бұрғылау қондырғыларының жетектері. Айналмалы бұрғылауға және көтеріп-түсіру операцияларына арналған жабдықтар. Бұрғылау қондырғысының циркуляциялық кешенінің жабдықтары. Сыртқа шығаруға арналған жабдықтар.

Теңізде мұнай және газ өндірудің ерекшеліктері (гидрометеорологиялық, геоморфологиялық, геологиялық факторлар). Инженерлік-геологиялық зерттеулер. Жасанды аралдар. Қалқып жүретін бұрғылау қондырғылары. Бұрғылау кемелері. Стационар теңіз платформалары. Теңіз ұңғыларының конструкциялары.

Бұрғылау қоспасының функциясы. Бұрғылау қоспасына қойылатын талаптар. Бұрғылау қоспаларын таңдау принциптері. Бұрғылау қоспаларының түрлері мен рецептуралары. Мұнай негізіндегі бұрғылау қоспалары. Газдар мен газ-сұйық агенттер. Бұрғылау қоспасын газдар мен шламдардан тазарту. Қымтау материалдары. Қымтау материалдарының және тастың қасиеттері.

Ұңғыманы шаюдың функциясы және тәртiптерi. Ұңғымаларды шаю режиміне қойылатын талаптар. Ұңғыманы шаю режимінің есептері. Бұрғылау қоспасын дайындау жүйесі. Бұрғылау қоспасындағы қатты фаза мөлшері мен құрамын реттеу. Ұңғымаларды шаю үрдісін басқару және бақылау құралдары.

Бұрғылау режимдері, оның параметрлері және тасбұзғыш жұмысының көрсеткіштері туралы ұғымдар. Бұрғылау режимдерінің жаңа тасбұзғыштың механикалық жерге ену жылдамдығына әсері. Бұрғылау режимдерінің тасбұзғыштың тозуына ісері және оның жұмыс көрсеткіштері. Бұрғылаудың айналмалы режимінің ерекшеліктері. Тасбұзғыштарды рационалды өңдеу.

Шаю сұйығының өнімді қабатқа әсері. Өнімді қабатты алғашқы ашу әдістері. Перспективті горизонттарды алғашқы ашу әдістері. Перспективті горизонттарды тексеру, сынау технологиялары. Бұрғыларды бекіту мақсаты мен әдістері. Бұрғы конструкциясын құрастыру принциптері. Құрсаулық құбырлар мен оларды бір-біріне жалғастыру. Бұрғыдағы құрсаулық бағаналардың жұмыс принциптері. Құрсаулық бағандарды есептеу принциптері. Бұрғыларды цементтеудің мәселелері мен мақсаттары. Цементтегеннен соңғы жұмыстар.

Бұрғыларды игеруге дайындау. Перфорациямен өнімді қабатты екінші рет ашу. Перфорация түрлері мен оларды эффективтілігі. Қабаттан ағындарды шақыру және бұрғыларды игеру. Бұрғылардың қорсыздану кезінде қабаттарға тиімді әрекеттер жасау. Бұрғыларды сынау. Бұрғыларды консервациялау және жою.

Қиындықтар түрлері. Шаю сұйығын және қымтау ерітіндісінің жер жынысымен жұтылуы. Апаттардың пайда болу себептері, түрлері және оларды алдын алу шаралары. Қағып алу аспабы және онымен жұмыс істеу. Апат кезінде жұмыс ұйымдастыру.

Бұрғылау үрдісін компьютерлік техникамен және спутниктің байланыспен ақпараттық қамтамасыз ету. Бұрғылау режимдерін бақылауға раналған аспаптар мен аппаратуралар. Ұңғылау параметрлерін бақылайтын телеметриялық жүйелер.

Тау жыныстарының физикалық және жылулық қасиеттері. Табиғи газ бен мұнайдың құрамы мен физикалық қасиеттері. Көмірсутек жүесінің фазалық күйлері. Қабаттық сулар мен олардың физикалық қасиеттері. «Мұнай-газ-су-тау жынысы» жүйесінің молекулярлық-беттік қсиеттері. Мұнайды жер қабатынан сумен немесе газбен ығыстырудың физикалық негіздері.

Тау жыныстары-коллекторлар, олардың сүзгілеу қасиеттері. Коллекторлардың мұнай-, газ-, сумен қанығуы. Қабаттық мұнай мен газ. Газконденсаттар мен газгидраттар.

Жер қабатына табиғи әсер ету. Мұнай өндіруді интенсификациялау үшін қабатқа әсер ету әдістері.

Бұрғының ұңғымаңдық аймағына әсер ету әдістері. Қышқылдық өңдеу, қабаттың гидравликалық ыдырауы, қабатқа жылулық және жан-жақты әсер ету кезіндегі технологиялық үрдістерді есептеу мен физикалық негіздері. Осында қолданылатын техникалық құралдар.

Ұсынылатын әдебиет: [1], 198 – 227 бет.
16 Тақырып. Мұнайгаз ұңғымаларын пайдалану әдістері

Кеніштерді игеру стадиялары. Ұңғыларды пайдалану әдістері. Пайдаланудың фонтанды әдісі. Фонтандау жағдайы және оны ұзартудың мүмкін әдістері. Газлифті пайдалану.

Терең сорапты пайдалану.

Төменде жұмыс істейтін электрортатепкіш сораптар және олардың түрлері.

Фонтандық арматура. Фонтандық арматура қақпақтық құралдары. Фонтанды бұрғылардың манифольд.

Бұрғыларды газлифті пайдалану кезіндегі жабдықтар құрамы.

Штангасыз сораптар мен оларды пайдалану аясы. Әткеншек (тербелмелі) орнақтар.

Мұнайды жинау және дайындау жүйесінің тағайындалуы және оның элементтері. Бұрғы өнімдерін есептеу. Өндірістік құбыржелілер. Мұнайды сепарациялау. Кен орнында мұнай дайындау. Мұнай резервуарлары.

Табиғи газдың негізді параметрлері. Газ ұңғылары. Ұңғыларды зерттеу және пайдаланудың технологиялық режимдерін таңдау. Газ және газконденсат кен орнын жобалау және олардың жұмысын талдау. Газды өндірісте жинау және дайындау.

Мерзімдік және тәуліктік газ пайдаланудың мөлшерден ауытқулығы. Газды жерасты сақтаудың мақсаты мен артықшылығы. Газды қоймаға жіктеудің және тасымалдаудың технологиялық сұлбасы. Газды қорсызданған немесе жартылай өндіріліп алынған газ және газконденсат кеніштерінде сақтау. Газды жерасты су тасымалданатын құрылымдарда сақтау.

2. Басарыгин Ю.М., Булатов А.И., Проселков Ю.М. Заканчивание скважин. Учебное пособие. - М.: Недра, 2000.

3. Булатов А.И., Аветисов А.Г. Справочник инженера по бурению. В 4-х томах -М.: Недра, 1998.

4. Ивановский В.Н. и др. Оборудование для добычи нефти и газа. - М.: РГУ нефти и газа им.И.М.Губкина, 2002.

5. Мищенко И.Т. Скважинная добыча нефти. Учебное пособие для вузов. - М.: ФГУП Изд-во «Нефть и газ» РГУ нефти и газа им. И.М.Губкина, 2003.

6. Молчанов Г.В., Молчанов А.Г. Машины. Буровое оборудование. Справочник в 2-х томах. /Абубакиров В.Ф.; Архангельский В.Л. и др./ - М.: Недра, 2000.

7. Попов А.Н., Спивак А.Н., Акбулатов Т.О. технология бурения нефтяных и газовъвс-ехважин. - М.: Недра, 2004.

8. Сборник задач по технологии и технике нефтедобычи: Учеб. пособие для вузов/ И.Мищенко и др. – М.: Недра, 1984. – 272 с. ил.

10. Кузьменков П.Г. Эксплуатация машин и оборудования для бурения скважин. - М.: Уч. пособие. Нефть и газ, 2002.

11. Нефтепромысловое оборудование. Справочник. - М.: Недра, 1990.

12. Спивак А. Н.; Попов А.Н. Разрушение горных пород при бурении скважин - М.: Недра, 1994.