Түсіндірме сөздік Электросчетчик – электр санауыш Работа - жұмыс Мощность – қуат Прибор - құрал, аспап
Есіңе түсір 1.Электр тогы дегеніміз не? 2.Ток күші дегеніміз не, формуласы, өлшем бірлігі, аспап 3.Тізбек бөлігі үшін Ом заңы қалай жазылады? 4. Тізбекте ток болу қандай жағдайлар болу үшін не керек ? 5. Электр қозғаушы күш дегеніміз не? 6. Электр кернеуі дегеніміз не? формуласы, өлшем бірлігі, аспап 7. Кедергі дегеніміз не? 8.Өткізгіштің меншікті кедергісі деген не, формуласы өлшем бірлігі, өлшеу аспап. 9. Параллель және тізбекте жалғау заңдылықтары. 10. Толық тізбек бөлігі үшін Ом заңы.
Электр тогының жұмысы
Электр тогының бар екенін оның жылулық, химиялық, магниттік және биологиялық әсерлері бойынша білуге болады дедік. Осы әсерлер арқылы электр тогы, нақты айтқанда электр тогының көзі жұмыс жасайды. Мысалы ток өткенде өткізгіш қызады, соның салдарынан олардың ішкі энергиясы өседі. Ал өткізгіштің ішкі энергиясының артуы ток жұмысының есебінен жүреді, осы жұмысты есептейік. Сонда электр өрісі A=qU жұмыс өндіреді.
A=qU; I=q/t
Тізбектің бөлігіндегі токтың жұмысы ток күшінің кернеуге және жұмыс өндіруге кеткен уақытқа көбейтіндісіне тең:
A=IUt
егер I=U/R; U=IR; A=IUT=I2Rt=U2/Rt=Q
SI жүйесінде жұмыс Джоульмен (Дж)
өлшенеді.
1 Дж = 1А·1В · 1 с
Токтың жұмысын өлшеуге арналған құрал электр санауыш деп аталады
R=R1+R2
егер I=U/R; U=IR; A=IUT=I2Rt=U2/Rt=Q Өткізгіштерді тізбектей жалғау үшін A=I2Rt Өткізгіштерді параллель жалғау үшін A=U2/Rt =
1 Вт∙сағ. = 3600 Дж 1 гВт∙сағ = 100 Вт = 360 000 Дж 1 кВт∙сағ = 1000 Вт = 3 600 000 Дж. =
Токтың қуаты
Токтың қуаты t уақыттағы ток жұмысының сол уақыт аралығына қатынасына тең:
P=A/t=IU
егер I=U/R; U=IR; P=IU=I2R=U2/R
1 Вт=1 Дж/с, 1 Дж =1 Вт*с
1 Вт∙сағ. = 3600 Дж 1 гВт∙сағ = 100 Вт = 360 000 Дж 1 кВт∙сағ = 1000 Вт = 3 600 000 Дж. Өткізгіш неге қызады: Джоуль- Ленц заңы.
Тогы бар өткізгіштің бөлініп шығатын жылуының мөлшерін ток күшінің квадраты, өткізгіштің кедергісіне және өткізгіш бойымен ток жүретін уақыттың көбейтіндісіне тең:
Q=I2Rt
Ағылшын физигі Джеймс Джоуль
(1818-1889)
Ресей физигі
Эмилий Христианович Ленц
(1804-1865)
Қуаты 100 Вт электр шамы күніне 6 сағ. жанады. 1 ай (30 күн) ішіндегі токтың атқарған жұмысын тап, 1 кВт*сағ біздің қалада 7 теңге тұрады?
Берілгені:
Р=100 Вт
t= 6 сағ*30=180 сағ
Тариф= 7 теңге
А-? кВт*сағ
құны- ?
Шешуі :
А=Р*t
А= 100 Вт *180 сағ.=18000 Вт*сағ= 18 кВт*сағ
құны – 7 теңге * 18 кВт*сағ =
= 119 теңге
Жауабы: А= 18 кВт*сағ,
құны 119 теңге
2А 2А ток күші мен 220 В кернеуінде 10 м биіктікке массасы 100 кг жүкті 30 с аралығында көтеретін электр двигателінің ПӘК-ін анықтау
Берілгені U = 220В I = 2А t = 30c m = 100 кг ƞ-?
Шешуі: ПӘК – жалпы жұмыс пен пайдалы жұмыстың ара қатынасыy айтады Пайдалы жұмыс АП = mgh, жалпы жұмыс Аж=UIt
Үйде:
Жүк шығырын айналдыратын электрқозғалтқышы 9120 Дж тең жұмыс атқарады. 4А ток күшінде 24 Кл заряд өткендегі электромотордың қуатын табыңдар.
Критерий
Исследовательский
Физических смысл электрических величин такие как: сила тока, напряжение, сопротивление, ЭДС, работа, мощность, количество теплоты, владеет теорей и умело использует в дальнейшим
Умеет цепь собрать и находить цену деление шкалы и снимать показание прибора и делает правильные выводы
Грамотно использует формулы для расчета определенной величины
Мұнай араластырғышты іске қосатын электрқозғалтқышының қуаты 1900 Вт. Электрқозғалтқыш 2 сағ ішінде 14400 Кл зарядты өткізетін орамның кедергісін анықтаңдар. (Жауабы:R=475 Ом)
Әрқайсысы 6 В кернеуге, 0,6 А ток күшіне есептелінген екі шам 2 мин жанды. Осы уақыт аралығында әр шамдағы және екі шамдағы электр тогының атқаратын жұмысын анықтаңдар? (Жауабы: А=432 Дж)