Эссе 1 апта тақырыбы: «Ғалымдардың шығармашылығындағы философияның ролі»
жүктеу/скачать 94.74 Kb.
|
|
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті Физика-математика факультеті «Физика» БББ Эссе 1 апта тақырыбы: «Ғалымдардың шығармашылығындағы философияның ролі» Орындаған: М физ-25/з студенті Жакипова Н.Е. Орал, 2024ж Ғалымдардың шығармашылығындағы философияның ролі Философия білімнің табиғаты, таным әдістері және адам түсінігінің шегі туралы іргелі сұрақтар қою арқылы ғалымдардың жұмысында баға жетпес рөл атқарады. Бұл ғылыми парадигмаларды қалыптастыруға негіз болады, зерттеушілерді өмір мен шындықтың күрделі жұмбақтарына жауап іздеуге бағыттайды. Ақиқат деген не, ғылыми білімнің критерийлері, сондай-ақ ғылым мен қоғамның өзара әрекеттесуі туралы философиялық ойлар ғылыми жаңалықтардың маңыздылығын тереңірек түсінуге ықпал етеді. Философиялық тұжырымдамалардан шабыттанған ғалымдар проблемалар мен зерттеулерге жаңа тәсілдер таба алады. Мысалы, Хайдеггердің уақыт пен кеңістік туралы идеялары физикалық теорияларды қайта қарастыруы мүмкін, ал Дьюидің шығармаларына негізделген әлеуметтанулық тәсілдер білім беру тәжірибесін өзгерте алады. Сонымен қатар, философия ғалымдарды ғылыми прогрестің ықтимал жағымсыз әсерлерінен сақтандырып, олардың жұмысының этикалық аспектілерін түсінуге шақырады. Осылайша, философия мен ғылымның синтезі интеллектуалды ландшафтты байытып қана қоймайды, сонымен қатар ғалымдардың білім мен адамзат арасындағы үйлесімділікке ықпал ете отырып, олардың жұмысының нәтижелері үшін жауапкершілігін қалыптастырады. Философия сонымен қатар әртүрлі ғылыми өрістерді байланыстыру және олардың өзара байланысын көрсету арқылы пәнаралық өзара әрекеттесудің жаңа көкжиектерін ашады. Мысалы, физикадағы микромир мен макромирдің арақатынасы туралы ұғымдар зерттеушілерге шындықтың табиғатын жақсы түсінуге көмектесетін философиялық пікірталастың тақырыбына айналады. Мұндай диалог пәндердің өзін байытып қана қоймай, жаңа білім мен технологиялардың пайда болуына ықпал етеді. Философиялық рефлексияның маңызды аспектісі - ғылыми білімнің қолданыстағы модельдерін сынау. Ғалымдар өздерінің болжамдарын философиялық сұрақтардың объективі арқылы зерттей отырып, олардың зерттеуінің соқыр аймақтарын анықтап, қалыптасқан теорияларды қайта қарастыра алады. Бұл интроспекция айнасы оларға тереңірек және мағыналы жауаптар табуға, сондай-ақ зерттеуге жаңа бағыттар ашуға көмектеседі. Ақырында, философия ғылымның мәдени контекстін еске түсіреді. Ғылыми жаңалықтар вакуумда жоқ; олар қоғамдық құндылықтар мен түсініктерді бағыттайды және қалыптастырады. Сондықтан, әлеуметтік-мәдени ортаның философиялық аспектілерін ескере отырып, ғалымдар өз зерттеулерін түсіну мен қолдауды қамтамасыз ете отырып, қоғаммен тиімдірек жұмыс істей алады. Осылайша, философия ғылыми процестің ажырамас бөлігіне айналады, әртүрлі пәндер арасындағы байланыстырушы рөл атқарады және объективті шындықты ғана емес, сонымен қатар ғалымдар мен қоғамның субъективті қабылдауын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Бұл аспект әсіресе климаттың өзгеруі, жасанды интеллект этикасы немесе генетикалық модификация сияқты заманауи қиындықтар аясында маңызды. Жоғары технологиялар жағдайында "қайырымды даму" немесе "адамның қадір-қасиеті" деген не екендігі туралы философиялық ойлар ғылыми іс-әрекеттің моральдық негізін құруға және оны адамзаттың игілігіне бағыттауға көмектеседі. Сонымен қатар, философия әртүрлі мәдени және әлеуметтік көзқарастарды ескере отырып, ғылымға неғұрлым инклюзивті көзқарасты дамыта алады. Философия мен ғылымның өзара әрекеттесуі әр түрлі саладағы мамандардың ұжымдық күш-жігерін қажет ететін шешілмеген мәселелер мен күрделі мәселелерді ашуға мүмкіндік береді. Бұл ынтымақтастық қазіргі қоғам алдында тұрған сын-қатерлерге барабар жауап бере алатын жаңа көп салалы зерттеу бастамаларына әкелуі мүмкін. Сайып келгенде, философия ғалымдарға өздерінің алалаушылықтары мен болжамдарын сыни тұрғыдан түсінуге, сондай-ақ олардың қоғамдағы рөлін қайта қарауға арналған құралдарды ұсынады. Бұл тек ғылыми білімді ғана емес, сонымен қатар зерттеушілердің өзін-өзі дамытуын дамытуға мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде жаңалықтар ашуға және ғылыми нәтижелерді қолдануға жауапкершілікті және этикалық көзқарасқа әкеледі. Философия мен ғылым арасындағы осындай өзара әрекеттесу ғылыми жетістіктер жалпы қоғамның игілігі үшін қызмет ететін үйлесімді және тұрақты әлемді құруға көмектеседі. Мұндай өзара іс-қимыл білім беру бағдарламалары үшін жаңа көкжиектер ашады, философиялық мәселелерді ғылым бойынша оқу курстарына біріктіруге ықпал етеді. Студенттерді болашақ қызметінің этикалық аспектілерін түсінуге үйрету неғұрлым жауапты мамандарды қалыптастырады. Бұл әсіресе жаһандану және жеделдетілген технологиялық прогресс жағдайында маңызды болады, мұнда қабылданған шешімдер қоғамға үлкен әсер етуі мүмкін. Философтар өз кезегінде ғалымдар шығарған нақты деректер мен зерттеулерге сүйене отырып, жаңа теорияларды дамытуға мүмкіндік алады. Бұл бар технологиялық және әлеуметтік өзгерістерді ескеретін неғұрлым барабар тұжырымдамалық модельдерді құруға мүмкіндік беру арқылы философиялық түсініктерді байытады. Сонымен, философия мен ғылымның қиылысы қоғамдық пікірді қалыптастыруға және азаматтардың ғылыми жетістіктер туралы хабардарлығын арттыруға ықпал етуі мүмкін. Бұқаралық ақпарат құралдарында және қоғамдық платформаларда технологияның этикалық және философиялық аспектілерін талқылау адамзаттың болашағына қатысты шешімдерді бірлесіп іздеу үшін қажет диалог кеңістігін жасайды. Бұл тәсіл уақыттың қиындықтарына бейімделе алатын неғұрлым ақпараттандырылған және сыни қоғам құруға көмектеседі. жүктеу/скачать 94.74 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|