Эссе тақырыбы: Психоневрологиядағы мамандандырылған мейіргерлік көмек Орындаған
Психоневрологиядағы мамандандырылған мейіргерлік көмек
жүктеу/скачать 66.94 Kb.
|
1 2
Зәурбек Назым. Психоневрологиядағы мейіргерлік көмек| Психоневрологиядағы мамандандырылған мейіргерлік көмек
Психикалық денсаулық мәселесі бүгінгі таңда ерекше мәнге ие. Жүйкелік-психикалық аурулар әлеуметтiк, медициналық және экономикалық мәселелердiң бірі болып табылады. Мамандардың ойынша, осы мәселелерді айқындаушы фактор ретінде қоршаған әлеуметтік ортаны айтуға болады. Әлеуметтік жұмыс теориясында «психикалық денсаулық» термині бiрнеше мағынада қолданылады: 1. психикалық денсаулық индивидтің психикалық немесе эмоционалды тұрақтылығын білдіреді; 2. адамның психикалық бұзылуларын; 3. адам психикасының қалыпты немесе патологиялық күйін сипаттау үшiн; 4. клиенттің ақыл-ойының кемдігімен байланысты емес мәселелерін белгілеу үшін; 5. психикалық немесе эмоционалдық күйзелістегі аса қауіпті тұлғаларды анықтау үшін. Психикалық денсаулық қызметтерін денсаулық сақтау секторының бір бөлігі ретінде, сонымен қатар тұрғындарға әлеуметтік көмек көрсету, әлеуметтік қолдау көрсету мекемелері жүйесінің бөлігі ретінде де қарастыруға болады. Әлеуметтік жұмыскерлердің міндеттері әр түрлі және кең ауқымды. Оған клиенттермен жұмыс, психотерапияның мүмкіндіктері туралы кеңес беру және тағы басқа клиникалық қызмет көрсету түрлерін жатқызамыз. Әлеуметтік жұмыскерлер ұйымды жалпы басқару, емдеу процесін жүзеге асыру және бағыттау, ауру адамдарға жеке күтім көрсету және оларды бақылау, клиенттің қызығушылықтарын қорғау сияқты мәселелермен де айналысады. Сонымен қатар, әлеуметтік жұмыскерлер психиатриялық профильдегі ауруларға көмек көрсетудің әлеуметтік бағдарламасын ұйымдастыру мен жоспарлауға, әлеуметтік қызметтерді басқаруға, кеңес беру қызметтеріне де атсалысады. Психикалық аурулардың себептері әр түрлi болып келеді: тұқым қуалаушылық факторлары; қолайсыз сыртқы факторлар (инфекциялар, жарақаттар, интоксикациялар, жүйкеге зақым келтіретін жағдайлар); тұқымның құрсақ iшiндегi бұзылуы; ата-аналардың маскүнемдігі мен нашақорлығы; нәтижесі психозға алып келетін асқынған ауру түрлері (энцефалиттер, ми сифилисі, бруцеллез, токсоплазмоз, тұмаудың кейбiр түрлері); тұқым қуалаушылыққа алып келетін және невроздар мен реактивті психоздарға себеп болатын психикалық жарақаттар; жыныс пен жасы (психикалық бұзылулар әйелдерге қарағанда еркектерде жиiрек кездеседi; еркектерде маскүнемдiк және зақымдық психоздар жиiрек байқалады, ал әйелдерде күйзелістер, күйзеліс психозы көбінесе көрініс табады). Психикалық аурулардың негiзгi белгілері: елес, сандырақ, аффективті бұзылулар, ақыл-ес пен сананың бұзылуы. Психиатриялық көмек көрсетуде азаматтардың құқығын қорғау өте қиынға түседі, өйткенi көп жағдайда адамдардың психикалық ауруы бар адамдарға деген көзқарасы негативті болып келеді. Мұндай аурулары бар адамдар олардың аурулары туралы жұмыс орнындағы әріптестері біліп қояды-ау деген қорқынышпен өмір сүреді. Сонымен қатар, психикалық ауруы бар адамдардың құқықтары дәстүрлі түрде әрқашан шектеліп отырды және ол бұрыннан бері дәл осы психиатрия саласынан көрініс табуда. Осыған байланысты психикалық аурулары бар мүгедек жандарды әлеуметтік реабилитациялау, олардың еңбекке жарамдылығын қайта қалпына келтіру, оларды қоғам өміріне қайта қосу қажеттіліктері пайда болды. Осы мақсатта әлеуметтiк жұмыскерлер психиатриялық аурухана (жындыхана) штатына кіреді. Ауруханадан тыс және стационарлы психиатриялық көмек көрсететiн мекемелерге: психоневрологиялық диспансерлер, психиатриялық аурухана (жындыхана), психоневрологиялық аурулары бар жандарға арналған интернат-үйлері, арнайы балалар бақшасы, санаторийлер жатады. Психиатриялық көмек көрсететiн мекемелер келесiдей қызметтерді атқарады: шұғыл психиатриялық көмек көрсетеді; ауруханадан тыс және стационарлы жағдайларда кеңестік-диагностикалық, емдiк, психопрофилактикалық, әлеуметтiк-психологиялық, реабилитациялық көмек түрлерін жүзеге асырады; психиатриялық сараптаманың барлық түрлерiн жүргізеді, соның iшiнде уақытша еңбекке жарамсыздықты да анықтайды; психикалық аурудан зардап шегушi тұлғалардың жұмысқа орналасуларына жәрдемдесіп, әлеуметтік-тұрмыстық көмек көрсетеді; аталған тұлғаларды қамқорлыққа алу мәселелерін шешуге қатысады; құқықтық мәселелерге байланысты сұрақтар бойынша кеңес береді; Айта кететін бір жайт, мамандандырылған психиатриялық бригадалар тәжірибесінде аурудың туысқандарының науқасты ауруханаға жатқызудан бас тартып жататын жағдайлары да кездеседі. Науқастың туысқандарының ауруханадан бас тартуы медициналық көмектің нәтижелілігіне сенімнің жоқтығымен түсіндіріледі. Мұндай жағдайларда науқасты туысқандарының рұқсатынсыз ауруханаға жатқызуға тура келеді. Науқастардың жұмысбастылығының терапевтік әсері көп жағдайда клиникалық емес, әлеуметтік сипатқа ие. Басқаша айтатын болсақ, психоневрологиялық интернаттар жағдайында жұмысбастылық арқылы терапия жүргізу жоғалған еңбектік және коммуникативті дағдыларды қайта қалпына келтіруге (немесе жаңа дағдыларды қалыптастыруға), белсенді өмір сүру салтын қалыптастыруға бағытталған. Сондықтан, өз-өзіне қызмет көрсету мен ресми емес қарым-қатынастарды ынталандырушы шаруашылық-тұрмыстық еңбек кеңінен қолданылады. Психоневрологиялық интернаттарда негізінен эндогенді және тағы басқа сипаттардағы ұзақ уақытқа созылатын созылмалы ауруы бар науқастар тұрады. Оның ішінде олигофрениямен (ақыл-естің кемдігі) ауыратын адамдар тобы басым. Саны бойынша екінші орынды шизофрениямен, ал үшінші орынды тамырлы деменциямен (ақыл-ойдың кемтарлығы) ауыратын науқастар тобы құрайды. Жазылмайтын психикалық ауруға душар болған науқастарға күтім көрсету мәселесі өткір шешімдерді қажет етеді. Мұндай жұмысқа психологиялық тұрғыда дайындығы бар қызметкерлерді ғана қолдану керек. Олардың бойында мейірімділік, қайырымдылық, шыдамдылық және әдептілік сияқты қасиеттердің болуы маңызды. Қызметкердің бойында осы аталған қасиеттер болмаған жағдайда ол кәсіби жарамсыз деп танылуы мүмкін. Сонымен, психикалық ауытқулары бар пациенттердің негізгі әлеуметтік-медициналық мәселелері келесідей: • науқастың қандай психикалық ауру түрімен ауыратынын анықтай алмау; • психикалық аурулары бар науқастарды емдеуге қажетті медициналық технологиялардың жетілмеуі; • тұрғындар арасында психикалық ауытқулардың кеңінен етек жаюы; • психикалық аурулардың мүгедектікке әкелуінің жоғары деңгейі; • тұрғындардың көп бөлігінің әлеуметтік бейімсіздігі (дезадаптация); • науқастың тұлғалық мәселелері (тұлғаның аурудың емделмейтіндігі туралы ақпаратқа реакциясы); • тұлғааралық (отбасы мәселелері, отбасы мүшелерінің өзара қарым-қатынасы); • макроәлеуметтік (абыройлы жұмысынан айрылуы, мамандығының өзгеруі, жұмысқа қабілеттілігінің жойылуы және т.б.). Қала тұрғындарына психоневрологиялық көмек көрсету аймақтық-учаскелік қағида бойынша құрылады. Ол диспансердің басқа емдік-профилактикалық мекемелермен тұрақты байланыс орнатып тұруына мүмкіндік береді. Ауылдық жерлерде жүйке-психикалық аурулары бар адамдарды аудандық психоневрологтың қадағалауымен ауылдық учаскелік дәрігер бақылайды. Облыстық психоневрологиялық диспансерде әр психиатрге кеңестік көмек көрсетулері үшін белгілі бір аудандар бекітілген. Адамда психиатриялық ауытқу мен дәрігер-психиатрдің стационарлы жағдайда ем алғандығы туралы шешімі болған жағайда, психиатриялық сараптамадан өткізу қажеттілігі туралы сот қаулысы негізінде науқас психиатриялық емханаға (жындыханаға) жатқызылады. Емханаға жатқызу туралы келісім науқас пен оның өкілінің медициналық құжатқа қол қоюы арқылы рәсімделеді (емделуші 15 жасқа толмаған және ойлауға қабілетсіз болған жағдайда оның ата-аналары немесе заңды өкілдері қол қояды). Стационарлық көмек науқастың минималды шектеулі жағдайында және қызметкердің науқастың құқықтары мен қызығушылықтарын сақтаған жағдайда көрсетіледі. Физикалық қысым көрсету мен изоляция (шеттету) шаралары (төсекке байлап тастау, қозғалыс-қимылын шектеу) психиатрдың ойынша науқас өзіне, қызметкерлерге және қоршаған ортасына қауіп тудыратындай іс-әрекетке барған кезде ғана қолданылады. Қысым көрсету түрлері мен оларды қолдану негіздері туралы медициналық құжатта жазылуы керек. Емделіп жүрген пациенттерді олардың өтініші (заңды өкілінің өтініші) негізінде өз еркімен немесе науқастың сауығып, жатып емделуді қажет етпейтіндігі туралы емдеуші дәрігерінің шешімі негізінде емханадан шығарады. Пациент психиатриялық стационарға өз еркімен келіп жатқан күнде де дәрігер-психиатрлердің науқасты емханаға жатқызу туралы шешім қабылдаған жағдайда науқастың емханадан шығарылуы туралы өтініші қабылданбауы мүмкін. Қылмыстық кодекспен белгіленген тәртіпке сәйкес қоғамға қауіпті іс-әрекеттерге барған және психикалық ауытқулары бар тұлғаларға сот шешімі бойынша медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолданылады. Психоневрологиялық мекеме әкімшілігі әлеуметтік қамтамасыздандыру және арнайы оқыту үшін жылына кем дегенде осы психоневрологиялық мекемеде тұратын тұлғаларды дәрігерлік комиссияның шешімімен науқастардың осы мекемеде ары қарайғы қалуы немесе олардың ақыл-ойының қабілетсіздігі туралы шешімін қайта қарау мәселелері бойынша психиатриялық айғақтау, дәлелдеу жұмыстары жүргізіледі. Енді психиатриялық профильдегі клиенттермен профилактикалық (алдын алу) және патогенетикалық бағыттағы әлеуметтік-медициналық жұмыстың мазмұнына тоқталайық. 1. Профилактикалық бағыттағы әлеуметтік-медициналық жұмыс: ► тұрғындардың психикалық денсаулығын нығайту және психикалық мәдениетін қалыптастыру; ► қоғамда психологиялық көмек институтын дамыту (тұрғындардың әр түрлі топтарында қарым-қатынас тренингтерін өткізу, коммуникативті дағдыларды қалыптастыру, өмірлік қиын жағдайлардан шығу жолдарын бірігіп іздестіру және т.б.). ► балалар мен жасөспірімдердің, ересек адамдардың еңбек және демалыс уақыттарын ұйымдастыру мен қалыптастыруына жәрдемдесу; ► ересек адамдар мен олардың бала-шағаларының психоневрологиялық ауытқуларына басты себеп болатын маскүнемдік және нашақорлықпен күресу іс-шаралары; 2. Патогенетикалық бағыттағы әлеуметтік-медициналық жұмыс: 1. проблеманы талдау (клиенттің басты проблемасын анықтау); 2. клиент проблемасын шешуге психолог пен психиатр мамандарын тарту, олардың мәселелерін шешу жолдарын бірігіп іздестіру; 3. медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізуге көмек көрсету; 4. емдеу курстарынан кейін науқастың әлеуметтік бейімделуіне көмек көрсету; 5. әлеуметтік-медициналық патронаж; 6. клиент пен оның жақын туыстарына психологиялық және құқықтық кеңес беру; 7. клиентті ашық және жабық типті арнайы мекемелерге орналастыруға жәрдемдесу; 8. клиентке психологиялық қолдау көрсетуді ұйымдастыру. жүктеу/скачать 66.94 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2