Өнеркәсіптік субсидиялар берудің

2. Осы Хаттамада пайдаланылатын ұғымдар мыналарды білдіреді:

«әкімшілік-аумақтық бірліктер» - Ресей Федерациясының субъектілері (өзін-өзі басқару органдарын қоса алғанда) және Беларусь Республикасы мен Қазақстан Республикасының облыстары (Минск, Астана және Алматы қалаларын қоса алғанда);

«ұқсас тауар» - тауарды өндіру, мүше мемлекеттің аумағынан әкету немесе тасымалдау кезінде ерекше субсидия пайдаланылатын тауарға толығымен сәйкес келетін тауар не мұндай тауар болмағанда тауарды өндіру, мүше мемлекеттің аумағынан әкету немесе тасымалдау кезінде ерекше субсидия пайдаланылатын тауардың сипаттамасына жақын сипаттамасы бар басқа тауар;

«өтемақы шарасы» - осы шараны енгізуге өтініш берген мүше мемлекеттің экономика саласына субсидиялайтын мүше мемлекеттің ерекше субсидияларының теріс әсерін бейтараптандыру жөніндегі шара;

«құзыретті орган» - тегеп-тексеру жүргізуге жауапты мүше мемлекеттің мемлекеттік билік органы;

«ұлттық экономика саласына келтiрiлген материалдық залал» – тауарды өндіру, тасымалдау, сақтау кезінде субсидия ұсынған мүше мемлекеттің аумағынан өнеркәсіптік тауарды әкелу салдары болған және мүше мемлекеттік аумағында ұқсас тауарды өндіру мен өткізу көлемінің қысқаруынан, осындай тауарды өндіру рентабельділігінің төмендеуінен, тауар қорларына, жұмыспен қамтуға, жалақы деңгейіне және осы салаға салынатын инвестициялардың деңгейіне теріс әсер етуден көрінетін ұлттық экономика саласы жағдайының дәлелдермен расталған нашарлауы;

«ұқсас тауарды ұлттық өндірушілер» - тергеп-тексеру жүргізетін мүше мемлекеттегі ұқсас тауарды өндірушілер;

«ұлттық экономика саласы» - мүше мемлекеттегі ұқсас тауар өндірушелердің барлығы не олардың мүше мемлекеттегі ұқсас тауар өндірудің жалпы көлемінде үлесі кемінде 25 пайызды құрайтындары;

«субсидия алушы» - субсидиядан пайда табушы болып табылатын өнеркәсіптік тауарды өндіруші;

«субсидияланатын тауарды өндірушілер» - ерекше суібсидияны берген мүше мемлекеттің субсидияланатын тауарын өндірушілер;

«өнеркәсіптік тауарлар» – 25 - 97 ЕАЭО СЭҚ ТН топтарында сыныпталатын тауарлар, сондай-ақ 2905 43 000 0, 2905 44 қосымша позицияларында, 3301, 3501 - 3505 позицияларында, 3809 10 және 3824 60 қосымша позицияларында, 4101 - 4103, 4301, 5001 00 000 0 - 5003 00 000 0, 5101 - 5103, 5201 00 - 5203 00 000 0, 5301, 5302 позицияларында (2905 43 000 0 қосымша позициясы - маннит, 2905 44 қосымша позициясы - сорбит, 3301 позициясы - эфир майлары, 3501 - 3505 позициялары - альбуминоидтық заттар, түрлендірілген крахмалдар, желімдер, 3809 10 қосымша позициясы – сыртқы қабатын өңдеуге арналған заттар, 3824 60 қосымша позициясы - сорбитол, басқа да өнімдер, 4101 - 4103 позициялары – терілер мен былғары шикізаты, 4301 позициясы – бөлінбеген аң терісі, 5001 00 000 0 - 5003 00 000 0 позициялары - жібек-аршылмаған жібек және жібек қалдықтары, 5101 - 5103 позициялары - жүн және жануарлар қылы, 5201 00 - 5203 00 000 0 қосымша позициялары – шитті мақта, мақта қалдықтары, таралған мақта талшықтары, 5301 позициясы – аршылмаған зығыр, 5302 позициясы – аршылмаған кендір) ЕАЭО СЭҚ ТН-ге сәйкес сыныпталатын тауарларды қоспағанда, балық және балық өнімдері. Тауарлардың келтірілген сипаттамасының толық болуы міндетті емес.

ЕАЭО СЭҚ ТН көрсетілген кодтарының тізбесіне өзгерісті Комиссия Кеңесі енгізеді.

«субсидияланатын тауар» – өндіру, тасымалдау, сақтау немесе субсидиялаушы мүше мемлекеттің аумағынан әкету кезінде ерекше субсидия пайдаланылған өнеркәсіптік тауар;

«субсидиялайтын мүше мемлекет» - субсидиялайтын орган субсидиялар беретін мүше мемлекет;

«субсидиялайтын орган» – мүше мемлекеттердің субсидия беру саласында шешімдер қабылдауды жүзеге асыратын бір немесе бірнеше органы не жергілікті өзін-өзі басқару органдары.

«субсидия»:

а) нәтижесінде артықшылық берілетін (қамтамасыз етілетін) және:

ақша қаражаттарын тікелей аудару (мысалы, қайтарылмаған несие, кредиттер түрінде) немесе жарғылық капиталдағы үлесті сатып алу немесе оны ұлғайту немесе осындай қаражаттарды аудару жөніндегі міндеттеме (мысалы, кредиттер бойынша кепілдік);

мүше мемлекеттің кірісіне түсуі тиіс болған төлемдерді алудан толық немесе ішінара бас тарту (мысалы, салықтық жеңілдіктер, борышты есептен шығару) арқылы жүзеге асырылатын, субсидиялайтын органдарға көрсетілетін (немесе мүше мемлекет уәкілеттік берген құрылымға) қаржылық жәрдемдесу. Бұл ретте, ішкі тұтынуға арналған ұқсас тауардан алынатын баждар мен салықтардан экспортталатын өнеркәсіптік тауарды босату не осындай баждар мен салықтарды азайту не іс жүзінде есепке жазылған сомадан аспайтын мөлшерде осындай баждар мен салықтарды қайтару субсидия ретінде қарастырылмайды:

тауарларды немесе көрсетілетін қызметтерді ұсыну (жалпы инфрақұрылымды қолдау және дамыту үшін арналған өнеркәсіптік тауарларды немесе көрсетілетін қызметтерді қоспағанда);

өнеркәсіптік тауарларды сатып алу арқылы жүзеге асырылатын, субсидиялайтын органдарға көрсетілетін (немесе мүше мемлекет уәкілеттік берген құрылымға) қаржылық жәрдемдесу;

б) кез келген мүше мемлекеттің аумағынан өнеркәсіптік тауардың әкелінуін қысқартуға немесе кез келген мүше мемлекеттің аумағына өнеркәсіптік тауардың әкелінуін ұлғайтуға қолданылатын (тікелей немесе жанама), соның нәтижесінде артықшылық берілетін, кірістер мен бағаларды қолдаудың кез келген басқа нысаны;

«ұлттық экономика саласына материалдық залал келтіру қатері» - ұлттық экономика саласына материалдық залал келтірудің дәлелдемелермен расталған болмай қоймайтындығы;

«ұлттық экономика саласына залал» - ұлттық экономика саласына материалдық залал, ұлттық экономика саласына материалдық залал келтіру қатері немесе ұлттық экономика саласын құруды едәуір баяулату.
I. Ерекше субсидиялар
3. Субсидиялайтын органның өкiлеттiлiгi қолданылатын аумақтың шегiнде субсидия өнеркәсiп кәсiпорны немесе өнеркәсiп саласы немесе өнеркәсiптік кәсiпорындар топтары немесе өнеркәсiп салалары (бұдан әрi - белгiлi бiр кәсiпорындар) үшiн ерекше болып табылатынын айқындау үшiн мынадай қағидаттар қолданылады

1) егер субсидиялайтын орган немесе оған сәйкес субсидиялайтын орган әрекет ететін құқықтық акт белгілі бір кәсіпорындар үшін ғана субсидияларға қол жеткізуді айқын шектесе, мұндай субсидия - өнеркәсіптік кәсіпорындар тобына немесе өнеркәсіп салаларының тобына субсидиялайтын мүше мемлекеттің аумағындағы барлық өнеркәсіптік кәсіпорындар немесе өнеркәсіп салалары кірмейтін жағдайда, ерекше ретінде қаралады;

2) егер субсидиялайтын орган немесе оған сәйкес субсидиялайтын орган әрекет ететін құқықтық акт субсидияны алуға және оның мөлшеріне құқықты айқындайтын объективті критерий немесе шарттар (бейтарап болып табылатын, кейбiр кәсiпорындар үшiн басқа кәсiпорындармен салыстырғанда артықшылықтар бермейтін, сипаты жағынан экономикалық және қолдану тәсіліне қарай деңгейлес болып табылатын критерийлер, мысалы, жұмыспен қамтылғандар саны немесе кәсiпорындардың мөлшерi сияқты) белгілесе, мұндай субсидия – оны алу құқығы автоматты болған кезде және осындай критерийлер мен шарттар қатаң түрде орындалған кезде ерекше ретінде қаралмайды. Критерийлер мен шарттар заңда, нұсқаулықта, құқықтық актіде немесе басқа да ресми құжаттарда оларды тексеруге болатындай анықталуы тиіс.

3) егер, осы тармақтың 1 және 2-тармақшаларында көрсетілген қағидаттарды қолданудан туындайтын ерекшелік болмаудың көрінуіне қарамастан, субсидия шын мәнінде ерекше болуы мүмкін деп пайымдауға негіз болса, онда мынадай факторлар назарға алынуы мүмкін, бұл ретте, субсидиялайтын органның өкілеттігі қолданылатын аумақ шегіндегі экономикалық қызметті әртараптандыру дәрежесі, сондай-аө осындай субсидия қолданылатын уақыт ұзақтығы ескерілгені жөн:

белгілі бір кәсіпорындардың шектеулі санының субсидияны пайдалануы;

белгілі бір кәсіпорындардың субсидияны артықшылықпен пайдалануы,

кейбір кәсіпорындарға субсидиялардың қомақты сомасының пропорционалды емес бөлінуі;

субсидия беру туралы шешім қабылдау кезінде субсидиялайтын орган ие дискреттілікті пайдалану тәсілі (осы тұрғыдан, көбінесе, субсидиялауға өтінімдерден бас тарту немесе оны мақұлдау жиiлiгi туралы ақпарат және тиiстi шешiмдердiң уәжi назарға алынады).

4. Субсидиялайтын органның өкiлеттiлiгi қолданылатын аумақтың бiр бөлiгi болып табылатын, белгiленген географиялық өңiрде орналасқан белгiлi бiр кәсiпорындардың пайдалануы шектелген субсидия ерекше болып табылады. Мүше мемлекеттiң мемлекеттiк органының өзінің өкілеттігі қолданылатын бүкiл аумақ шегiнде қолданылатын салықтық мөлшерлемелерді енгiзуi немесе өзгертуi ерекше субсидия ретiнде қаралмайды.

5. Осы хаттаманың ІІІ бөлімінің ережесiне сәйкес келетiн кез келген субсидия ерекше ретiнде қаралады.

Осы бөлім сәйкес субсидияның ерекше болып табылу фактісін анықтау субсидия ерекшелiгiнiң дәлелдемелерiнiң болуына негiзделеді.

6. Мүше мемлекет ерекше субсидия беруін келісу мақсатында Комиссияға өтініш білдіруге құқылы.

Мүше мемлекеттер Комиссиямен келісілген шарттардағы және көлемдердегі мерзімге берілетін субсидияларға өтемақы шараларын қолданбайды.

Мүше мемлекеттер осы Хаттаманың 7-тармағында көзделген, Одақ шеңберіндегі халықаралық шартта белгіленген мерзімде міндетті хабар беру тәртібімен ерекше субсидияларды беруді көздейтін нормативтік құқықтық актілерді Комиссияға жолдайды.

Егер мүше мемлекеттердің біреуінде ерекше субсидияны басқа мүше мемлекеттің беруі ұлттық экономика саласына залал келтіруі мүмкін деп пайымдауға негіз болса, онда мұндай мүше мемлекет Комиссияның тиісті тексеру жүргізуіне бастамашылық етуге құқылы.

Тексеру қорытындылары бойынша ұлттық экономика саласына залал келтірілгені расталған жағдайда, онда Комиссия мұндай ерекше субсидия берген мүше мемлекет, егер тексеруге тартылған мүше мемлекеттер осы Хаттаманың 7-тармағында көзделген, Одақ шеңберінде халықаралық шартта белгіленген мерзім ішінде өзгеше уағдаласпаса, залалға әкеп соқтырған жағдайларды жоюға міндетті деп шешім қабылдайды.

Комиссия осындай шешімді орындау үшін ақылға қонымды мерзім белгілейді.

Егер өзіне қатысты көрсетілген шешім қабылданған мүше мемлекет Комиссияның осы шешімін белгіленген мерзімде орындамаса, басқа мүше мемлекеттер Одақ Сотына жүгіне алады.

Осы тармақтың ережелерін қолдану Шарттың 105-бабының
1-тармағында көзделген өтпелі ережелер ескеріле отырып жүзеге асырылады.
7. Мүше мемлекеттер Одақ шеңберінде халықаралық шартпен мыналарды:

Ерекше субсидияны Комиссиямен ерікті келісу және Комиссияның тиісті шешімдер қабылдау тәртібін;

Комиссияның тексеруді (оның ішінде, осы Хаттамада белгіленген ерекше субсидияларды беру және пайдаланудың шарттарын, тәртібін бұзу фактілері бойынша) жүргізу тәртібін;

Комиссия соның негізінде ерекше субсидияларға жол берілетіні немесе жол берілмейтіні туралы шешім қабылдайтын критерийлер (оның ішінде, мүше мемлекеттердің өндірушілері арасындағы қалыптасқан және жаңа кооперациялық байланыстарды дамыту ескеріле отырып);

Комиссияның берілетін субсидиялар туралы ақпаратты сұрату тәртібі мен шарттарын айқындайды.

Көрсетілген халықаралық шарттың күшіне ену мерзімі Шарттың 105-бабының 1-тармағында көзделген.

8. Ерекше субсидиялар алу үшін мүше мемлекет шаруашылық жүргізуші субъектіге қатысты белгілі бір тауарды өндіру кезінде технологиялық операцияларды жүзеге асыру қажеттігі туралы талап белгілесе, онда басқа мүше мемлекеттерде мұндай операцияларды жүзеге асыру, егер оларды жүзеге асыру үшін басым түрде шикі және субсидиялайтын мүше мемлекеттің материалдары пайдаланылған болса, осындай талапты тиісінше орындау деп таныалды.
II. Тыйым салынған субсидиялар
9. Субсидиялардың мынадай түрлерiне тыйым салынған:

әкетiлетiн субсидиялар - берiлуi осы субсидияны беретiн мүше мемлекеттің аумағынан басқа мүше мемлекеттің аумағына өнеркәсіптік тауарды әкету нәтижелерiмен жалғыз немесе бiрнеше шарттардың бiрi ретiнде байланысқан субсидиялар;

алмастырушы субсидиялар - субсидияны беретiн мүше мемлекеттің аумағынан шығарылатын өнеркәсіптік тауарларды пайдалана отырып, берiлуi жалғыз немесе бiрнеше шарттардың бiрi ретiнде байланысқан субсидиялар.

Байланысқан деп – субсидиялайтын мүше мемлекеттің аумағынан өнеркәсіптік тауарды әкету нәтижелерімен немесе осындай мүше мемлекеттің аумағынан шығарылатын өнеркәсіптік тауарды пайдаланумен заңдық тұрғыдан байланысты емес, шын мәнінде іс жүзіндегі немесе күтілетін экспортпен (әкетумен) немесе экспорттық түсіммен (әкету кезіндегі түсіммен) немесе субсидиялайтын мүше мемлекеттің аумағынан шығарылатын өнеркәсіптік тауарларды пайдалану жөніндегі талаптармен байланысты, субсидияларды беру туралы куәландыратын фактілердің болуы түсініледі.

Субсидия шаруашылық жүргiзу субъектiлерiне берілетіні туралы факт оны әкетілетін өнеркәсіптік субсидия деп есептеуге негіз болмайды.

10. Егер бір мүше мемлекеттің ерекше субсидияны беру нәтижесi басқа мүше мемлекеттің ұлттық экономика саласына залал келтіру болып табылса, онда мұндай субсидия тыйым салынған субсидия болып табылады

Ұлттық экономика саласына залал келтіру осы Хаттаманың V бөліміне сәйкес дәлелденуге тиіс.

11. Мүше мемлекеттер сақталуы ерекше субсидиялар алуға қажеттi, субсидиялайтын органының нормативтiк құқықтық актiсiнiң немесе құқықтық актiсiнiң негiзiнде қолданылатын және мынадай талаптардың біріне сәйкес келетін шараларды сақтамайды және енгізбейді:

1) мынадай:

шаруашылық жүргiзу субъектiлерiнiң шараны енгiзетiн мүше мемлекеттің аумағынан немесе (нақты тауарлар, олардың көлемi немесе құны не олардың жергiлiктi өндiрiс көлемiнің немесе құнының үлесін айқындайтынына қарамастан) кез-келген көрсетiлген субсидиялайтын органның жергiлiктi өндiру көзiнен шығарылатын өнеркәсіптік тауарларды сатып алу немесе пайдалану;

шараны енгiзген мүше мемлекеттің аумағынан шығарылатын өнеркәсіптік тауарлардың осы шаруашылық жүргiзушi субъектi әкететін көлемiмен немесе құнымен байланысты санда шаруашылық жүргiзушi субъектiнiң кез келген мүше мемлекеттің аумағынан әкелiнетiн өнеркәсіптік тауарларды сатып алуын немесе пайдалануын шектеу талап қамтылатын;

2) мыналарды:

шаруашылық жүргiзушi субъектiнiң кез келген мүше мемлекеттiң аумағынан жергiлiктi өндiрiсте пайдаланылатын немесе осындай өндіріске қатысы бар өнеркәсіптік тауарларды әкелуін (оның ішінде, шараны енгізетін мүше мемлекеттің аумағынан шығарылатын және басқа мүше мемлекеттің аумағына осы шаруашылық жүргізуші субъект әкететін тауарлардың көлеміне немесе құнына байланысты);

шаруашылық жүргiзушi субъектiнiң кәсiпорынға тиесiлi осы валютаның түсiм көлемiнде кез келген мүше мемлекеттің валютасына қолжетiмдiлiктi шектеу арқылы жергiлiктi өндiрiсте пайдаланылатын немесе осыған қатысы бар өнеркәсіптік тауарларды кез келген мүше мемлекеттің аумағынан шаруашылық жүргізуші субъектінің әкелуiн;

шаруашылық жүргiзушi субъектiнiң кез келген мүше мемлекеттің аумағына өнеркәсіптік тауарларды әкетуiн немесе шаруашылық жүргiзушi субъектiнiң (тауардың нақтылығына, олардың көлемiне немесе құнына не осы шаруашылық жүргiзу субъектiсi жүзеге асыратын олардың жергiлiктi өндiрiс көлемінің немесе құнының үлесіне байланысты) кез келген мүше мемлекеттің аумағында өнеркәсіптік тауарларды сатуыншектейтін.

12. Берiлуi кез келген мүше мемлекеттің мүдделерiне елеулi нұқсан келтiруге әкеп соғатын ерекше субсидияларға тыйым салынған. Мүше мемлекеттің мүдделерiне елеулi нұқсан келтiру ерекше субсидия беру нәтижелерi төмендегiше болғанда туындайды:

1) ұқсас тауарды субсидиялайтын мүше мемлекеттің нарығынан ығыстыру немесе кез келген мүше мемлекеттің аумағынан шығарылатын ұқсас тауардың субсидиялайтын мүше мемлекеттің нарығына әкелiнуiнiң өсуiн тежеу;

2) үшiншi мүше мемлекеттің нарығынан кез келген мүше мемлекеттің аумағынан шығарылатын ұқсас тауарды ығыстыру немесе осындай ұқсас тауардың үшiншi мүше мемлекеттің аумағына әкетiлуiнiң өсуiн тежеу;

3)   өндiру, тасымалдау немесе ерекше субсидия пайдаланған субсидиялайтын мүше мемлекеттің аумағынан әкету кезiнде өнеркәсіптік тауардың бағасын басқа мүше мемлекеттің аумағынан шығарылатын ұқсас тауардың кез келген мүше мемлекеттің нарығындағы бағасына қатысты едәуір төмендету не бағалардың өсуiн немесе бағалардың құлдырауын елеулi тежеу немесе сол бiр нарықтағы жiберiп алынған сатулар.

13. Осы Хаттаманың 12-тармағында көрсетілген мүдделерге елеулi нұқсан келтiру осы бөлімге сәйкес айқындалады, осы Хаттаманың

14. Мүше мемлекеттердiң аумақтарында осы Хаттаманың

1) экспорттаушыны мүше мемлекетке валюталық түсімнің бір бөлігін міндетті сатудан босататын немесе ұлттық валютаның ішінара құнсыздануы арқылы валютаның көптеген бағамын қолдануға жол беретін бағдарламалар, осыған байланысты, экспорттаушы бағамдық айырмашылық есебінен басымдыққа ие болады;

2) ішкі нарықтағы тасымалдармен салыстырғанда анағұрлым жеңілдікті жағдайларда мүше мемлекет белгілейтін немесе алатын экспорттық тиелімдер үшін ішкі көлік немесе кеме тарифтері;

3) ішкі нарықта өткізілетін ұқсас тауарлар өндірісінде пайдаланылатын тауарларға қарағанда анағұрлым жеңілдікті жағдайларда экспортталатын тауарлар өндірісінде пайдаланылатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді ұсыну;

4) экспорт нәтижелерімен немесе көрсетілген жеңілдіктерді ұсынатын мүше мемлекет аумағындағы тауарларды пайдаланумен байланысты шаруашылық субъектілері төлейтін немесе төлеуге тиіс салықтарды немесе кез келген басқа аударымдарды төлеуден толық немесе ішінара босату, төлеуді кейінге қалдыруды немесе азайтуды ұсыну. Бұл ретте салықтарды төлемегені үшін төленуі тиіс өсімпұл алынса, кейінге қалдыру міндетті түрде тыйым салынған субсидия болып табылмайды. Экспортталатын тауардан нөлдік мөлшерлеме бойынша қосылған құн салығын алу тыйым салынған субсидия белгісі болып табылмайды;

5) ішкі нарықта өткізілетін ұқсас тауарлармен салыстырғанда үлкен көлемде тауарларға салық салу базасын қысқартатын экспорттың нәтижелерімен байланысты арнайы шегерулер;

6) ішкі нарықта өткізілетін ұқсас тауарлар өндірісінде пайдаланылатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге салық салу базасын есептеу үшін қолданылатын салықтарды немесе арнайы шегерулерді төлеуден босатуға, азайтуға, кейінге қалдыруға қарағанда экспорттық тауарлар өндірісінде пайдаланылатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге салық салу базасын есептеу үшін қолданылатын салықтарды немесе арнайы шегерулерді үлкен көлемде төлеуден босату, азайту, кейінге қалдыру;

7) ішкі нарықта тұтынуға арналған ұқсас өнім өндірісінде пайдаланылатын дәл осындай шикізат пен материалдарға қарағанда экспорттық өнім өндірісінде пайдаланылатын шикізат пен материалдарға анағұрлым төмен мөлшерлеме бойынша кедендік төлемдерді алу не ішкі нарықта өткізілетін ұқсас өнім өндірісінде пайдаланылатын дәл осындай шикізат пен материалдарға қарағанда үлкен көлемде экспорттық өнім өндірісінде пайдаланылатын шикізат пен материалдарға арналған кедендік төлемдерді қайтару;

8) нақты тауарлар, олардың көлемі немесе құны не үлесі олардың жергілікті өндіріс көлеміне немесе құнына байланысты айқындалатынына қарамастан, өндірілген өнім құрамында отандық материалдардың немесе шикізаттың болуы міндетті болып табылса, өнім өндірісінде пайдаланылған импорттық шикізат пен материалдардан алынатын импорт баждарын азайту немесе қайтару;

9) экспорттық кредиттерді кепілдендіру немесе сақтандыру, экспорттық тауарлар құнының өсуінен немесе валюталық тәуекелдерден сақтандыру немесе кепілдендіру бағдарламалары бойынша ұзақ мерзімді операциялық шығыстарды немесе залалдарды өтеу үшін жеткіліксіз сыйақыларды алып қою;

10) нарықтық жағдайларда мұндай кредиттерді алушылар салыстырмалы кредитті пайдаланғаны үшін ақы төлеуге тиіс (кредитті өтеу мерзімі бірдей, кредит валютасы және т.б.) мөлшерлемелерден төмен мөлшерлемелер бойынша экспорттық кредиттерді беру не экспорттаушылар немесе қаржы мекемелері кредитті алумен байланысты жұмсаған шығыстардың барлығын немесе бір бөлігін төлеу. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына Ресми экспорттық кредиттер бойынша уағдаластықтардың пайыздық мөлшерлемелері туралы ережелерге сай келетін экспорттық кредиттеу практикасы тыйым салынған субсидия ретінде қаралмайды;

11) мұндай субсидиялау экспорт нәтижелерімен немесе импорттық тауарлардың орнына отандық тауарларды пайдаланумен байланысты болған жағдайда кәсіпорынға босатылатын электр энергиясына немесе электр жеткізгіштерге арналған тарифтерді төмендету.

15. Комиссия осы Хаттаманы басшылыққа ала отырып, жол берілгендер ретінде тыйым салынған субсидияларды келіспейді.

Осы тармақтың ережелерін қолдану Шарттың 105-бабының

16. Егер бір мүше мемлекетте екінші мүше мемлекеттің субсидиялайтын органы тыйым салынған субсидияларды берген және (немесе) сақталуы осы Хаттамаға сәйкес ерекше субсидиялар алу үшін қажетті шараларды енгiзген деп есептеуге негiз болған жағдайда, бірінші мүше мемлекеттің екінші мүше мемлекетке осындай тыйым салынған субсидияларды немесе шараларды алып тастау туралы консультациялар өткiзу жөнiндегi өтiнiшпен жүгiнуге құқығы бар.

17. Ресми дипломатиялық арналар арқылы осы Хаттаманың
16-тармағында көрсетiлген консультациялар өткiзу туралы хабарламаны алған күннен бастап 2 айдың iшiнде мүше мемлекеттер өзара келiсiмге қол жеткізілмесе, онда орын алып отырған келiспеушiлiктер Шарттың 93-бабына сәйкес шешiледi.

Егер дауларды шешу рәсiмiнiң нәтижелерi бойынша мүше мемлекеттердің бiрi осы Хаттаманың 9 және 12-тармақтарында көрсетiлген тыйым салынған субсидияларды бергендiгi және (немесе) осы Хаттаманың 11-тармағында көрсетiлген шараларды қолданатыны туралы шешiм қабылданса, онда мүше мемлекет осындай тыйым салынған субсидияларды немесе басқа мүше мемлекеттердің ұлттық экономикасына залал келтіру шараларын, осындай тыйым салынған субсидиялар мен шаралар нәтижесiнiң басқа да мүше мемлекеттердің ұлттық экономикасына залал келтiрiлуiне қарамастан, оларды дереу және сөзсiз тоқтатады және осы Хаттаманың 89 – 94-тармақтарына сәйкес осындай тыйым салынған субсидияларға қатысты өтеу шарасын енгiзедi.

18. Субсидиялайтын органдар осы Хаттамаға  қосымшаға сәйкес шараларды қолдану арқылы субсидияларды белгiленген өтпелi кезең iшiнде беруге құқылы.
IV. Рұқсат етiлетiн субсидиялар
19. Осы Хаттамаға сәйкес тыйым салынған және ерекше болып табылмайтын субсидиялар, берiлуi мүше мемлекеттердің өзара саудасын бұрмаламайтын рұқсат етілетін субсидиялар ретiнде танылады.

Мүше мемлекеттер осындай субсидияларды шектеусiз беруге құқылы және осындай субсидияларға қатысты осы Хаттаманың өтеу және қарсы шараларын қолдануға немесе субсидияларды беруге тыйым салуға қатысты ережелері қолданылмайды.

20. Мүше мемлекеттер осы бөлімде көзделген рұқсат етілген субсидияларды Комиссиямен келіспей беруге құқылы.

Осы тармақтың ережелерін қолдану Шарттың 105-бабының 1-тармағында көзделген өтпелі ережелер ескеріле отырып жүзеге асырылады.

21. Осы Хаттаманың VIІ бөлімінде көрсетiлген, осы Хаттаманың II бөліміне сәйкес ерекше болып табылатын, бірақ мүше мемлекеттер өзара сауданы бұрмаламайды деп таныған субсидиялар осы Хаттаманың VIII бөлімiне сәйкес өтеу шараларын қабылдауға негiз болмайды.
IV. Тексерулерді жүргізу тәртібі
22. Мүше мемлекеттің аумағында берiлетiн субсидиялардың осы Хаттаманың ережелерiне сәйкес келуiн талдау, сондай-ақ ерекше субсидия ұсынған мүше мемлекеттің аумағынан субсидияланатын тауарды әкелу не субсидиялайтын мүше мемлекет нарығынан ұқсас тауарды ығыстыруы салдарынан ұлттық экономика саласына келетiн залалдың бар-жоғын анықтау мақсатындағы тексерудi осы мүше мемлекеттің аумағында тiркелген ұлттық ұқсас тауар өндiрушiлердiң осы Хаттамаға сәйкес жазбаша нысанда берген өтiнiшi (бұдан әрі - өтініш) негiзiнде мүше мемлекеттің құзыреттi органы жүргiзедi не құзыреттi органның өз бастамасы бойынша жүргiзiледi.

23. Өтiнiштi ұлттық ұқсас тауар өндiрушi немесе қатысушыларының қатарына ұлттық экономика саласын құраушы өндiрушiлер кiретiн осындай өндiрушiлер бiрлестiгi, сондай-ақ, аумағында осы өкілдер тiркелген мүше мемлекеттің заңнамасына сәйкес тиiстi дәрежеде ресiмделген өкiлеттiктерi бар осы тұлғалардың өкiлдерi (бұдан әрі - өтiнiш берушi) бередi.

24.  Өтiнiште мыналар қамтылуы тиiс:

1) өтiнiш берушi туралы мәлiметтер;

2)  тауар сипаттамасы (өндiрушi ел және ЕАЭО СЭҚ ТН коды көрсетiлген);

3) ерекше субсидияның болуы, сипаты мен көлемi туралы мәлiметтер;

4) субсидияланатын тауар өндiрушiлер туралы мәлiметтер;

5)  ұлттық ұқсас тауар өндiрушiлер туралы мәлiметтер;

6) құзыреттi органға өтiнiш беру алдында 3 күнтiзбелiк жыл бұрын өтiнiш берiлетiн мүше мемлекеттiң аумағына субсидияланатын тауарды әкелу көлемiнiң өзгеруi туралы мәлiметтер;

7) құзыреттi органның тиiстi өтiнiш берiлетiн мүше мемлекеттiң аумағынан ұқсас тауарды мүше мемлекеттердің басқа мемлекеттерiнiң аумағына әкету көлемiнiң өзгеруi туралы мәлiметтер;

8) субсидияланатын тауарды әкелудің не субсидиялайтын мүше мемлекеттің нарығынан ұқс ас тауарды ығыстырудің салдарынан ұлттық экономика саласына келтiрiлетiн залалдың бар екендiгiнiң дәлелдемелерi. Субсидияланатын тауарды әкелу салдарынан ұлттық экономика саласына материалдық залалдың болуы және материалдық залал келтiру қатерлерiнiң болу дәлелдемелерi объективтiк факторларға негiзделедi, олар ұлттық экономика саласының экономикалық ахуалын сипаттайды және сандық көрсеткiштерде (оның iшiнде тауар өндiрiсiнiң көлемi және оны сату көлемi, мүше мемлекет нарығындағы тауар үлесi, тауар өндiрудiң өзiндiк құны, тауар бағасы, өндiрiс қуаттарының жүктемесi, еңбек өнiмдiлiгi, пайда көлемдерi, өндiрiс пен тауарлар сату рентабельдiлiгi туралы, ұлттық экономика саласындағы инвестициялар көлемi туралы деректер) көрсетiлуі мүмкін;

9) өтiнiш берудiң алдындағы 3 күнтiзбелiк жылда мүше мемлекеттердiң бiрыңғай кедендiк аумағына ұқсас тауар импорты көлемiнiң (сандық және құндық мәнде) өзгеруi туралы мәлiметтер;

10) өтiнiш берудiң алдындағы 3 күнтiзбелiк жылда Одақтың кедендік аумағынан (сандық және құндық мәнде) ұқсас тауар экспорты көлемінің өзгеруі туралы мәлiметтер;

11) талданатын кезеңде ұлттық экономика саласына әсер етуi мүмкiн басқа да факторларды талдау.

25. Өтiнiште бар құндық көрсеткiштердi көрсету кезiнде салыстыру мақсатында сыртқы сауда статистикасын жүргiзу үшiн Комиссия белгiлейтін ақша бiрлiгi пайдаланылады.

26. Өтiнiш, оған құпия емес нұсқадағы қосымшасы бар (егер өтiнiште құпия ақпарат болса) құзыреттi органға ұсынылады және осы органға өтiнiш түскен күннен бастап тiркелуге жатады.

27. Өтiнiш мынадай негiздер бойынша қабылданбайды:

өтiнiш берушiнiң осы Хаттаманың 23-тармағында белгiленген талаптарға сәйкес келмеуi;

осы Хаттаманың 24-тармағында көрсетiлген материалдардың өтiнiш беру кезiнде ұсынылмауы;

өтiнiш берушi берген мәліметтердің анық болмауы.

Басқа негiздер бойынша өтiнiштердi қабылдамауға жол берілмейді.

28. Тексерудiң басталуы туралы шешiм қабылдағанға дейiн құзыреттi орган жазбаша нысанда, қарастырылып отырған ерекше субсидия аумағында берiлген мүше мемлекеттiң уәкiлеттi органына өтiнiш түскенi туралы хабарлайды.

29. Құзыреттi орган тексерудi бастау туралы шешiм қабылдау мақсатында осы өтiнiш тiркелген күннен бастап күнтiзбелiк 30күн iшiнде, осы Хаттаманың 24-тармағына сәйкес осы өтiнiште қамтылған мәлiметтер мен дәлелдемелердiң анықтығын және жеткiлiктiлігiн зерделейдi. Көрсетiлген мерзiм құзыреттi орган өтiнiш берушiден қосымша мәлiметтер алуы қажет болған жағдайда ұзартылуы мүмкiн, бiрақ өтініш тіркелген күннен бастап күнтiзбелiк 40 күннен аспауға тиiс.

30. Өтiнiштi, оны тексеру барысында немесе басталғанға дейін өтiнiш берушi қайтарып ала алады.

Егер өтiнiш тексеру басталғанға дейін қайтарып алынған жағдайда, мұндай өтiнiш берiлмеген болып есептеледi.

Егер өтiнiш тексеру жүргiзу барысында қайтарылып алынған жағдайда, құзыреттi органның шешiмi бойынша ол не тоқтатылады не жалғаса бередi.

31. Өтiнiштi қарауға қабылдағаннан кейiн және тексерудi бастау туралы шешiм қабылдағанға дейiн құзыреттi орган ерекше субсидия берген мүше мемлекетiнiң уәкiлеттi органына ерекше субсидиялардың болуына, мөлшерi және пайдаланылуына, сондай-ақ оны берудiң салдарын және өзара қолайлы шешiмге қол жеткізуге қатысты жағдайды нақтылау мақсатында консультациялар жүргiзудi ұсынады. Мұндай консультациялар тексеру барысында да жалғасуы мүмкiн.

32. Ерекше субсидиялардың болуы, мөлшерi және қолданылуына, сондай-ақ ерекше субсидия беру салдарына қатысты консультациялар жүргiзу құзыреттi органның тексерудi бастау туралы шешiм қабылдауына, сондай-ақ осындай тексерулер қорытындылары бойынша басқа мұше мемлекет аумағында берiлген ерекше субсидияның осы Хаттаманың ережелеріне сәйкестiгi және (немесе) ерекше субсидия берген мүше мемлекет аумағынан субсидияланған тауарды әкелу салдарынан немесе ерекше субсидия берген мүше мемлекет нарығынан немесе үшiншi мүше мемлекет нарығынан ұқсас тауарды ығыстыруы салдарынан және аумағында ерекше субсидиялауды қарау ұсынылып отырған мүше мемлекетке өтемақы шарасын енгiзу туралы өтiнiш беру салдарынан зиян келтiрiлгенi туралы қорытынды дайындауына кедергi жасамайды.

33. Құзыреттi орган осы Хаттаманың 29-тармағында көрсетiлген мерзiм өткенге дейiн тексерудi бастау немесе оны жүргiзуден бас тарту туралы шешiм қабылдайды.

Тексерудi жүргiзуден бас тарту туралы шешiм қабылдаған кезде құзыреттi орган осындай шешiм қабылданған күннен бастап күнтiзбелiк 10 күннен аспайтын мерзімде өтiнiш берушiні тексерудi жүргiзуден бас тартудың себебi туралы жазбаша түрде хабардар етедi.

Тексерудi бастау туралы шешiм қабылданған кезде құзыреттi орган ерекше өнеркәсiптiк субсидия берген мүше мемлекеттiң құзыреттi органын, сондай-ақ оған белгiлi мүдделi тұлғаларды қабылданған шешiм туралы жазбаша түрде хабардар етедi және тексерудi бастау туралы шешiм қабылданғаннан бастап 5 жұмыс күнiнен аспайтын мерзiмде тексерудi бастау туралы хабарландыруды жариялауды қамтамасыз етедi. Тексерудi бастау туралы хабарландыру жарияланған күн тексеру басталған күн болып танылады.

34. Құзыреттi орган, егер осы органда осы Хаттама бөлімдері ережелерінің бұзылу фактiсi және (немесе) осы мүше мемлекеттің аумағынан субсидияланған тауарды әкелу салдарынан немесе ерекше субсидия берген мүше мемлекеттің нарығынан немесе үшiншi мүше мемлекеттің нарығынан ұқсас тауарды субсидияланған тауардың ығыстыруы салдарынан ұлттық экономика саласына зиян келуi дәлелдерi болған жағдайда, тексерудi бастау туралы шешiмдi өз бастамасымен де қабылдай алады.

Тексерудi бастау үшiн осындай дәлелдер жеткiлiксiз болған жағдайда, мұндай тексерудi бастауға болмайды.

35. Тексерудi бастау туралы шешiм қабылданғаннан кейiн құзыреттi орган оған белгiлi ұқсас тауардың ұлттық өндiрушiлерiне және тексеру объектiсi болып табылатын субсидияланатын тауарды өндiрушiлерге осы тексеру жүргiзу мақсатында жауап қайтарулары тиiс сұрақтар тiзбесiн оларға жолдайды.

Сұрақтар тiзбесi оны поштамен жiберген күннен бастап күнтiзбелiк 7 күннен кейiн немесе оны ұлттық немесе шетелдiк өндiрушiнiң өкiлiне тiкелей берiлген күннен бастап алынған болып есептеледi.

Ұқсас тауардың ұлттық өндiрушiлерi мен сұрақтар тізбесі жолданған тексеру объектiсi болып табылатын субсидияланатын тауарды өндiрушiлер өздері осындай тізбені алған күннен бастап күнтізбелік 30 күн ішінде уәкілетті органға өздерінің жауаптарын береді. Ұқсас тауардың ұлттық өндiрушiлерi мен сұрақтар тізбесі жолданған тексеру объектiсi болып табылатын субсидияланатын тауарды өндiрушiлердің дәлелдi және жазбаша нысанда жазылған өтiнiшi бойынша көрсетiлген мерзiмдi құзыреттi орган күнтiзбелiк 10 күннен аспайтын мерзiмге ұзартуы мүмкiн.

36. Жүргiзiлiп жатқан тексеруге байланысты қосымша мәлiметтер алу немесе тексеру барысында ұсынылған мәлiметтердi тексеру мақсатында құзыреттi орган тексеру объектiсi болып табылатын субсидияланатын тауардың тиiстi өндiрушiсiнiң осыған келiсiмi болған жағдайда, сондай-ақ тиiстi мемлекет үкiметiнiң өкiлдерiн алдын ала хабардар етілген және осы мемлекет тарапынан тексерудi оның аумағында жүргiзуге қатысты қарсылықтары болмаған жағдайда, тексерудi арнайы өнеркәсiптiк субсидия берген мүше мемлекеттiң аумағында жүргiзуi мүмкiн.

Жүргiзiлiп жатқан тексеруге байланысты, қосымша мәлiметтер алу немесе тексеру барысында ұсынылған мәлiметтердi тексеру мақсатында құзыреттi орган өз өкiлдерiн ұқсас тауардың ұлттық өндiрушiлерi орналасқан жерге жiберуге, мүдделi тұлғалармен консультациялар мен келiссөздер жүргiзуге, тексеру объектiсi болып табылатын субсидияланатын тауардың үлгiлерiмен танысуға және басқа да тексеру жүргiзiлiп жатқан мүше мемлекетiнiң заңнамасына қайшы келмейтiн, тексеруге қажеттi басқа да iс-қимылдар жасауға құқылы.

37. Құзыреттi орган тексеру жүргiзу барысында өнеркәсiптiк субсидия берген немесе берушi қаралып жатқан өнеркәсiптiк субсидияны ұсынушы мүше мемлекеттерiнiң уәкiлеттi органдарына, сондай-ақ мүдделi тұлғаларға жүргiзiлiп отырған тексеруге қатысы бар, ақпарат беру туралы сауал жолдай алады.

38. Мүдделi тұлғалар тексерудiң басталуы туралы хабарламада көрсетiлген күннен кешiктiрмей тексеру жүргiзу мақсаты үшiн қажеттi мәлiметтердi, оның iшiнде осындай мәлiметтер алу көздерiн көрсете отырып, құпия ақпаратты ұсынуға құқылы. Құзыреттi орган мүдделi тұлғалардан қосымша мәлiметтер сұратуға құқылы.

39. Тексеруге қатысы бар дәлелдер және мәлiметтер, құзыреттi органға тексеру жүргiзiлiп жатқан мүше мемлекетте мемлекеттiк болып табылатын тiлде ұсынылуы, ал шетел тiлiнде жасалған құжаттардың түпнұсқасы аудармамен қоса берiлуi (ұсынылған аударма куәландырылып) тиiс.

40. Құпия ақпаратты қорғау қажеттiлiгiн ескере отырып құзыреттi орган осы Хаттамаға сәйкес тексеру барысында мүдделi тұлғаларға олардың жазбаша өтiнiштерi бойынша, тексеру мәнiне қатысты, дәлелдер ретiнде кез келген мүдделi тұлға жазбаша нысанда ұсынған мәлiметтермен танысуға мүмкiндiк бередi. Құзыреттi орган барлық тексеруге қатысушыларға тексеруге қатысы бар және тексеру барысында олар пайдаланатын, алайда осы Қосымшаның ережелеріне сәйкес құпия ақпарат болып табылмайтын басқа да мәлiметтермен танысуға мүмкiндiк бередi.

41. Кеден ісі саласындағы, мемлекеттік статистиканы енгізуге уәкілетті мүше мемлекеттердің мемлекеттік билік (басқару) органдары, мүше мемлекеттердің басқа да мемлекеттік билік (басқару) органдары мен аумақтық (жергілікті) мемлекеттік билік (басқару) органдары тексеру жүргізуге көмек көрсетуі және мәліметтерге (оның ішінде құпия ақпаратты қамтитын) тексеру жүргізу мақсатында қажетті құзыретті органның сұрау салуы бойынша ұсынуы тиіс.

42. Тексеру жүргізу мерзімі тексеру басталған күннен бастап 6 айдан аспауы тиіс.

Тексеру, құзыретті орган тексеру нәтижелерін өз мемлекеті үкіметінің қарауына жіберген күні аяқталды деп есептеледі.

43. Тексеру нәтижелері бойынша құзыретті орган басқа мүше мемлекеттің аумағында ұсынылған субсидиялардың осы Хаттаманың ережелеріне сәйкестігі туралы қорытынды әзірлейді.

44. Егер, тексеру нәтижелері бойынша осы Хаттама ережелерінің бұзылғаны және (немесе) мүше мемлекеттің ұлттық экономика саласына залал келтірілгені дәлелденген жағдайда, тексеру жүргізген құзыретті орган аумағында ерекше субсидия қаралып жатқан мүше мемлекетке өтеу шарасы туралы өтініш беріледі.

45. Мүше мемлекеттің аумағында ұлттық экономика саласын анықтаған кезде, тексеру жүргізетін құзыретті орган екі немесе одан да көп бәсекелес нарық жұмыс істейтін аумақ ретінде қаралуы мүмкін, ал ұлттық өндірушілер, егер, мұндай өндірушілер осындай нарықта өздері шығаратын ұқсас тауардың кемінде сексен пайызын сатса және осындай нарықта ұқсас тауарға сұраныс тексеру жүргізетін мүше мемлекеттік қалған аумағында орналасқан аталған өнімнің ұлттық өндірушілерін айтарлықтай қанағаттандырмаса, көрсетілген нарықтардың бірі ретінде жеке ұлттық экономикалық саласы ретінде қаралуы мүмкін. Мұндай жағдайларда, зиянның болуы, ұлттық экономика саласының негізгі бөлігіне залал келтірілмесе де, субсидияланатын тауарды сату көрсетілген бәсекелес нарықтардың біріне бағытталған жағдай кезінде зиян келтірілмесе де және субсидияланатын тауарды әкелу ұқсас тауарлардың ұлттық өндірушілеріне осындай бір нарықтың шегінде кемінде сексен пайыз зиян келтірсе де белгіленуі мүмкін.

46. Ерекше субсидия мөлшері осындай субсидия алушы алатын пайда көлемінің негізінде айқындалады. Ерекше субсидияның пайдасын есептеу кезінде құзыретті орган:

1) субсидиялайтын органның ұйым капиталына қатысуы, егер мұндай қатысу тиісті мүше мемлекеттің аумағында қарапайым инвестициялық жобаға сәйкес келмейтін (қауіп капиталын қоса алғанда) ретінде бағаланбаса ерекше субсидияны ұсыну ретінде қаралмайды;

2) субсидиялайтын органдарға ұсынылған кредит, егер кредитті алушы ұйым мемлекеттік кредит үшін төлейтін соманың және аталған ұйым тиісті мүше мемлекеттің кредит нарығында алуы мүмкін салыстырмалы коммерциялық кредит үшін төлеуі мүмкін соманың арасында айырмашылық болмаса ерекше субсидияны ұсыну ретінде қаралмайды. Олай болмаған жағдайда мынадай сомалардың арасындағы айырмашылық пайда болып есептеледі;

3) субсидиялайтын органның кредитке кепілдік беруі егер, кепілдік алған ұйым субсидиялайтын орган кепілдік берген кредит үшін төлейтін соманың және ол мемлекеттік кепілдіксіз салыстырмалы коммерциялық кредит үшін төлеуі мүмкін соманың арасында айырмашылық болмаса ерекше субсидияны ұсыну ретінде қаралмайды. Олай болмаған жағдайда комиссиялық айырмашылыққа түзетуі бар осы сомалардың арасындағы айырмашылық пайда болып есептеледі;

4) субсидиялайтын органның тауарларды немесе қызметтерді жеткізуі не тауарларды сатып алуы егер, тауарлар немесе қызметтер дұрыс ақы төлеуден кемге жеткізілсе не сатып алу дұрыс ақы төлеуден артыққа жүзеге асырылмаса ерекше субсидияны ұсыну ретінде қаралмайды. Ақы төлеудің дұрыстығы бағасын, сапасын, қолжетімділігін, таратылуын, тасымалдануын және тауарларды сатып алудың немесе сатудың басқа да шарттарын қоса алғанда тиісті мүше мемлекеттердің нарығында мынадай тауарлар мен қызметтерді сатып алу мен сатудың қолданыстағы нарықтық щартына байланысты айқындалады деп есептейді.

47. Субсидия мөлшерін есептеу құзыретті орган тексеру жүргізетін мүше мемлекеттің аумағына әкелінген не аумағына ерекше субсидия ұсынылатын мүше мемлекеттің нарығында немесе басқа мүше мемлекеттің нарығында сатылатын тауардың бірлігіне (тоннасына, текше метріне, данасына және басқаларына) есептеледі.

48. Субсидия мөлшерін есептеу кезінде егер, инфляция қарқыны алынған нәтижелерді бүлдіре алатындай жоғары болған жағдайда тиісті мүше мемлекеттің инфляция көрсеткіштері ескерілуі тиіс.

49. Тауар бірлігіне субсидия мөлшері осы мақсаттарға ерекше субсидияларын ұсынған тиісті мүше мемлекеттер шығыстарының мөлшеріне байланысты белгіленеді.

50. Тауар бірлігіне субсидия мөлшерін есептеу кезінде мұндай тауардың құны мұның алдында субсидия алынған және қажетті деректері бар субсидия алушы заңды тұлғаның 12 айдағы жалпы сату құны ретінде айқындалады.

51. Субсидия мөлшерін есептеу кезінде субсидияның жалпы сомасынан кез келген тіркеу алымының сомасын немесе субсидия алу үшін жұмсалған басқа да шығыстарды есептеп алу қажет.

52. Егер субсидия өндірілген, әкетілген немесе тасымалданған тауардың белгілі бір санына қатысты емес берілсе, онда тауар бірлігіне арналған субсидия мөлшерін есептеу субсидияның жалпы сомасын қажеттілігіне қарай субсидияланатын әкелінетін тауардың үлесін тауарды өндірудің, сатудың немесе әкетудің жалпы көлемінде ескере отырып субсидия берілген кезеңге осындай тауарды өндірудің, сатудың немесе әкетудің көлеміне бөлу арқылы жүзеге асырылады.

53. Егер субсидия негізгі қорларды дамытуға немесе сатып алуға байланысты берілсе, онда субсидия мөлшерінің есебі субсидияларды ерекше субсидияны ұсынған тиісті мүше мемлекеттердің қаралатын экономика саласындағы осындай негізгі қорлар амортизациясының орташа мерзіміне бөлу жолымен жүзеге асырылады. Тауар бірлігіне субсидия мөлшерін есептеу амортизация мерзімі әлі күнге дейін аяқталмаған тексерумен қамтылған кезең басталғанға дейін негізгі қорларды сатып алу үшін ұсынылған субисидияларды да қамтиды.

54. Субсидия мөлшерін есептеу кезінде, егер уақыттың әртүрлі кезеңдеріне немесе бір немесе сол тауар үшін әртүрлі мақсаттарға ұсынылған субсидиялардың ауқымы әртүрлі болса, тауар өндірісінің, сатып алынуының немесе әкетілуінің көлеміне қарай субсидия көлемінің орташа жан басына шаққандағы жоғары көрсеткіштері қолданылады.

55. Егер субсидия салық жеңілдіктері нысанында берілсе, тауардың құны салық жеңілдіктері қолданылған соңғы 12 ай ішінде оны сатудың жалпы құны есебінен айқындалады.

56. Әртүрлі субсидиялайтын органдар күнтізбелік жыл ішінде және (немесе) әртүрлі бағдарламаларды орындау үшін берген субсидиялар жинақталуы тиіс.

57. Осы Хаттаманың мақсаттары үшін, егер субсидиялаушы мүше мемлекеттің нарығына не басқа мүше мемлекеттің нарығына субсидияланатын тауарға қатысты ұқсас тауардың үлесі қолайсыз өзгеруі орын алғаны дәлелденген жағдайда, субсидиялаушы мүше мемлекеттің нарығынан не басқа мүше мемлекеттің нарығынан ұқсас тауарды ығыстыру немесе субсидиялаушы мүше мемлекеттің аумағына ұқсас тауарды әкелудің өсуін тоқтату не басқа мүше мемлекеттің аумағына тауарды әкелудің өсуін тоқтату фактісі белгіленеді. Аталған факт қарапайым жағдайларда кемінде 1 жылды құрауы тиіс осы тауардың нарығын дамытудағы нақты үрдістерді дәлелдеу үшін жеткілікті кезең белгіленеді.

58. Субсидиялаушы мүше мемлекеттің нарығында не басқа мүше мемлекеттің нарығында үлестің қолайсыз өзгеруі мына жағдайлардың кез келгенін қамтиды:

1) субсидияланатын тауардың нарықтық үлесін арттыру;

 2) субсидияланатын тауардың нарықтық үлесі ерекше субсидия болмаған кезде ол азаюы тиіс жағдайларда өзгеріссіз қалады;

3) субсидияланатын тауардың нарықтық үлесі төмендейді, бірақ ерекше субсидия болмаған жағдайда орын алатынға қарағанда неғұрлым баяу қарқынмен төмендейді.

59. Бағаны төмендету тиісті нарықтағы субсидияланатын тауардың бағасын ерекше субсидия пайдаланылмаған мүше мемлекеттердің ішінде кез келгенінің аумағында өндіру, тасымалдау немесе әкету кезінде тауардың бағасымен салыстыру негізінде белгіленеді. Салыстыру сауданың сол бір деңгейінде және уақыттың салыстыру кезеңінде жүргізілуі тиіс. Салыстыру барысында бағаны салыстыруға әсер ететін кез келген басқа факторлар қолданылуы тиіс. Егер аталған тікелей салыстыруды жүргізу мүмкін болмаған жағдайда, бағаны төмендету орташа экспорттық бағаның негізінде белгіленуі мүмкін.

60. Егер екі мүше мемлекет Шарттың 93-бабына сәйкес үшінші мүше мемлекеттің нарығында осы Хаттаманың 12, 55-59, 61 және 62-тармақтарына сәйкес айқындалған мүдделердің елеулі бұзылуы анықталғаны туралы даулар жүргізген жағдайда осындай мүше мемлекет дау жүргізіп отырған мүше мемлекеттерге осындай басқа мүше мемлекеттің нарығына дау жүргізетін мүше мемлекеттердің аумағында болатын тауарлардың үлесін өзгертуге қатысты жүргізілетін дауға қатысты статистикалық ақпаратты, сондай-ақ тиісті тауарлардың бағалары бойынша статистикалық ақпарат ұсынады. Бұл ретте, басқа мүше мемлекет нарықтың немесе бағаның арнайы талдауын жүргізбеуге, сондай-ақ ол коммерциялық немесе мемлекеттік құпия деп санайтын ақпаратты ұсынбауға құқылы.

61. Мүдделердің елеулі бұзылуының болу фактісі уақыттың тиісті кезеңінде мына жағдайлардың бірі болған кезде белгіленеді:

1) мүдденің елеулі бұзылу фактісін белгілейтін мүше мемлекеттің аумағынан тауарды әкетуге тыйым салудың немесе шектеудің не басқа мүше мемлекет мүддесінің елеулі бұзылуы фактісін белгілейтін мүше мемлекеттің аумағынан тауарды әкелуге тыйым салудың немесе шектеудің болуы;

2) ұқсас тауарды және осы тауарлардың мемлекеттік саудасы немесе сауданың іс жүзіндегі саудасын әкелетін мүше мемлекеттің уәкілетті органы коммерциялық емес себептер бойынша шешімдер қабылдауы, мүдделердің елеулі бұзылуы фактісін белгілейтін мүше мемлекеттен әкелуді басқа мүше мемлекеттен әкелуге қайта бағыттау;

3) мүдделердің елеулі бұзылуы фактісін белгілейтін мүше мемлекеттен әкетуге арналған тауарды өндіруге, сапасына, санына немесе бағасына елеулі кері әсер ететін табиғи апаттар, көтерілістер, көліктегі бөгелістер немесе басқа да форс-мажорлық жағдайлар;

4) мүдделердің елеулі бұзылуы фактісін белгілейтін мүше мемлекеттен әкетуді шектейтін уағдаластықтардың болуы;

5) мүдделердің елеулі бұзылуы фактісін анықтаған мүше мемлекеттен осы тауарды әкету мүмкіндігін өз еркімен қысқарту (осы мүше мемлекеттің шаруашылық жүргізетін субъектілері осы ұқсас тауардың экспортын жаңа нарыққа қайта бағыттаған жағдайды қоса алғанда);

6) тауар әкелетін мүше мемлекетте стандарттарға және (немесе) басқа әкімшілік талаптарға сәйкес болмау.

62. 61-тармақта санамаланған міндеттердің болмауы, мүдделердің елеулі бұзылуының болуы Комиссия ұсынған ақпараттың немесе Комиссия өздігінен алған ақпараттың негізінде не Одақтың Сотына ұсынылған ақпараттың немесе Одақтың Соты өздігінен алған ақпараттың негізінде айқындалады.

63. Субсидияланатын тауарды әкелу салдарынан ұлттық экономика саласына келтірілген залал субсидияланатын тауарды әкелу көлемін, тексеру жүргізетін құзыретті орган мүше мемлекеттің нарығына ұқсас тауардың бағасына және ұқсас тауардың ұлттық өндірушілеріне осындай тауардың әсерін талдау нәтижелерінің негізіне белгіленеді.

64. Субсидияланатын тауарды әкелу көлемін талдау кезінде құзыретті орган субсидияланатын тауарды әкелу арттырылғанын не арттырылмағанын айқындайды (абсолютті көрсеткіштерде не тексеру жүргізетін құзыретті орган мүше мемлекетте ұқсас тауарды өндіруге немесе тұтынуға қатысты).

65. Субсидияланатын тауардың тексеру жүргізетін құзыретті орган мүше мемлекеттің нарығына ұқсас тауардың бағасына әсерін талдау кезінде құзыретті орган мынаны белгілейді:

1) субсидияланатын тауардың бағасы осы мүше мемлекеттің нарығына ұқсас тауардың бағасынан төмен болды ма;

2) субсидияланатын тауарды әкелу осы мүше мемлекеттің нарығына ұқсас тауардың бағасын төмендетті ме;

3) субсидияланатын тауарды әкелу осындай тауар болмаған жағдайда, осы мүше мемлекеттің нарығына ұқсас тауардың бағасының өсуіне кедергі келтірді ме.

66. Ұлттық экономика саласына субсидияланатын тауарды әкелу әсерін талдау ұлттық экономика саласының жағдайына, оның ішінде:

1) болған немесе болашақта болуы мүмкін өндірістің қысқартуларына, ұқсас тауарды сатуға, құзыретті органы еңбектің кірісіне, өнімділігіне, тартылған инвестициялардан немесе өндірістік күшті пайдаланудан болған кірістерге тексеру жүргізетін мүше мемлекеттің нарықтағы үлесіне;

2) құзыретті органы тексеру жүргізетін мүше мемлекеттің нарықтағы ұқсас тауарлардың бағасына әсер ететін факторларға;

3) ақша ағындарының қозғалысына, ұқсас тауарлардың қорларына, жұмыспен қамтылу деңгейіне, еңбекақыға, өндірістің өсу қарқынына, инвестицияларды тарту мүмкіндігіне болған немесе болашақта болуы мүмкін теріс әсерге қатысы бар экономикалық факторларды бағалау болып табылады.

67. Ұлттық экономика саласына субсидияланатын тауарды әкелу әсері, егер қолда бар деректер ұқсас тауардың өнідірісін өндірістік процесс, тауарды оның өндірушілерінің сатуы және кіріс сияқты критерийлердің негізінде бөлуге мүмкіндік беретін болса, тексеру жүргізетін мүше мемлекетте ұқсас тауарды өндіруге сәйкес бағаланады. Егер қолда бар деректер ұқсас тауардың өндірісін бөлуге мүмкіндік бермейтін болған жағдайда, субсидияланатын тауарды ұлттық экономика саласына әкелу әсері барынша аз топты өндіруге немесе ұқсас тауарды қамтитын және олар туралы қажетті деректер бар тауарлардың номенклатурасына сәйкес бағаланады.

68. Субсидияланатын тауарды әкелу салдарынан ұлттық экономика саласына келтірілетін залалды анықтау барлық іске қатысты және құзыретті органның қарамағындағы дәлелдемелер мен мәліметтерді талдауға негізделуі тиіс. Оның ішінде құзыретті орган ұқсас тауардың Одақтың аумағына жеткізілу, басқа мүше мемлекеттерден жеткізілу динамикасын және ықпалын талдайды. Бұл ретте субсидияланатын тауарды әкелу көлемін және осындай әкелудің ұлттық экономика саласына ықпалын талдау нәтижесінде белгіленген факторлардың ішінде бір не бірнеше фактор субсидияланатын тауардың әкеліну салдарынан ұлттық экономика саласына келтірілетін залалды анықтау мақсатында шешуші мәнге ие болмайды. Құзыретті орган субсидияланатын тауарды әкелудің басқа салдарынан сол кезеңде ұлттық экономика саласына залал келтірілетін басқа да белгілі факторларды талдайды. Көрсетілген ұлттық экономика саласына келтірілетін залалды құзыретті орган субсидияланатын тауарды әкелу салдарынан болатын ұлттық экономика саласына келтірілетін залалға жатқызбауы тиіс.

69. Субсидияланатын тауарды әкелу салдарынан ұлттық экономика саласына материалдық залал келтіру қаупін белгілеген кезде құзыретті орган барлық қолда бар факторларды, оның ішінде мынадай факторларды:

1) субсидияның немесе субсидиялардың сипатын, көлемін және олардың саудаға мүмкін болатын әсерін;

2) осындай әкелудің одан әрі ұлғаюының нақты мүмкіндіктерін көрсететін субсидияланатын тауарды әкелудің өсу қарқынын;

3) субсидия берген мүше мемлекеттегі субсидияланатын тауарды өндірушілерде жеткілікті мүмкіндіктердің болуы немесе субсидияланатын тауарды әкелуді ұлғайтудың нақты мүмкіндіктерін көрсететін олардың өсуінің айқын болмай қалмайтындығын;

4) егер бағаның осындай деңгейі құзыретті орган субсидияланатын тауарға сұранымның одан әрі артуына да тексеру жүргізетін мүше мемлекет нарығында ұқсас тауар бағасының төмендеуіне немесе тежелуіне алып келуі мүмкін болса, субсидияланатын тауар бағасының деңгейін;

5) субсидияланатын тауар өндірушісіндегі қорларды ескереді.

70. Бұл ретте осы Хаттаманың 69-тармағында көрсетілген факторлардың ішінде бір не бірнеше фактор субсидияланатын тауардың әкеліну салдарынан ұлттық экономика саласына материалдық залал келтірілу қаупін анықтау мақсатында шешуші мәнге ие болмайды.

71. Егер осы Хаттаманың 69-тармағында көрсетілген факторларды талдау нәтижелері бойынша тексеру барысында құзыретті орган субсидияланатын тауарды әкелуді жалғастырудың және осындай әкелумен өтеу шаралары қабылданбаған жағдайда ұлттық экономика саласына материалдық залал келтірудің болмай қалмайтындығы туралы қорытындыға келсе, ұлттық экономика саласына материалдық залал келтіру қаупінің болуы туралы шешім қабылданады.

72. Мүдделі тұлғалар тексеру жүргізу кезінде:

1) ұқсас тауардың ұлттық өндірушісі, қатысушыларының көбі ұқсас тауарды өндірушілер болып табылатын ұлттық өндірушілер бірлестігі;

2) тексеру объектісі болып табылатын субсидияланатын тауардың өндірушісі, қатысушыларының көбі ұқсас тауарды өндірушілер болып табылатын, тексеру объектісі болып табылатын субсидияланатын тауарды өндірушілер бірлестігі;

3) мүше мемлекет және (немесе) субсидия берген мүше мемлекеттің уәкілетті органы;

4) егер осы тауар көбінесе жеке тұлғалар қолданатын зат болса, тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктері;

5) егер олар осы тауарды өнімді өндіру кезінде пайдаланса, субсидияланатын тауарды тұтынушылар және осындай тұтынушылардың бірлестіктері болуы мүмкін (егер олар өнім өндіру кезінде осы тауарда пайдаланған жағдайда).

73. Осы Хаттаманың 72-тармағында көрсетілген мүдделі тұлғалар тексеру барысында дербес немесе құзыретті органы тексеру жүргізетін мүше мемлекеттің заңнамасына сәйкес тиісті үлгіде ресімделген өкілеттіктері бар өздерінің өкілдері арқылы әрекет етеді.

Егер мүдделі тұлға тексеру барысында уәкілетті өкіл арқылы әрекет еткен жағдайда, құзыретті орган мүдделі тұлғаға тек осы өкіл арқылы ғана тексеру мәні туралы барлық мәліметтерді жеткізеді.

74. Мүдделі тұлға ақпараттың ашылуы бәсекелестік жағдайларында үшінші тұлғаға басымдық беретінін немесе мұндай ақпаратты ұсынған тұлға үшін немесе осы тұлға мұндай ақпаратты алған тұлға үшін қолайсыз салдарларға әкелетінін куәландыратын негіздемелерді ұсынған кезде осы тұлғаның құзыретті органға ұсынатын ақпараты құпия ақпарат ретінде қаралады. Құпия ақпарат мүше мемлекеттердің заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, оны ұсынған мүдделі тұлғаның рұқсатынсыз жарияланбауы тиіс.

Құзыретті орган құпия ақпаратты ұсынатын мүдделі тұлғадан оның құпия емес нұсқасын ұсынуды талап етуге құқылы. Құпия емес нұсқада ұсынылған құпия ақпараттың мәнін түсіну үшін жеткілікті мәліметтер қамтылуы тиіс. Мүдделі тұлға құзыретті органның құпия ақпараттың құпия емес нұсқасын ұсыну туралы талабына жауап ретінде құпия ақпарат мұндай түрде ұсынылуы мүмкін емес деген жағдайларда бұл тұлға құпия ақпараттың мұндай түрде ұсынылуы мүмкін еместігі туралы дәлелдемелер ұсынуы тиіс.

Егер құзыретті орган мүдделі тұлға ұсынған негіздемелер ұсынылған ақпаратты құпия ақпаратқа жатқызуға мүмкіндік бермейді деп белгілесе немесе құпия ақпараттың құпия емес нұсқасын ұсынбаған мүдделі тұлға құпия ақпаратты мұндай түрде ұсынудың мүмкін еместігінің негіздемесін де ұсынбаса немесе құпия ақпаратты ұсынудың мүмкін еместігінің негіздемесі болып табылмайтын мәліметтерді ұсынса, құзыретті орган бұл ақпаратты ескермеуі мүмкін.

75. Құзыретті орган құпия ақпаратты таратқаны үшін өзінің мүше мемлекеттің заңнамасында көзделген жауаптылықта болады.

1) қандай да бір мүше мемлекетке ол ашылуы оның қауіпсіздігінің маңызды мүдделеріне қарама-қайшы келеді деп санайтын ақпаратты ұсыну талабы ретінде, немесе

2) кез келген мүше мемлекетке ол оның қауіпсіздігінің маңызды мүдделерін қорғау үшін қажет деп санайтын мынадай іс-қимылды:

жарылғыш материалдарға немесе олар өндірілетін материалдарға қатысты іс-қимылды;

қару-жарақтарды, оқ-дәрілерді және әскери материалдарды, сондай-ақ қарулы күштерді жарақтандыру мақсатында тікелей немесе жанама жүзеге асырылатын өзге де тауарлар мен материалдарды әзірлеуге, өндіруге және саудасына қатысты іс-қимылды;

соғыс уақытында немесе халықаралық қатынастарда басқа да төтенше жағдайларда қабылданатын іс-қимылды қабылдауға кедергі ретінде;

3) кез келген мүше мемлекетке дүниежүзінде бейбіт өмірді сақтау және халықаралық қауіпсіздік үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысы бойынша оның міндеттемелерін орындау үшін кез келген әрекеттерді қабылдауға кедергі ретінде ұғынылмауы тиіс.

77. Егер мұндай субсидиялар ерекше жағдайларда енгізілсе және егер олардың енгізілуі:

1) қоғамдық моральды, қоғамдық тәртіпті және қоғамдық қауіпсіздікті;

2) адамдардың өмірін немесе денсаулығын, жануарларды және өсімдіктерді;

3) көркем, тарихи немесе археологиялық құндылық қазынасын;

4) зияткерлік меншік құқығын;

5) осы шаралардың мақсаты тауарларды басқа мүше мемлекеттер аумағынан әкелуді шектеу болып табылмаған және мұндай шаралар (егер мұндай шаралар ішкі өндіруді немесе тұтынуды шектеумен бір мезгілде жүргізілсе), кемсітушілік сипатқа ие болмаған жағдайда қорғау қажеттілігімен түсіндірілсе, осы Хаттаманың ережелері мүше мемлекеттерге сауданы бұрмалайтын арнайы субсидияларды пайдалануға кедергі келтірмейді.
VIIІ. Ұсынылуы өтеу шараларын қабылдау үшін

негіз болып табылмайтын ерекше субсидиялар

1) персоналға (зерттеушілер, техниктер және тек қана зерттеу қызметімен айналысатын басқа қосымша персонал) арналған шығыстарды;

2) тек қана және тұрақты түрде зерттеу қызметі үшін пайдаланылатын (коммерциялық негізде сатуды қоспағанда) аспаптарға, жабдыққа, жерге және құрылғыларға арналған шығыстарды;

3) ғылыми зерттеу нәтижелерін, техникалық білімді, патенттерді және т.б. сатып алуды қосқанда, тек қана зерттеу қызметі үшін пайдаланылатын консультациялық және балама қызметтерге арналған шығыстарды;

4) тікелей зерттеу қызметі нәтижесінде жұмсалған қосымша үстеме шығыстарды;

5) тікелей зерттеу қызметі нәтижесінде жұмсалған өзге де ағымдық шығыстарды (материалдарға, қамтамасыз етуге және т.б.) өтеу үшін ұсынылған жағдайда ғана;

79. Осы бөлім мақсаттары үшін өнеркәсіптік зерттеулер жаңа тауарларды, процестерді немесе көрсетілетін қызметтерді әзірлеуде, сондай-ақ қолданыстағы тауарларды, процестерді немесе көрсетілетін қызметтерді едәуір жақсарту үшін пайдалы болуы мүмкін деген есеппен жаңа білімдерді ашуға бағытталған жоспарланған зерттеулерді немесе маңызды зерттеулерді білдіреді.

Бәсекеге дейінгі кезеңдегі әзірлемелер өнеркәсіптік зерттеу нәтижелерін коммерциялық пайдалану үшін жарамсыз бірінші прототип жасауды қосқанда, сатуға немесе пайдалануға арналған жаңа, түрлендірілген немесе жақсартылған тауарлардың, технологиялық процестердің немесе көрсетілетін қызметтердің жоспарына, сызбасына немесе макетіне ауыстыруды білдіреді. Ол сондай-ақ тұжырымдаманың анықтамасын және балама тауарлардың, тәсілдердің немесе көрсетілетін қызметтердің дизайнын, сондай-ақ олар өнеркәсіптік қолдануға немесе коммерциялық пайдалануға арналмаған немесе сол үшін пайдаланылмаған жағдайда алғашқы демонстрациялық немесе пилоттық жобаларды қамтуы мүмкін. Ол қолданыстағы тауарлардағы, өндірістік желілердегі, өңдеу процестеріндегі, көрсетілетін қызметтердегі және өзге қарапайым операциялардағы ағымдық және мерзімдік өзгерістерге, мұндай өзгерістер жақсартуға әкелетін болса да, қолданылмайды.

80. Өнеркәсіптік зерттеулер мен бәсекеге дейінгі әзірлемелерді біріктіретін бағдарламалар жағдайында шаралар қабылдау үшін негіздеме бермейтін көмектің рұқсат етілген деңгейі осы Хаттаманың 78-тармағында көрсетілген барлық тиісті шығыстарды есепке ала отырып, есептелген осы екі санатқа арналған рұқсат етілген қарапайым орташа деңгейлерден жоғары болмауы тиіс.

Өнеркәсіптік зерттеулерді біріктіретін бағдарламалар іске асырылған бәсекелестік сатысында әзірленген жағдайда шаралар қабылдау үшін негіз болмайтын көмектің рұқсат берілген деңгейі осы екі санат үшін рұқсат етілген деңгейдің осы Хаттаманың 78-тармағында көрсетілген барлық шығыстар ескеріле отырып есептелген орташа арифметикалық мәнінен жоғары болмауға тиіс.

81. Осы Хаттаманың ережелері жоғары оқу орындары немесе ғылыми мекемелер тәуелсіз жүргізетін іргелі ғылыми зерттеулерге қатысты қолданылмайды. Іргелі зерттеулер өнеркәсіптік немесе коммерциялық мақсаттармен байланысты емес жалпы ғылыми және техникалық білімді кеңейтуді білдіреді.

82. Мүше мемлекеттің аумағындағы қолайсыз өңірлерге жалпы өңірлік даму шеңберінде ұсынылатын көмек арнайы емес болып табылады (осы Хаттаманың І бөлімінің мағынасында) және:

1) әрбір қолайсыз өңір нақты белгіленген тұтас әкімшілік және экономикалық аймақ болып табылса;

2) мұндай өңір оның қиындықтары тек уақытша жағдайларға ғана байланысты туындамайтынын көрсететін бейтарап және объективті критерийлердің негізінде қолайсыз өңір ретінде қаралса; мұндай критерийлер оларды тексеру мүмкін болу үшін заңдарда, қағидаларда немесе өзге ресми құжаттарда нақты айқындалуы тиіс;

3) критерийлер үш жылдық кезеңде өлшенген мынадай көрсеткіштердің кемінде біреуіне:

халықтың жан басына шаққандағы табыс немесе үй шаруашылығына шаққандағы табыс немесе осы аумақ үшін орташа көрсеткіштің 85 пайызынан аспауы тиіс халықтың жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім көлеміне;

осы аумақ үшін орташа көрсеткіштің кемінде 110 пайызын құрауы тиіс жұмыссыздық деңгейіне негізделген экономикалық даму өлшемін қамтиды.

83. Осы бөлім түсінігінде өңірлік дамудың жалпы шеңберлері өңірлік субсидиялау бағдарламалары ішкі реттік және әмбебап қолданылатын өңірлік даму саясатының бөлігі болып табылатынын және өңірлік дамуға арналған субсидиялар өңірдің дамуына әсер етпейтін немесе көп әсер етпейтін жекелеген географиялық пункттерге берілмейтінін білдіреді.

Бейтарап және объективті критерийлер белгілі бір өңірлерге өңірлік даму саясаты шеңберінде өңірлер арасындағы айырмашылықтарды жою немесе қысқарту үшін қажетті жеңілдіктерден басқа жеңілдіктер бермейтін критерийлерді білдіреді. Осы тұрғыда өңірлік субсидиялау бағдарламалары әрбір субсидияланатын жоба бойынша ұсынылуы мүмкін көмектің ең жоғары сомаларын қамтуы тиіс. Мұндай ең жоғары сомалар көмек көрсетілетін өңірлердің даму деңгейіне байланысты сараланған болуы және инвестицияларға арналған шығыстар немесе жұмыс орындарын құруға арналған шығыстар түрінде көрсетілуі тиіс. Осы сомалардың шеңберінде көмек осы Хаттаманың ІІ бөлімінде көзделгендей субсидиялардың басым қолданылуына немесе белгілі бір кәсіпорындарға үлкен сомалардың тең көлемде ұсынылмауына жол бермеу үшін кеңінен таратылуы тиіс.

84. Жәрдемдесу:

1) бір жолғы, қайталанбайтын шара болып табылса;

2) бейімделу бойынша шығыстардың 20%-нан аспайтын көлемін құраса;

3) толығымен кәсіпорынға жүктелуі тиіс субсидияланатын жабдықты ауыстыруға және пайдалануға арналған шығыстарды өтемесе;

4) фирманың пропорционалды жоспарланған ластауды қысқартуымен тікелей байланысты болса және қол жеткізілуі мүмкін өндірістік шығыстарға арналған үнемдеуді өтемесе;

5) жаңа жабдыққа және (немесе) өндірістік процестерге ауысуы мүмкін барлық фирмалар үшін қолжетімді болса, қолданыстағы өндірістік қуаттылықтардың қосымша шектеулерге және фирмалар үшін қаржылық ауыртпалықтарды күшейтуге әкелетін заңнамамен және (немесе) нормативтік актілермен қойылатын қоршаған ортаны қорғауға қатысты жаңа талаптарға бейімделуіне жәрдемдесу қолданыстағы өндірістік қуаттылықтар қоршаған ортаны қорғау жөніндегі жаңа талаптар енгізілгенге дейін кемінде екі жыл пайдаланылған өндірістік қуаттылықтарды білдіреді.
VIII. Өтеу шараларын және қарсы шараларды енгізу және қолдану
85. Бір мүше мемлекеттің құзыретті органы өзге мүше мемлекеттердің аумағында ұсынылатын субсидиялардың осы Хаттаманың ережелеріне сәйкестігі туралы зерттеуді немесе өзге мүше мемлекеттердің осы Хаттаманың 11-тармағында көрсетілген шараларды қолдануын айқындау үшін осы Хаттаманың V бөлімінде белгіленген тәртіппен зерттеу жүргізуге құқылы. Зерттеуге бастама жасаған құзыретті орган мүше мемлекеттерге зерттеудің басталатыны туралы хабарлайды. Мүше мемлекеттердің құзыретті органдары зерттеудің жүргізілу барысы туралы қажетті ақпаратты сұратуға құқылы.

86. Құзыретті орган жүргізілген зерттеу нәтижесінде өзге мүше мемлекеттің субсидиялайтын органы арнайы субсидия ұсынатынын және осы арнайы субсидия құзыретті органы зерттеу жүргізетін мүше мемлекеттің ұлттық экономика саласына залал келтіретінін айқындаған жағдайда мұндай құзыретті орган осы мүше мемлекетке өтеу шараларын енгізу туралы өтініш беруі мүмкін. Көрсетілген өтініште субсидиялардың осы Хаттама ережелеріне сәйкес келмеуі туралы қолданыстағы дәлелдемелер келтірілуі тиіс.

87.  Осы Хаттаманың 6-тармағына сәйкес жүргізілген тексеру қорытындылары бойынша Комиссия мүше мемлекеттердің біреуінің ұлттық экономика саласына залал келтірілгенін растаған жағдайда мұндай мүше мемлекеттің құзыретті органы субсидиялайтын мүше мемлекетке өтеу шараларын енгізу туралы өтініш беруі мүмкін. Өтеу шараларын енгізу туралы өтініште Шарттың 96-бабы 6-тармағының
3-тармақшасына сәйкес субсидияларға жол бермеу туралы қолданыстағы дәлелдемелер келтірілуі тиіс.

Мүше мемлекеттер осы Хаттаманың 7-тармағына сәйкес Комиссиямен келісілген субсидияларға өтеу шараларын қолданбайды.

Осы тармақтың ережелерін қолдану осы Шарттың 105-бабының
1-тармағында көзделген өтпелі ережелер ескеріле отырып жүзеге асырылады

88. Өтеу шараларын қолдану туралы өтінішті оны алған мүше мемлекет 2 айдан аспайтын мерзімде не дауларды шешу нәтижелері бойынша ерікті түрде қанағаттандыруы мүмкін.

89. Заңдылығын мұндай мүше мемлекет ерікті түрде немесе дауларды шешу нәтижелері бойынша таныған өтеу шараларын қолдану туралы өтінішті алған мүше мемлекет немесе Шарттың 93-бабына сәйкес дауларды шешу нәтижесі бойынша өтеу шарасын өтінішке сәйкес күнтізбелік 30 күн ішінде енгізеді.

90. Өтеу шарасы ұсынылған субсидия сомасынан және қанағаттандырылған өтініште көрсетілген қаражатты (мүлікті) пайдаланудың барлық кезеңі ішіндегі осы сомаға есептелген пайыздан құралады.

Өнеркәсіптік субсидия сомасы осы Қосымшаның ережелеріне сәйкес есептеледі.

Пайыз мөлшерлемесі субсидия ұсынылған сәтте қолданыста болған және субсидиялайтын орган субсидия берген мүше мемлекеттің Ұлттық (Орталық) банкі белгілеген қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің бір жарым мөлшеріне тең. Бұл ретте пайыздық мөлшерлеме субсидия ұсынылған күннен бастап өтеу шарасы орындалған күнге дейінгі барлық кезеңге қатысты күрделі пайызды қолдану арқылы есептеледі.

Күрделі пайыз алдыңғы жылы есептелген пайыздары бар сомаға жыл сайын есептелетін пайызды білдіреді.

91. Өтеу шарасы тиісті пайызы есепке алынған субсидия сомасы субсидияны алушыдан алынғаннан кейін және субсидиялайтын органы субсидия ұсынған мүше мемлекеттің бюджетіне аударылғаннан кейін орындалған болып табылады.

92. Өтеу шарасы ол осы Хаттаманың 91-тармағында көрсетілген көздерден басқа кез келген көздерден алынса, орындалған болып табылмайды.

Осы Хаттаманың 92-тармағының ережелеріне қарамастан, өтеу шарасының алу көздері субсидияны алушының өтеу шарасын құрайтын қаражатты төлеуден жалтаруына жол бермеу мақсатында ғана талапкер мемлекеттің және жауапкер мемлекеттің өзара келісімі боынша өзгеруі мүмкін.

93. Өтеу шарасының орындалуы өтеу шарасын қолдану туралы қанағаттандырылған өтініш орындалған болып табылуы үшін жеткілікті негіз болып табылады. Бұл ретте, мүше мемлекет өтеу шарасын қолдану туралы қанағаттандырылған өтінішті мұндай өтініш қанағаттандырылған күннен бастап күнтізбелік бір жылдан аспайтын мерзімде орындайды.

94. Егер мүше мемлекет өтеу шарасын қолдану туралы қанағаттандырылған өтінішті белгіленген мерзімде орындамаған жағдайда өтініш берген мүше мемлекет өтеу шарасы көлеміне шамамен тең келуі тиіс қарсы шараларды қолдану мақсатында дауларды шешу жөніндегі рәсімге бастама жасауға құқылы.

Осы Хаттама мақсаттары үшін қарсы шаралар ретінде қарсы шараны енгізетін мүше мемлекеттің қарсы шарасы енгізілетін мүше мемлекетке қатысты (мұнай және газ салаларына қатысты шараларды қоспағанда) олардың арасында жасалған сауда-экономикалық сипаттағы қолданыстағы шарттардан туындайтын өз міндеттемелерін орындауын уақытша тоқтата тұру ұғынылады.

Қарсы шаралар уақытша сипатқа ие және оларды талапкер мүше мемлекет осы Шарттың ережелерін бұзатын шара жойылғанға дейін немесе Шарттың ережелеріне сәйкес келетіндей етіп өзгертілгенге дейін немесе мүше мемлекеттер дауды шешу туралы келісімге қол жеткізгенге дейін ғана қолданады.

Мүше мемлекеттер осы Хаттаманың 76-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, ұсынылатын субсидиялар туралы құпия ақпаратқа жатқызбайды.

96. Осы Хаттаманың 95-тармағына сәйкес хабарламаларға арналған ақпарат көзі федералды/республикалық бюджет, сондай-ақ мүше мемлекеттердің әкімшілік-аумақтық бірліктер бюджеттері жобаларының шығыс бөлігі болып табылады.

97. Мүше мемлекеттер (мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары) тоқсан сайын, есепті тоқсаннан кейінгі айдың 30-күнінен кешіктірмей біріне-бірі және Комиссияға федералдық (республикалық) және өңірлік (муниципалдық, жергілікті) деңгейде есепті тоқсан ішінде ұсынылған субсидиялар туралы белгіленген нысан бойынша хабарлама жібереді.

Осы тармақтың ережелерін қолдану Шарттың 105-бабының
1-тармағында көзделген өтпелі ережелер ескеріле отырып жүзеге асырылады

98. Мүше мемлекеттер (мүше мемлекеттердің уәкілетті органдары) біріне-бірі және Комиссияға федералдық (республикалық) және өңірлік (муниципалдық, жергілікті) деңгейде мүше мемлекеттің аумағында есепті жыл ішінде ұсынылған субсидиялар туралы белгіленген нысан бойынша хабарламаны есепті жылдан кейінгі жылдың 1 шілдесінен кешіктірмей жібереді. Хабарламада өзге мүше мемлекеттің уәкілетті органы және Комиссия ұсынылған субсидиялардың сомасын және олардың осы Хаттама ережелеріне сәйкестігін бағалай алуы үшін жеткілікті ақпарат қамтылуы тиіс.

99. Осы бөлімнің ережелеріне сәйкес мүше мемлекеттердің (мүше мемлекеттердің уәкілетті органдарының) субсидиялар туралы хабарламалары бекітілген нысанға сәйкес орындалады, сондай-ақ оларды толтыру тәртібін мүше мемлекеттермен келісу бойынша Комиссия бекітеді.

100. Хабарламаларда мынадай ақпарат көрсетіледі:

1) субсидиялау бағдарламасының атауы, ол болған жағдайда, субсидияның қысқаша сипатталуы немесе белгіленуі (мысалы, «Шағын кәсіпкерлікті дамыту»);

2) хабарлама ұсынылатын есепті кезең.

3) субсидияның негізгі нысанасы және (немесе) мақсаты (субсидияны ұсыну мақсаттары бойынша деректерді әдетте субсидия ұсынылатын нормативтік құқықтық актіден табуға болады);

4) субсидияны ұсыну үшін заңды негіз (оған сәйкес субсидия ұсынылатын нормативтік құқықтық актінің атауы, сондай-ақ осы актінің қысқаша сипаттамасы);

5) субсидия нысаны (грант, қарыз, салық жеңілдігі және т.б.).

6) субъект (өндіруші, экспорттаушы немесе басқа тұлға) және субсидия беру тәсілі (субсидия кімге және қалай ұсынылады (тауар бірлігіне белгіленген немесе ауыспалы сомамен) (екінші нұсқада соманы айқындау тетігі көрсетіледі), сондай-ақ субсидияны ұсыну тетігі және оны беру шарттары;

7) субсидия көлем (субсидияға қаржыландырылған жылдық немесе жалпы сома, мүмкіндігінше, өнім бірлігіне арналған субсидия);

8) субсидия қолданысының ұзақтығы және (немесе) субсидияға қатысты қолданылатын кез келген басқа уақытша шектеу (субсидияның ашылу/жабылу мерзімін қоса алғанда);

9) саудаға әсері жөніндегі деректер (субсидиялардың саудалық әсерін бағалауға мүмкіндік беретін статистикалық деректер ).

101. Ақпарат, мүмкіндігінше, субсидияланатын тауарларды немесе секторларды өндіру, тұтыну, олардың импорты мен экспорты бойынша:

1) статистикалық мәліметтер бар соңғы үш жыл ішіндегі;

2) алдыңғы жыл – субсидияны енгізу алдындағы немесе субсидияның соңғы маңызды өзгерісінің алдындағы соңғы жыл ішіндегі статистикалық мәліметтерді қамтуы тиіс.

Өнеркәсiптiк субсидиялар берудiң