мұндағы n=0, 1, 2, … - бас максимумдар ретi деп аталады.
Дифракциялық торлар жарықты спектрлерге жiктеу үшiн, сонымен қатар жарықтың белгiсiз толқын ұзындығын анықтау үшiн де қолдаылады. Нақтылы зерттеулерде бiр өлшемдi торлармен қатар екi өлшемдi торлар да жиi қолданылады. Екi өлшемдi торлар деп жолақтарын бiр-бiрiне перпендикуляр орналастырып, беттестiрген екi жәй тордан тұратын жүйенi айтады. Мұндай жүйеден өткен жарық 4.9 – суреттегiдей болып дифракцияланады.
Бақылау сұрақтары:
Интерференция дегеніміз не?
Коргентті толқындар деп қандай толқындарды атйды?
Жарықтың дисперсиясы дегентне?
Коргентті жарық толқындарын қалай шығарып алады?
Түстер айырмашылығы болуы жарық толқындарының қандай физикалық сипаттамасына байланысты?
Толқындар дифракциясына мәтінде айтылғандардан басқа мысалдар келтір.
Толқындар дифракциясы қандай жағдайда өте-мөте анық бөлінеді?
Микроскоп арқылы атомды неге көруге болмайды?
Гюйгенс – Френель принципін тұжырымдап айтыңдар.
Юнг жасаған дифракциялық тәжірибені қайталап жасап көріңдер.
Қандай жағдайда геометриялық оптиканың заңдары шамамен дұрыс болады?
Дифракциялық тор тудыратын жарықтандыру максимумдарының орны саңылаулар санына тәуелді бола ма?
Призма беретін спектрлердің дифракциялық спектрлерден айырмашылығы неде?
ПРАКТИКАЛЫҚ ЖҰМЫС
Дифракциялық тордың көмегімен жарықтың толқын ұзындығын анықтау. Құрал-жабдықтар: жарықтың толқын ұзындығын анықтайтын аспап, дифракциялық тор, жарық көзі.
Жұмыстың теориясы. Жарықтың дифракциясы дифракциялық тордың көмегімен жақсы бақыланады. Дифракциялық тордың формуласы (1) бойынша түрліше толқындағы толқындар үшін максимумдар түрліше бұрыштармен бақыланады. Φ бұрышы аз және ор мен экранның а қашықтығы саңылаудан толқынның максимумы бақыланатын в қашықтықтан көп үлкен болатындықтан, (2) деп алуға болады.
(1) мен (2) формулалардан аламыз:
