Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары

172 
МЕКТЕП ГЕОМЕТРИЯ КУРСЫНДАҒЫ 9 СЫНЫПҚА АРНАЛҒАН 
САЛУ ЕСЕПТЕРІН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ 
 
Узакова Боранкуль Зиядиновна 
Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институты 
 
Аннотация. В данной статье рассмотрены пути решения задач на построение для 9 
класса в школьном курсе геометрии 
Ключевые слова. Задачи на построение, сходные преобразования, гомотетии, сходные 
центры, сходные фигуры, треугольники, геометрическое место, многоугольники, эскиз-схема. 
Annotation. This article discusses ways to solve construction problems for the 9th grade in 
the school geometry course 
Keywords. Construction problems, similar transformations, homothetias, similar centers, 
similar shapes, triangles, geometric locations, polygons, sketch-drawing. 
Оқушылар салу есептерін шешу және геометриялық салуларды орындау 
техникасы жағынан алған білімен дағдыларын 9 сыныпта әрі қарай жетілдіре 
береді. 9 сыныпта салу есептерін оқып үйрену әдетте төменгі сыныптарға 
қарағанда жеңілірек болады. Мұнда оқутышының тәжірибесі де молайып, 
оқшылардың математикалық білімі де әдеуір жоғарлайды. 9 сынып 
бағдарламасы бойынша салу есептері негізінен екі таруға: «Ұқсас фигуралар» 
және «Үшбұрыштағы және дөңгелектегі метрикалық қатыстар» тарауларына 
енгізіледі. 
9 сыныпта салу есептерін шешу әдетте бұрыштың қабырғасын бірнеше 
параллель түзулер қиюы туралы теоремаларды өткеннен кейін басталады. 
Мұның алдында тек берілген көпбұрышқа ұқсас және берілген көпбұрыштың 
қабырғаларының біріне ұйқас қабырғасы белгілі көпбұрыш салу орындалады. 
Ұқсас түрлендірудің, әсіресе гомотетияның, қажеттілігі тағы да 
фигураның ізделінетін элементтерін табу үшін олардың қасиеттерін анықтау 
қажеттілігінен туады. Сонда есеп шартында айтылып отырған фигураны 
нобайлап салып көрсеткенде, ол фигура кішірейтіліп немесе үлкейтіліп 
алынғандай болады, бірақ оның формасы өзгермейді, ал сызықтық өлшемдері 
өзгереді және есептің шартындағы элементтердің бәрі, оның ішінде сызықтық 
өлшемдері де, нобай-сызбадан табылады. 
Осылайша түрленгендіргенде ізделінетін нүктелердің мынадай бір қасиеті 
анықталады: олар қалай салынатындығы белгілі нүктелерге гомотетиялы 
(ұқсас) нүктелер болып табылады. Есепті ұқсастық әдісімен шешу 
оқушылардың ұқсас түрлендірудің негізгі қасиеттерін ұғуын қамтамасыз етеді. 
Атап айтқанда, оқушылар мұндай түрлендіру кезінде фигураның формасы 
өзгермей, оның сызықтық өлшемдері өзгеретінін, іздеп отырған фигураға ұқсас 
шексіз көп фигуралар бар екенін түсінеді [1]. 
Салу есептерін ұқсастық әдісімен шешу деген тақырыпқа арналған 
сабақтардан бірнеше мысалдар келтірейік.

173 
№1-мысал. Сүйір бұрышы 
,


С
биіктігі 
c
h
және 
n
m
b
a
:
:

деген шарт 
бойынша үшбұрыш салу керек (
m
және 

n
кесінділер). 
Анализ. 
АВС
үшбұрышы – іздеп отырған үшбұрыш болсын (1-сурет 
бойынша). Мұнда 
С
төбесін белгілі деп санауға болады. 
А
мен 

В
іздеп 
отырған нүктелеріміз. 
А
және 
В
нүктелерінің қасиетін анықтауға 
ұмтылғанмен ешнәрсе шықпайды. 
Сурет 1. Сүйір бұрышы 
,



жүктеу/скачать 5.11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: