Изумрудная шапка

Пьер Ферма

XVII ғасырда ежелгі сандар теориясы жаңа қарқынмен қайта жандана бастады. Бұл бағыт əсіресе, 1621 жылы Диофанттың «Арифметикасы» грек жəне латын тілінде басылып шыққаннан кейін күшті дамиды. Францияда Ферма бастаған сандар теориясымен айналысатын оқымыстылар тобы ұйымдасады.

Пьер Ферма өмрінің көбін Францияның Тулу қаласында өткізген.Ол əуелі заң ғылымдары мамандығын алады. Ескі грек, латын, испан т.б.тілдерін жетік меңгереді, осы тілдерде өлең шығарады. Евклид, Архимед, Аполлоний жəне Диофант еңбектернің түп нұсқаларын өз бетінше оқып, оларды ой елегінен сұрыптай өткізіп, жаңа математикамен ұштастырады. Осы бағытта ерінбей еңбектеніп ұлы математик дəрежесіне жетеді. Ферма математиканың көп салалары бойынша өшпес із қалдырған.

Сандар теориясы

Ферманың аса ден қойып айналысқан саласы - сандар теориясы. Ол қысқаша тұжырымды, проблема түрінде жазуға машықтанған ғалым. Əдетте ол теоремалардың дəлелін келтірмейді. Ол көзінің тірісінде бірде-бір еңбектерін жарияламаған, олар тек қолжазба түрінде ғана сақталған. Сандар теориясы туралы арнайы шығарма жазу ниеті əйтеуір бір себептерден жүзеге аспаған. Ферманың бұл жөніндегі аңалықтары бізге оның хаттарынан Диофанттың Арифметикасы» беттеріндегі ескертпелер түрінде жеткен. Тек 1670 жылы Ферма өлгеннен кейін оның үлкен ұлы Самюэль əкесінің бір сыпыра еңбектерінің басын біріктіріп басып шығарады.

Ферма сандары

Ферманың ұлы теоремасы
Ықтималдықтар теориясы
Ықтималдықтар теориясы
Ықтималдықтар теориясы

Ғасыр қорытындысы

Басқа салалардағы елеулі жетістерге қарамастан бұл XVII ғ математикасындағы сан жағынан да, сапа жөнінен де айрықша орын алатын шексіз аздар анализі бағытындағы зерттеулер болды. Ньютон, Лейбниц жəне олардың маңына топтасқан оқымыстылар осы зерттеулеріне сүйеніп анализдің жаңа бөлімдері мен қолдану облыстарын ашады. XVII жəне XVIII ғасырлар шекаралығында математикалық анализдің тағы да екі жаңа саласы бойынша зерттеулер қолға алына бастайды.Бұл Лейбниц пен И.Бернуллидің рационал бөлшектерді интегралдауға байланысты жүргізілген комплексайнымалы функциялар теориясының нышаны жəне 1696-97 ж
ағайынды Бернуллилер қойған брахистрон, геодезиялық сызықтар, изопериметрлік есептер төңірегіндегі вариациялық есептеудің бастамасы еді. XVIII ғ математиканың дамуы өзінің барлық басты ерекшеліктері тұрғысынан алғанда XVII ғасырдағы ғылыми революцияның тікелей жалғасы болды.

жүктеу/скачать 1.38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: