Жалпы хирургиялық кесу, қысқыш, жара кеңейткіш және қосымша аспап құралдар

• Жалпы хирургиялық кесу, қысқыш, жара кеңейткіш және қосымша аспап құралдар

• Орындаған:
• Топ:
• Қабылдаған:

• Шымкент 2023ж

• Циклоалкандардың изомерлері мен атаулары

• Циклоалкандарды сәйкес алкан атауының алдына цикло-деген сөз қосып атайды. Егер бүйір тізбектері, яғни радикалдары болса, олардың орны көрсетіліп, аты аталады. Циклоалкандардың изомерленуі: а) циклдің құрамындағы көміртек атомдарының санына; ә) көмірсутек молекулаларындағы орынбасарлардың түрі мен олардың орындарына байланысты; б) алкендер мен класаралық изомері болады.

• Жалпы хирургиялық аспаптар:

• Алкадиендер

• Алкадиендер — қанықпаған көмірсутектердің маңызды түрлерінің бірі.
• Алкадиендер — құрамында екі қос байланысы бар, жалпы формуласы СnН2n-2 болатын қанықпаған көмірсутектер.
• Алкадиендерді кысқартып диен көмірсутектері деп те атайды. Диен көмірсутектерінің бірінші мүшесі пропадиен (аллен) СН2 = С = СН2. Диендерде қос байланыстардың өзара орналасуы әр түрлі болуы мүмкін.
• H2C = C = CH — CH2 — CH3

• Кесуші жалпыхирургиялық аспаптарға хирургияда кеңінен қолданылатын, тіндерді бөлуге арналған аспаптар жатады. Кесуші аспаптарды жұмсақ, жартылай жұмсақ, тығыз тіндерді кесу үшін пайдаланады. Сондықтан құрылымына қарай 5 топқа бөлінеді:

• Барлық кесуші құралдарға келесі талаптар қойылады: өткірлік, механикалық және химиялық тұрақтылық, қарапайым герметикалық пішін.

• Циклоалкандардың біраз қасиеттері алкандарға ұқсас: химиялық белсенділіктері төмен, жану және орынбасу реакцияларына түседі.
• Алкандардан айырмашылығы — циклоалкандар қосылу реакцияларына түсе алады.
• 1. Цикл ашылу арқылы жүретін реакциялар (қосылу реакциялары). Циклдегі көміртек атомдарының арасындағы байланыстар үзілген жерге басқа элемент атомдары (галогендер, сутек, т.б.) қосылады.
• Кіші циклді қосылыстар үлкен циклді қосылыстарға қарағанда қосылу реакцияларына оңайлау түседі. Мысалы, гидрлену реакциясының (сутектің қосылуы) әр түрлі циклоалкандарда жүру жағдайлары (температурада) өзгеше.
• 2. Орынбасу реакциялары. Бес және одан да көп мүшелі циклді қосылыстарға орынбасу реакциялары тән.

• Кіріспе

• Қаныққан көмірсутектердің тағы бір тобына циклоалкандар жатады. Циклоалкандар — құрамындағы көміртек атомдары өзара дара байланыстар арқылы байланысқан, жалпы формуласы СnН2n болатын циклді қаныққан көмірсутектер.
• Жалпы формуладағы n ≥ 3. Циклоалкандар — молекуладағы көміртек атомдары өзара σ-байланыс арқылы жалғасқан алициклді көмірсутектер. Циклоалкандағы көміртек атомдары алкандардағы сияқты гибридтелген күйде болады.
• Циклоалкандарды циклопарафиндер немесе нафтендер деп те атайды. Жалпы формуласынан циклоалкандар құрамының сәйкес алкандардан айырмашылығы — олардың молекуласында сутектің екі атомы кем болатынын байқауға болады. Ең қарапайым циклоалкан үш мүшелі сақинасы бар циклопропан С3Н6. Келесі мүшелері: циклобутан С4Н8 және циклопентан С5Н10, циклогександар С6Н12, т.б.

• Циклоалкандардың табиғатта кездесуі мен алынуы
• Бес және алты мүшелі циклопарафиндер (циклопентан, циклогексан) және олардың гомологтары мұнайдың кейбір түрлерінің құрамында болады. Сондықтан оларды "нафтендер" деп те атайды. Циклоалкандарды мұнайдан бөліп алады, сонымен қатар синтездік жолмен де алады.
• 1. Құрамындағы галоген атомдары екі шеткі көміртек атомдарында орналасқан алкандардың дигалогентуындыларына мырышпен немесе натриймен әсер етіп алады.
• 2. Циклоалкандар мен олардың туындыларын бензолды және оның сәйкес туындыларын катализатор қатысында гидрлеп алуға болады:
• C6H6 + 3H2 → C6H12

• 3. Дегидрлену реакциясы айырылу реакциясына жатады. Цикло- алкандар дегидрлену (сутек бөлінетін) реакцияларына түседі. Мысалы, өршіткі қатысында циклогександы дегидрлегенде бензол түзіледі.
• 4. Циклоалкандардың жануы. Құрамы алкандар сияқты көміртек пен сутек атомдарынан тұратындықтан, циклоалкандар да жанады. Оттек жеткілікті болса, нәтижесінде, көміртек (IV) оксиді мен су түзіледі.
• Оттек жетіспесе, реакция нәтижесінде көміртек (II) оксиді немесе күйе түзіледі.

• Сақинадағы орынбасушылардың орналасу жағдайына қарай болатын изомерия: 3. Бүйір тізбектің изомериясы: 4. Бүйір тізбектердің кеңістікте орналасуынан болатын геометриялық цис- және транс-изомерия:

Назарлаңызға рахмет!!!

• Назарларыңызға РАХМЕТ!!!