Жаратылыстану факультеті



бет2/14
Дата17.06.2016
өлшемі0.79 Mb.
#141474
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14


Жаратылыстану факультеті


Биология кафедрасы

“Жалпы химия” пәні бойынша ”, 05 01 13 – “Биология” 05 01 12 – “Химия”,

05 06 07 – “Биология” мамандықтарының студенттері үшін.


ЛЕКЦИЯНЫҢ ҚЫСҚАША КУРСЫ.

Жетісай 2006 ж.


Кредит №1

Лекция №1


Тақырып : Химияның негізгі заңдылықтары және түсініктері.

Бейорганикалық қосылыстар сыныптары.
Блок-схема №-1

Зат (масса) материя өріс (энергия)



Химияның негізгі түсініктері.





Химияның негізгі

түсініктері.





Элемент, атом, молекула, Энергия сақталу

салыстырма атомдық заңы, құрам тұрақты-


Элементтердің периодтық жүйесі (ЭПЖ)

және молекулалық лық заңы, еселі қат-

массалар, моль, моляр настар заңы,

масса, эквивалент. көлемдік қатнастар

заңы,Авагадро

заңы, экви-



валенттер заңы.

Бейорганикалық қосылыстар сыныптары.



Оксидтер



Қышқылдар





Негіздер




Тұздар



Тақырып : Химияның негізгі түсініктері.

Химия-заттар турасындағы ғылым және олардың ( заттардың) түрлену заңдары турасындағы ғылым.

Химияның негізгі түсініктері: атом, молекула, химиялық элемент, салыстырмалы атомдық және молекулалық массалар, моль, моляр масса,эквивалент.

Атомдар массалары:

-24 -23 -23

m а (Н) = 1,674х10 г m a (C) = 1,993 х 10 г m a (H2 O)= 2,99х10 г


1 м.а.б. (а.е.м.) = 12 С көміртегі изотопы атомы массасының 1/12 бөлігі.
Салыстырмалы атомдық масса: Ач= __m атом___

1/12 m12 с

Салыстырмалы молекулалық масса Мч:

Мч2 О) = 2 Ач (н) + Ач (0)

Моль – 3ат мөлшерінің өлшеуіш бірлігі (v).

Ол өлшеуіш бірлігінде 12г 12С көміртегі изотопында неше атом

болса,сонша құрылымдық бірлік (структуралық бірлік) (молекулалар,

атомдар, иондар) болады.

Әрқандай заттың бір молінде бір түрлі сан құрылымдық бірліктер

болады.


Моль-“дюжина”

Дюжина – 12 құрылымдық бірлік (структуралық бірлік)



23

Моль – 6,02х10 құрылымдық бірлік (структуралық бірлік)



23

Сутегі атомдары 1 молінде 6.02х10 сутегі Н атомдары болады.



23

Сутегі молекулаларының,1 молінде 6.02.10 сутегі Н2 молекулалары болады

Сутегі иондарының 1 молінде 6.02.1023 сутегі Н+ иондары болады

23

Авагадро тұрақтысы : NА = 6,02 х 10










Моляр масса (М) –1 моль заттың массасы



М (1г/моль) = Мч (өлшемсіз) шама



Тақырып : Химияның негізгі заңдары.


1.Массаның сақталу заңы (М.В.Ломоносов 1748ж)

Реакцияға кіріскен заттар массасы реакция нәтижесінде пайда болған заттар массасына тең болады.

Реагенттер массасы= өнімдер массасы

А+В=С+Д реакциясы үшін mА +mВ= mС+mД

А. Эйнштейн –энергия (Е) және масса (m) арасындағы өзара байланыс Е=mС 2



8

С- вакуумдағы жарық жылдамдығы С=3х10 м/с.

Реакцияға кіріскен заттар массасының және энергиясының жиындысы реакция өнімдерінің массасының және энергиясының жиындысына тең.
2. Құрам тұрақтылығы заңы. (Пруст 1808 ж)

Әрбір молекулярлық структураға ие болған индивидуал химиялық қосылыс оны алу жолына байланыссыз тұрақты құрамға ие болады.



  1. 2 Н22= 2 Н2 О

2) NaOH+HCl =NaCl +H2O

3. Еселі қатынастар заңы (Д.Дальтон 1803ж)

Егер екі элемент бір-бірімен бірнеше химиялық қосылыстар түзсе ондағы бір элементтің екінші элемент бірдей үлестеріне тура келетін массаларының өзара қатынасы онша үлкен болмаған бүтін сандарға тура келеді.

N2 О, NO , N2 O3, NO2, N 2O5



1 2 3 4 5

4. Эквиваленттер заңы (И. Рихтер 1791 ж)



Элементтер атомдары өзара қатаң белгіленген үлестерде ғана (эквивалент түрде ғана ) әрекетттеседі.

“ Эквивалентті ” дегеніміз “тең құнды” “тең бағалы” дегеніміз.

Элемент эквиваленті деп оның моль сутегі атомдарына тең құнды болған (эквивалент болған ) мөлшерін айтамыз.

НСl Н2О NH3 СH4

Эcl = 1моль Эо=1/2 моль ЭN=1/3 моль Эс=1/4 моль

Энвивалент молер массасы (г/моль). Эквивалент көлем (көлем бірлігі).Эквиваленттік факторы.

Әсерлесуші заттар массаларының бір-біріне қатынасын олардың эквиваленттерінің моляр массаларының қатынасындай қабылдаса болады.

m1 = Мэ (1)

m2 Мэ (2)

m1, және m2 -әсерлесуші заттар массалары, Мэ (1) және Мэ (2) олардың эквиваленттерінің моляр массалары.

5. Авагадро заңы. (А. Авагадро 1811 ж).

Бір түрлі жағдайларда әр түрлі газдың бірдей көлемдерінде бір түрлі сан молекулалар болады.

1 туынды : Әр қандай газ тәріздес немесе булы заттың 1 молі бір түрлі жағдайларда бірдей көлемге ие болады.

1 моль әр қандай газ (қ.ж.) –көлем –22,4 л- моляр көлем (Vm) (л/моль,см 3



/ моль).

2 туынды: m1 M1



= = Д

m 2 М 2
6. Бірлескен газ заңы:

P1V1 = Po Vo

T1 To

Қалыпты жағдайда әрқандай газдың көлемі (қ.ж):

P1 V1 TO


Vo=


T1 Po

Тұрақты шамалар қатынасы тұрақты шама болады

R- универсал газ тұрақтысы Vo Po

=R

To

R1= 8,314 Д ж /моль х к



R2= 1,987 кал /моль град

R3= 0,082 л. атм /моль. Град

Клапейрон теңдеуі P1 V1 =V х R х Т

Р V= m х RT



M


ПСЭ

Периодтық системадағы барлық элементтер шартты түрде меттал,металл емес және амфотер элементтер болып бөлінеді.

Топтар І ІІІ ІV V VI VII VIII

н В C N O F He He

Si P S Ce Ne

AS Se Br Ar

Te I Kr

At Xe


Rh



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет