Жылдардағы ашаршылық куәгерлері сөйлейді талдықОРҒАН
жүктеу/скачать 7.01 Mb.
|
| Әбдікеров Жандос
Ө.А.Жолдасбеков атындағы экономика және құқық академиясы студенті Сәлімбеков Бисеке Ыбырайұлы Сарқан қаласының тұрғыны Сәлімбекова Баян Сүйіншәліқызы апай өзінің күйеуі Сәлімбеков Бисеке Ыбырайұлының (1911жылы туған) басынан өткенін келесідей әңгімелеп берді. Ашаршылық кезінде Бисекенің әкесі Ыбырай Ақсу ауданының Талас ауылында қоймада күзетші болған екен. Сол жұмыста әкесі қабырғаның саңлауынан сым темірмен бидай тартып, шелектеп жинап алып, сонымен күн көрудің айласын тапқан екен. Осының арқасында жанұясын ашаршылықтан аман қалдырған. Сол кездерде Бисеке басқа кісілермен бірігіп, аштан өлген адамдардың сүйектерін Сарқанд қаласының көше-көшесінен жинап, көлікке тиеп, айдалаға шұңқырға апарып төкгеді екен. Адамдар аштықтан тышқан да аулап жеген. Бұл жылдары аштықпен қоса шешек, қылша ауруларынан әсіресе бала-шаға қырылып жатты. Бисекенің әкесінің бәйбішесінен туған Ербосынды бай баласы деп өкімет түрмеге жапқан екен. Осы ағасына қарайлап, Бисеке ешқайда кете алмай, екі жыл елде жүріп қалады. Бисекенің әпкесі де бауырларын қимай, ешқайда бармаған да, ал жездесі болса сол кезде Қытай асып екі рет жол жүріп қайтқан. Қытайда ашаршылықтың болмағанын, ол жердегі қазақтардың жағдайлары жақсы екенін көріп, оны өз жанұясы мен жақындарына айтқан екен. Содан кейін алты отбасы бар азығын, киімдерін алып, ұзақ жолға шыққан. Бисеке терең сулардан өткен кезде әлсіз адамдарды түгел арқалап арғы жаққа өткізген. Жолда азықтары таусылып, ит-құс жеп кеткен аңдардың қалдығын тереді екен, соны ұсақтап шауып, сорпа қайнатып, бала-шағаға берген. Барар жерлеріне бір күн қалғанда ішер тамақ болмай рауғаш шөбін жинап, соны қайнатып ішкен. Мүмкін тұздың жоқтығынан болар, бәрінің дерлік іштері өткен. Тіпті әбден қауқары кеткен олар жүруге әлі келмей титықтаған бір қарт кісіні талдың көлеңкесіне отырғызып та кеткен екен. Әйтеуір ілгері жүрген олардың алдынан бір қалың ауыл көрінген. Қуанып, сол жаққа беттерін бұрады. Алдыларынан бір қария шығып, оларды қарсы алады. Жөн сұрасып болған соң бұлар сол кісінің үйіне барады. Ол кісі бәйбішесіне шелекпен айран алдыртады. Айранды әр кесеге бір қасықтан салып, бәріміне таратады. Алғашқылары ішіп жатқан кезде кейінгілердің сілекейі ағып отырған. Ол қарттың бір қасықтап бергені «аштықтан соң тоя ішсе, өліп кете ме» дегені. Содан кейін, тал түбінде қалған бағанағы қартты атпен барып әкеліп, қатара қостырды. Әлгі кісі бізді бір күндей күтіп, ертеңінде олардың әлі бір күндей жүретіндерін айтып, қолдарына бір шелек бидай, бір шелек тары беріп шығарып салған екен. Бисекенің көші Құлжаға бет алып, сол жерге қоныстаныпты. Бисекенің ағасы Ербосын екі жылдан кейін түрмеден шығыпты. Ол да туыстарының артынан Қытайға қашқан. Қолына екі шөлмекке құйған ішетін аталасын, аз-маз азығын алып, тау асқан. Алайда Ербосын жолда екі аяғының бармақтарын үсітіп алған. Сол жағдайға қарамай, ол да Қытайға жеткен екен... Жазып алған жүктеу/скачать 7.01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|