Жылдардағы ашаршылық куәгерлері сөйлейді талдықОРҒАН
Елікбаева Күлшайым Күздеубайқызы
жүктеу/скачать 7.01 Mb.
|
| Елікбаева Күлшайым Күздеубайқызы
Анамыз марқұм Күздеубайқызы Күлшайым (1924 жылы өмірге келіп, 1989 жылы қайтыс болған) «Осы қара зауыттың арқасында жан сақтадық қой!..» деп емірене әңгімелегенін талай естігенмін. «Зауыт» дегені - біздің Қарғалы атты ауылымызда (Алматы облысы, Жамбыл ауданы) сонау 1909 жылы орыс фабриканты Шахворостовтың салған Қарғалы шұға комбинаты. Ел ішінде фабриканы «зауыт» деп зор ілтипатпен атаушы еді. Ауылда тіпті Зауытбек деген есімдер жиі кездесетін... Ауылдың зауытта жұмыс жасайтын тұрғындары өкімет берген паёктың арқасында ашаршылықтан дін аман шққан екен. Сол себепті де өмір жалғап отырған, күнкөріс пен жалақы беріп отырған зауыттың ел арасында беделі аса көтеріңкі еді. Тіпті кейде маған елдің зауытты құдды тірі пенде ретінде танитын болып көрінетін. Ел арасында түнгі уақытта цехтарды аралап жүретін эауыттың «иесі», «аруағы» туралы әңгімелер көптеп таралған да еді. Кейде оны «Қожайын» деп те атайтын, яғни оны Шахворостовпен байланыстыратын... Елікбаева Күлшайым Күздеубайқызы Ашаршылық кезінде анам Күлшайым 7-8 жаста екен. Шешесі Мұңтай (ел оны Күлтай деп атайтын) және өгей әкесі Сүлеймен зауытта жұмыс жасап, жалақы орнына қара бидайдың нанын алады екен. Бұған қоса Күлтай әжеміз бір үлкен қара ешкіні асырапты, ашыққан ел ұрлап кетпеуі үшін оны күндіз тоқал тамның төбесінде ұстайды екен, ал кешке ешкіні үйге кіргізіп, кіре беріске байлап қоятын болған... Анам өзінің шешесін «жеше» деп атайтын. «Жешем мен ағам күні бойы зауытта жұмыста, үйге тек кешке ғана келеді. Келе сала екеуі тауға шығып кетіп, сол жерден жуа, қымыздық, рауғаш секілді жеуге жарамды шөптерді жинап келетұғын. Содан кейін қара ешкіні сауып, сүтіне әлгі жуаны қосып пісіретін. Ешкі жарықтық күніне 4-5 литрдей сүт беретін... Әйтеуір зауыт пен қара ешкінің арқасында аман қалдық қой... Жешем түнде басқа да қатындармен бірге ауыл маңындағы егістікке барып, сол жерден бидай ұрлайтын. Сүлеймен ағам қара күштің иесі болса да, өте жуас кісі еді. Жешем оның «Ойбай, Күлтай, құрысын! Ұсталсаң – атыласың!» деген байбаламына қарамайтын. Бидайды сүт кезінен бастап тамаққа пайдаланатынбыз: көк кезінде сыртқы қауызымен бірге сүтке пісіріп жейтінбіз, ал бидай піскен кезде дәндерін келіге салып, түні бойы түйіп шығатынбыз. Таңға жуық «милиция мен белсенділер үйден тауып алмасын» деп бидайдың сабаны мен қауызын есіктің алдында ағып жатқан суға ағызып жіберетінбіз... Төмен жақтан ашыққан адамдар көптеп келуші еді... Олардың жүздері адам шошырлық болатұғын. Олардан қорыққаннан жешем мені және 1928 жылы туған інім Болатбекті (ел Бөкен деп атап кеткен) сенімді көршілерге тапсырып кететін. Бұл адамдар түні бойы үйдің қасын торуылдайтын,есікті қағып жалынатын, көзіміз ұйқыға кеткенше олардың ыңырсыған дауыстарын естуші едік»... деп әңгіме шертетін қайран шешем... Жазып алған жүктеу/скачать 7.01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|