Лекция жоспары: (1 сағат,1 апта)
NX- таза экспорт, яғни экспорт пен импорт арасындағы айырма. ЖІӨ-ді табыс бойынша есептеу әдісі
жүктеу/скачать 338.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Y = W + P + R + I + T + A W
- C + I + G + NX = Y = W + P + R + I + T + A
- Тұтыну бағаларының индексі
- ЖІӨ дефляторы
- Тақырып 15. Макроэкономикалық тепе-теңдік. Лекция жоспары: (1 сағат, 12 апта)
| NX- таза экспорт, яғни экспорт пен импорт арасындағы айырма.
ЖІӨ-ді табыс бойынша есептеу әдісі ЖІӨ-ді табыс бойынша есептеуде келесідей өлшемдер қолданылады: Y = W + P + R + I + T + A W- еңбекақы; P - пайда; R - рента; I - пайыз; T - салықтар; A – амортизациялық аударымдар. ЖІӨ-ді табысы мен шығысына байланысты есептеуде төлем балансы мен бухгалтерлік баланстағы сияқты екеуі бір-біріне тең болуы қажет, ол кезкелген шаруашылық субьектілерінің табыстарына қарай шығын жұмсайды дегенді білдіреді. C + I + G + NX = Y = W + P + R + I + T + A ЖІӨ ағымдағы рыноктық бағалармен есептеледі, бұл оның номиналдық маңызын сипаттайды. Бұл көрсеткіштің нақты мөлшерін анықтау үшін бағаны инфляция ықпалынан арылтып, таразылау керек, яғни тұтыну бағаларының индексін қолдану қажет, сөйтіп ЖІӨ нақты құнын білуге болады. Тұтыну бағаларының индексі ағымдық тұтыну кәрзеңкесінің құнының базалық жылдағы осы кәрзеңкенің құнына қатынасы арқылы анықталады. Номиналды ЖІӨ-нің нақты ЖІӨ-ге қатынасы бағаның көтерілу есебін ЖІӨ-нің өсуін көрсетеді және оны ЖІӨ дефляторы деп атайды. ЖІӨ көлемін өлшеуде батыстық экономистер мен статистика қоғамдық өндірістің ұлғаймалы концепциясына сүйенеді. ЖІӨ материалдық өндірісте өндірілетін игіліктер мен қызметті ғана емес, сонымен қатар материалдық емес қызмет түрлерін де, яғни ғылым, денсаулық сақтау, білім беру т. б. қамтиды. Тақырып 15. Макроэкономикалық тепе-теңдік. Лекция жоспары: (1 сағат, 12 апта) Макроэкономикалық тепе-теңдіктің классикалық теориясы. Ұлттық экономика масштабындағы жинақ және тұтынудың кейнсиандық талдауы. “АD-AS” үлгісіндегі макроэкономикалық тепе-теңдік. Макроэкономика – бұл ұлттық экономиканың жалпы бағытын және даму заңдылықтарын зерттейтін экономикалық ілімнің бөлімі. Макроэкономика экономиканы жалпы бірыңғай қарастырады, оның тұлғалары болып үкімет, кәсіподақ, орталық банктер, өндірушілер және тұтынушылар жалпы тұлға ретінде мемлекет көлемінде қарастырылады. Макроэкономика тауар көлемі мен бағасын агрегатталған, жинақталған өлшемдермен қарастырады. Мұнда ашылған заңдар үкіметтің экономикалық саясатын жасауға негіз болып табылады. Макроэкономикалық аспектіде ұлттық экономиканың құрылымы елдің өндірістік ресурстарының бір-бірімен нақты қалыптасқан қатынастар жүйесімен олардың мөлшерінің экономикалық агенттер арасында өндіріс бөлумен, сонымен қатар ұлттық өнімнің өндірілу, бөлу, айырбас және тұтыну процесінде қалыптасқан құрамдық бөлінуімен сипатталады. Ұлттық экономиканың тепе-теңдікте қызмет етуі деп, барлық бір-бірімен байланысты нарықтарда сұраныс пен ұсыныстың тең болған жағдайы түсініледі. Жалпы экономикалық тепе-теңдік идеясы бұдан көп бұрын экономист-классиктердің назарын аударған А.Смиттің айтуы бойынша, өндірушілер мен тұтынушылардың бір-біріне еркін әсер еткен жағдайында хаос орын алмайды. Бұл жағдайда индивидтердің жеке табыс көздеп жасайтын іс-әрекеттерінде экономикалық тәртіп орын алады. Осы болмыс баршаға қолайлы жалпы тепе-теңдікке жетуге мүмкіндік әкеледі. Жетілген бәсеке жағдайында жалпы тепе-теңдік болу мүмкіндігін тұңғыш дәлелдеген Л.Вальрас. Микродәрежедегі жалпы экономикалық тепе-теңдіктің болуы тауарлардың, қызметтердің және өндірістік ресурстардың әр түрлерінің сұранысы мен ұсынысының тең болуымен байланысты, ал макроэкономикалық тепе-теңдік жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың теңесуімен белгіленеді. Басқаша айтқанда, Вальрастың заңы бойынша, егер кейбір нарықтарда артық сұраныс болса, онда басқа нарықтарда да осы көлемде артық ұсыныс болуға тиісті. Нәтижесінде, артық сұраныс пен артық ұсыныстың сомасы, қашан болмасын нөлге тең болады. Ұлттық экономикалық тепе-теңдікке жету үшін А.Маршаллдың неоклассикалық концепциясы кең қолданылады. Оның мәні: өндірушілер мен тұтынушылар өздерінің сату және сатып алу жоспарларын экономикалық коньюктураның жағдайын үйлестіреді. Нәтижесінде, нарықтағы тепе-теңдік сұраныс бағасының ұсыныс бағасынан артық болуының арқасында орнайды. Осындай артық болушыларды есепке ала отырып, өндірушілер ұсыныс көлеміне өсіреді, немесе төмендетеді. Экономикалық тепе-теңдік түсінігіне жетімсіз информация, экономикалық субьектілердің болжауларының қателіктерінің немесе мемлекеттің экономикалық саясатының тұрақсыздығының нәтижесінде пайда болған, экономикалық коньюктураның ауытқуларын жатқызады. Бұл жағдайда, экономикалық субьектілердің күтімдеріне сәйкес келетін экономикалық болмыстың практика жүзінде қандай болмасын, ол тепе-теңдік болмысы деп ұйғарылады. Ал эконмикада рационалды субьектілер әрекет еткендіктен, олардың күтімдері орынды деп есептеледі, оларды тепе-теңдікке жету үшін мемлекеттің кірісуі қажет болмайды. Ұлттық экономикалық қызмет ету нәтижесін өлшеу үшін теория мен шаруашылық практикада әр түрлі көрсеткіштер қолданылады. Бұл көрсеткіштердің бірнеше түрі ұлттық өндірістің көлемінің шамасын бағалау үшін қолданылады. Оған жататындар: жалпы қоғамдық өнім, түпкі қоғамдық өнім, таза қоғамдық өнім, таза ұлттық өнім, жалпы іштік өнім, ұлттық табыс, жеке табыс, арадағы өнім. Ұлттық есептің БҰҰ статистикалық комиссиясы жасаған стандарттық жүйесі әлем практикасында 1953 ж. бастап қолданылып келеді. жүктеу/скачать 338.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|