Жұмыстың мақсаты мен мазмұны
Бұл зертханалық жұмыстың мақсаты шифратор/дешифратор және мультиплексор /демультиплексорды модельдеу.
Қысқаша теориялық түсініктеме
Шифратор (кодер) – n кірісі және m шығысы бар, кіріс бір- лік сигналын шығысында n-разрядты екілік кодқа айналдыра-
223
224
тын логикалық құрылғы. 115-а суретте шифратор көрсетілген (n=5, m=3) және оның ақиқат кестесі келесідегідей (8-кесте). Шифратордың НЕМЕСЕ элементтерін орындайтын программа- сымен, функционалдық сұлбасы 115-ә суретте бейнеленген.
а) ә)
115-сурет. Шифратордың белгілену нұсқасы (а) және оның НЕМЕСЕ элементтерін орындайтын функционалдық сұлбасы (ә)
Дешифратор (декодер) шығыстағы екілік разрядты кодты, шығысында логикалық 1 бірлік сигналдарына ауыстыратын ло- гикалық құрылғы (116-а сурет).
8-кесте
Шифратордың жұмыс істеу программасы (n=5, m=3)
Кіріс сигналдары
| | | | |
Шығысындағы код
| | | | | | | | |
Екілік
| | |
Он- дық
|
x1
|
x2
|
x3
|
x4
|
x5
|
y1
|
y2
|
y3
|
СҰЛ- БА (10)
|
1
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
2
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
|
3
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
4
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
1
|
0
|
1
|
5
|
Кіріс саны п болғандықтан, жалпы 2n екілік кодын алуға бо- лады. Яғни дешифратордың шығыс саны бұл шамадан аспауы тиіс. 116-ә суретте көрсетілген дешифратор топологиясы, ал- дында қарастырылған шифратор топологиясына кері екенін кө- реміз. Сәйкесінше дешифратордың ақиқат кестесі шифратордың ақиқат кестесіне кері келеді.
9-кесте
Дешифратордың жұмыс істеу программасы (n=3; m=5)
Кірістегі код
| | | |
Шығыс сигналдары
| | | | |
Ондық
|
Екілік
| | | | | | | |
X(10)
|
X3
|
X2
|
X1
|
Y0
|
Y1
|
Y2
|
Y3
|
Y4
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
1
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
2
|
0
|
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
0
|
3
|
0
|
1
|
1
|
0
|
0
|
0
|
1
|
0
|
4
|
1
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
1
|
Дешифратордың ЖӘНЕ элементтерін орындайтын функцио- налды сұлбасы 116-суретте бейнеленген.
а) ә)
116-сурет. Дешифратордың белгілену нұсқасы (а), оның ЖӘНЕ элементтерін орындайтын функционалдық сұлбасы (ә)
225
117-сурет. Мультиплексордың белгілену нұсқасы (а), демультиплексордың (ә)
және мультиплескордың логикалық сұлбасы (б)
226
Мультиплексор – екі немесе одан да көп мәліметтер тұты- нушылар арасында бір ортақ арна арқылы бір мезетте мәлімет- терді жеткізуге мүмкіндік беретін логикалық құрылғы. Оның екі кіріс тобы бар: ақпаратты және адресті. Адресті кіріске келіп түскен сигнал мультиплексордағы қай ақпаратты кірісі қосылып тұрғанын анықтайды. Сондықтан оның адресті (А) және ақпа- ратты (X) кірістерінің қатынасын X =2А қатынасымен көрсетуге болады.117-суретте мультиплексордың белгіленуі және логика- лық сұлбасының жұмыс істеу алгоритмі көрсетілген.
Демультиплексор – бір кіріс тізбегінен бірнеше шығыстарға мәліметтер жеткізудің басқаруына арналған логикалық құрыл- ғы. Оның жұмыс істеу принципі мультиплексорлардың жұмыс принципіне қарағанда керісінше. Сондықтан ол адрестік кіріс- тен басқа жалғыз ақпаратты кіріс пен 2А шығыстарынан құрала-
ды. Адрестік сигнал көмегімен демультиплексордың кірісі қа-
жетті шығысқа қосылады. Берілгені бойынша, демультиплек- сордың орындалу функциялары дешифратордың функциялары- на ұқсас. Айырмашылығы, берілген адресте дешифратордың таңдалған шығысында белгілі бір сигнал пайда болады, ал де- мультиплексорда тура сол сигнал, бірақ кірісіне жалғанады. Де- мультиплексордың шартты белгілеуі 117-ә суретінде көрсетілген.
а)
ә) б)
118-сурет. Дешифратордың жұмысын модельдеу
227
Компаратор (сандық) А және В екілік санау жүйесіндегі көпразрядты сандарын салыстырып, сәйкесінше, олардың әр разрядтары шығысқа бөлек жалғанатын логикалық құрылғысы. Тәжірибеден қарасақ, бір сан (мысалы, А) тұрақты болады, ал екіншісі қадамға байланысты өзінің шамасын өзгертіп тұрады. Егер олардың мәндері тең болғанда, олардың шамалары компа- ратордың шығысында 1 сигналын береді.
Зертханалық жұмысқа арналған тапсырмалар
118-суретке қарап (n = 2, m = 4), дешифратордың жұмысын модельдеп, дешифратор жұмысының дұрыстығын тексеріп көрі- ңіз, мәні бойынша кестесінің моделін құрыңыз.
9-кесте
Дешифратор жұмысын модельдеу нәтижесі
Кіріс сигналдары
| |
Шығысындағы коды
| | | |
|
Достарыңызбен бөлісу: |