Математиканы оқытудағы кедергілер және жас ерекшеліктеріне сай оқыту мәселелері
Математиканы оқыту кезіндегі туындайтын кедергілерді алдын-алу және оны түзетудің негізгі бағыттары
жүктеу/скачать 2.94 Mb.
|
| 1.2 Математиканы оқыту кезіндегі туындайтын кедергілерді алдын-алу және оны түзетудің негізгі бағыттары.
Мектепте математикалық теорияның кейбір үзінділері бейресми, яғни жалпы таныстыру мақсатында баяндалады (алгебра, геометрия, математикалық анализ бастамалары). Мысалы, 5-6 – сыныптарға арналған математика курсы тұтастай мазмұндық деңгейде, яғни қарапайым пайымдаулар ретінде қарастырылған, ал логикалық тұжырымның жөн жосықтары берілмейді. Теорияны басқаша мазмұндау математикалық сөйлем – теорема дәлелденетін 7 – 11-сыныптарға арналған геометрияның жүйелі курсында қарастырылған. Математикалық ұғымдар мен қарапайым арифметикалық амалдар 5-6 сыныптарда оқушы үшін жалпылама мазмұндық деңгейде қалыптасады. 5-6 сыныптарда статистика көрсеткіштері бойынша математикаға қызығушылығы мен қабілеті бар балалар саны жоғары болады, алайда оқытудағы туындайтын түрлі кедергілерге байланысты жоғары сыныптарда оқушы үшін математика ең қиын деген пәндердің қатарына еніп кетеді. Сондықтан математиканы оқытуда туындайтын кедергілерді анықтап, олармен дұрыс жұмыс жасау оқушының бұл пәнді оқуда жетістікке жетуі үшін аса маңызды. Ең алдымен мектеп оқушыларының математиканы меңгерудегі кездесетін кедергісі – ұсынылған мәтінді математикаландыру, яғни теңдеулер, теңсіздіктер, кестелер, графиктер және т.б. арқылы математикалық модель құру. Есепті математикалық тілге аудару үшін білім алушы есептің шарттарын зерттеп, белгілі шамалар мен енгізілген айнымалылар арқылы қажетті шамаларды өрнектеп, есептің сұрағын құрастыруы керек. Оқушылар әсіресе дәл мәтіндік есептер шығаруда қиналатыны - мәтіндік тапсырма шарттарының бір бөлігін пайдаланбау. Оның себебі, мектеп оқушыларының физикалық, химиялық және экономикалық шамаларға, заңдарға, тәуелділіктерге қатысты терминдерді және қашықтық, уақыт пен жылдамдық, еңбек өнімділігі мен уақыт секілді шамалар арасындағы байланысты анық түсінбеуінде жатыр. Сондай-ақ, оқушылар объектінің ағынмен немесе өзен ағынына қарсы қозғалу кезінде, бір бағытта немесе бір-біріне қарама-қарсы қозғалыс кезінде объектілердің жылдамдықтарын анықтауда қиналады. Мұндай қателерді жою үшін білім алушылардың негізгі мәтіндік есептерді шешуде тұрақты дағдылары болуы қажет. Сонымен бірге тапсырманың күрделілік деңгейі оқушыны бұл есепті шығару мүмкін емес деген жағдайға қалдырмауы керек. Кез-келген тақырыпты меңгерерде оңайдан қиынға сатылап өту керек. 5-сынып оқушылары үшін математиканы оқытудағы кездесетін кедергілердің бірі бөлімдері әртүрлі бөлшектерді қосу және азайту. Мәселен, оқушы және ді бір-біріне қосқанда алады, бұны мектеп оқушыларының жай бөлшектерді қосу алгоритмі туралы білімінің жеткіліксіздігімен түсіндіруге болады. Жай бөлшектерді қосу және азайтуға байланысты қателер санын азайту үшін есептің осы түрін шешудің типтік мысалдарын толығырақ зерттеу қажет. 5-6 сыныптарда математика курсында қарапайым арифметикалық амалдарды дұрыс меңгермеген оқушы болашақта да есептеу кезінде қиындықтарға тап болатыны түсінікті себебі, математиканы оқудағы негізгі пункт – дұрыс есептеу. Мектеп оқушылары арифметика заңдарын оқу барысында көбейтудің үлестірімділік заңы бойынша қателіктер жібереді. Көпмүшені бірмүшеге көбейту кезінде көбейтудің үлестірімділік заңын меңгермеген оқушылар бір ғана көбейту әрекетін орындайды, ал қалған көпмүшені қажетті әрекеттерді орындамай жазады. Мұндағы мәселе оқушылар арифметика заңдарын білмейді және қолдана алмайды.Барлық оқушы дерлік есептеу кезінде арифметикалық қателіктер жіберуі мүмкін. Сол үшін көп сатылы арифметикалық амалдар қолданылатын есептерде олардың санын азайту үшін білім алушыларға күрделі амалдарды қарапайым амалдарға бөлуге мүмкіндік беретін алгоритмдерді үйрету қажет. Сынып жоғарылаған сайын математика күрделене түсетіні анық. Бірақ негізгі базалық білімді негізге ала отырып қиындайды. Ал, егер оқушы қандай да бір материалды, тақырыпты дұрыс түсінбесе, ол жалпы математиканы оқуына кері әсерін тигізуі мүмкін: мәселен оқушы 9 сыныпта тригонометриялық өрнектерді түрлендірулер тақырыбын дұрыс түсінбеді делік, бұл оқушы 10-11 сыныптарда тригонометриялық теңдеулер және оларды шешу, кері тригонометриялық функциялар, тригонометриялық теңсіздіктер, тригономериялық функциялардың интегралы мен туындысы деген тақырыптарды игеру барысында кедергілерге тап болады. Математикада формулалар мен теоремаларды білу маңызды. Бірақ жай ғана теориялық ақпаратты жаттау жеткіліксіз болады, оны іс жүзінде қолдана білу керек. Сонымен қатар, материалды жай ғана жаттап және оқушы жаттағанын түсінбесе, жатталған дүние тез ұмытылатыны түсінікті. Сондықтан математикадағы барлық теория тәжірибе жүзінде бекітілуі керек. Теоремалар мен оларды дәлелдеу мәселесі 7 сыныптағы математика курсынан («Алгебра» және «Геометрия» пәндері) бастау алады. Сондықтан осы кезден оқушының теоремаларды дұрыс түсініп, математикалық тұрғыдан дәлелдеп оны практика жүзінде пайдалана алу дағдысын қалыптастыру керек. Көбінесе оқушылар математикаға деген белгілі сенімділікті сезінгеннен кейін, оңай деп санаған ақпаратты кейін қалдырып, бірден күрделі деңгейге жетуге асығады. Математикада бұл тәсіл жұмыс істемейді, өйткені нәтиже болуы үшін бұл пәнді қарапайым және айқын нәрселерді бір қарағанда қалдырмай жүйелі түрде зерттеу керек. Оқушылар тарапынан жіберілетін келесі қателік үй жұмысын орындауда орын алады, көбіне зейін қоймастан көшіріп алып жатады. Дегенмен, оқушының жұмыс дәптерінен үй тапсырмасын уақыт тапшылығына байланысты көшіріп алуы бір басқа, материалды білмеу немесе дұрыс түсінбеу салдарынан көшіріп алу басқа. Математикада түсініксіз тақырыптарды бірден түсіну керек, өйткені жоғарыда жазғанымыздай, жыл өткен сайын қуып жету қиындай түседі. Сонымен, оқушылардың математикалық сауаттылығын табысты дамыту үшін туындаған қиындықтарды жеңуге көмектесетін әртүрлі әдістерді қолдану қажет. Міне, кейбір негізгі әдістер: 1. Оқытуды дараландыру. Әр оқушының математиканы меңгерудегі өзіндік ерекшеліктері мен қажеттіліктері болады. Сондықтан осы ерекшеліктерді ескеріп, оқыту әдістемесін әр оқушыға бейімдеу маңызды. Бұл қосымша материалдарды, жеке тапсырмаларды және материалды түсіндіру тәсілдерін қолдануды қамтуы мүмкін. 2. Математиканы практикалық тұрғыдан қолдану. Көптеген оқушылар үшін жоғарыда көрсеткендей, математика абстрактілі және нақты өмірде қолданылмайтын болып көрінуі мүмкін. Бұл күрделілікті жеңу үшін білім алушыларға математикалық білімдерін практикада қолдану мүмкіндігін беру қажет. Мұны оқушыларға математиканың практикалық артықшылықтарын көруге көмектесетін әртүрлі ойындар, тапсырмалар және тәжірибелік әрекеттер арқылы жасауға болады. 3. Математикалық ұғымдардың көрнекілігі. Көптеген оқушылар үшін абстрактілі математикалық ұғымдарды түсіну қиын болуы мүмкін. Көрнекілік оқушыларға математикалық ұғымдарды көруге және түсінуге көмектеседі. Бұл графиктерді, диаграммаларды, үлгілерді пайдалану түрінде болуы мүмкін. Көрнекілік оқушылардың математикалық ұғымдарды түсінуін және есте сақтауын жақсартуға көмектеседі. 4. Кері байланыс және қолдау. Оқушылардың математикалық сауаттылығын дамытуда кері байланыс пен қолдау көрсету маңызды. Бұл қателер мен кемшіліктерді түсіндіру, сондай-ақ табысты жетістіктерді мадақтау және қолдау түрінде болуы мүмкін. Кері байланыс оқушыларға қателерін түсінуге және математикалық дағдыларын жақсартуға көмектеседі. Бұл әдістерді қолдану оқушылардың математикалық сауаттылығын дамытуда туындауы мүмкін қиындықтарды жеңуге көмектеседі. Әртүрлі әдістер мен тәсілдерді біріктіру ең жақсы нәтижелерге қол жеткізуге және оқушылардың математикалық дағдыларын және өз қабілеттеріне сенімділігін дамытуға көмектеседі. жүктеу/скачать 2.94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|