Мазмұндамалар жинағы 5-6 сыныптар үшін «Қазақ тілі»
жүктеу/скачать 3.04 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- (149 сөз). Қ.Ергөбек Мазмұндамалар (6-сынып үшін) Ғажайып ғимарат
- (170 сөз). Д. Досжан Қоштасу
- (195 сөз). Ш.Мұртаза
| Әр елдің салты басқа
(Эфиопия ертегісі) Еуропалық екі оқымысты Эфиопияға арнайы сапармен келеді. Олар Эфиопияны түгел аралап шығады. Тауын, жолын, өзен-көлдерін мұқият картаға түсіріп алады. Император оларды жылы жүзбен қарсы алады. Мол дастарқан жасап, күтеді. Оларға баға жетпес қымбат сыйлықтар береді. Император қызметшілері еуропалықтарды жағалауға дейін аяқтарын жерге тигізбей алып барады. Еуропалықтар кемеге отырар сәтте оларды императордың қызметшілері тоқтатады. Олардан аз аялдап, аяқ киімдерін шешуді сұрайды. Олар қонақтарың аяқ-киімдерін қағып-сілкіп, мұнтаздай етіп тазалап, өздеріне қайтарады. Ғаламда жоқ мұндай тосын дәстүрге қонақтар таңғалады. Туған жер – біздің асылымыз. Туған жер топырағына егін егіп, тіршілік етеміз. Шаршап-шалдықсақ, туған жер төсіне аунап-қунап демаламыз. Эфиопия жері – біздің Анамыз. Сіздерді қонақжай пейілмен қарсы алдық. Қымбат сыйлықтармен шығарып салып тұрмыз. Алайда Эфиопия жері, Эфиопия топырағы –соның бәрінен де жоғары, бәрінен де асыл, біздегі бар байлықтан да қымбат, туған жер топырағына баға жетпейді. Сондықтан туған жер топырағының титімдей қиыршығын да жат жұрттыққа қимаймыз. Бәтеңкелеріңізді қағып-сілкіп жатқанымыз сол... (149 сөз). Қ.Ергөбек Мазмұндамалар (6-сынып үшін) Ғажайып ғимарат Қожа Ахмет Йасауидің кесенесі – орта ғасырлық сәулет өнерінің озық үлгісі. Кезінде атақты Әмір Темір Қожа Ахметтің ақындық сөзінің күшіне таң қалады. Көшіп-қонып жүрген қазақтар Әмір Темірдің қылышынан қорықпайды, ал ақынның уағыз сөзіне сенеді. Осыны ойлаған Әмір Темір Қожа Ахметтің құрметіне дүние жүзінен ұста, зергер, сәулетші жинайды. Сөйтіп, ақын зиратының басына ғажайып ғимарат орнатуға жарлық береді. Ғимартты тұрғызу үшін мыңдаған адам қатар тұрып, күйген қышты бір-біріне қолдан беріп, алыстан осы әдіспен жеткізген. Құрылыс іргесіне үйір-үйір жылқы айдап, мал тұяғымен қатайтады. Ғимарат отыз бес бөлмеден тұрады. Солардың бірі «қазандық» деп аталған. Осы бөлмеде салмағы екі тонна үлкен қола қазан орнатылған. Қазанды Әбіләзиз деген шебер Қарнақ деген жерде құйған. Оған жеті жылқының еті сыяды. Ернеуінде қазанды құйған ұстаның есімі араб тілінде жазылған. Бұл ғажайып ғимаратты он жыл тұрғызған. Сәулетті шебер ұста Ғұбайдолла Садыр жүргізеді. Ол өз шеберлігіне өзі риза болып, сағананың ең биік басынан жерге түспей қойыпты. Ақырында, сол жерде өлген екен. Өзінің өтініші бойынша, денесін күмбездің қыр арқасына қыш астына қойып, өріп жіберген екен деседі. Бұл ғимараттың салынғанына алты жүз жылдай болды. Оның бір қышы сынбаған, бір шегесі босамаған, сыры кетпеген. Хандар таққа отырған кезде, Қожа Ахмет ақынның басында ант берген. Өлген соң оларды осы жерге жерлеген. Көне Түркістан топырағында сексен бір хан, би, батырдың сүйегі жерленген. (170 сөз). Д. Досжан Қоштасу Соңғы рет камераның есігі ашылды. Пішпектен кеше келіп жеткен этап бүгін ертелеп жолға шықпақ.Таңғы салқынмен жүріп, ыстық түскенше жол өндірмек. Пішпектен шыққан аттар ауыстырылды. Арбалардың күпшектері майланды. Айдауылдар жаңарды. Азық-түлік тиелді. Қырғыстаннан келе жатқан каторжниктер отырған арбалар Верный түрмесінің алдына келіп, дайын тұрды. Рысқұлдың аяғын кісендеп, аулаға алып шыққан кезде әлі таң бозала болатын.Түрменің іші құлаққа ұрған танадай, айдаладағы алып моладай тып-тыныш еді. Кенет қаңғұр-құңғыр, шақыр-шұқыр дыбыстар абақтының ішін кернеп ала жөнелді. Рысқұл түкке түсінбей, бұл салдыр-күлдір аяғымдағы кісеннің дыбысы шығар деп келген. Сөйтсе, Александр Бронников жатқан саяси тұтқындар камерасының терезелері екен. Қайдан естігені белгісіз, Бронников Рысқұлдың дәл қазір айдалып бара жатқанын біліп, өз жолдастарымен бірге терезе торларын тоқпақтап тұр екен. Бұл қоштасу белгісі еді. Ғаламат сәтінде соғылған шіркеу қоңырауларындай осынау үн түрме қызметкерлерін үрейлендіріп жіберді. Әкесін каторганың алыс сапарына шығарып салуға ілесе шыққан Тұрар мына қаһарлы үнге құлақ түріп, әкесінен айырылу қайғысын ұмытып кеткендей. Айдауылдар Рұсқылды ауладан шығарып әкеткенше асықты. Кісендеулі аяқтың адымы қысқа. Кісеннің салдыры камера терезелерінің тарсылына қосылып, қоштасу әрі қосылысу гимнін шарықтатып әкеткендей. Мына беймезгіл таңда бүкіл Алматы зіл ұйқыдан оянып, әлдебір таусоғар толқынның, тақтарды сықырлатар соққының алыс сарынын естігендей, елеңдеп қалған сияқты. Бұдан бір жарым жыл бұрын Рысқұл өзі келіп тарсылдатқан қақпа артта қалды. (195 сөз). Ш.Мұртаза жүктеу/скачать 3.04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|