Мазмұны кіріспе 6 негізгі бөлім
Оқушылардың танымдылық ынтасын тиімді қалыптастырудағы өздік жұмыстың орны
жүктеу/скачать 145.15 Kb.
|
| 1.2 Оқушылардың танымдылық ынтасын тиімді қалыптастырудағы өздік жұмыстың орны
Оқушылардың өздік жұмысы туралы қорытынды жасаған уақытта мынадай тұжырымға келуге болады: өздік жұмыс оқушының тек өз белсенділігі түрінде, ойлауды талап ететін өзінің әрекеті түрінде анықталады. Әрбір өздік жұмысты бастарда оқушының алдында мақсат немесе проблема тұруы қажет. Бірақ та проблеманың қосылуынан оны оқушы қабылдады деген қорытынды шықпаса керек. Ұсынылған проблема оқушы үшін өте маңызды болуы шарт. Тапсырма әр оқушының қабілеті мен жас ерекшелігіне, әрі орындай алу мүмкіндігіне сай болуы тиіс. Міне, осыдан кейін келіп, оқытудың жекешелендіру проблемасы туады. Мысалға, шығармашылық тапсырма бүкіл класқа беріледі. Әр оқушы оны орындау барысында өзінің жеке тәжірибесін пайдалана отырып, қазіргі алған білім деңгейінде жұмыс істейді. Өздік жұмыс ұйымдастыру барысында мұғалім оқушыға арнайы тапсырма береді. Осы кезде оқушы тапсырманың қажеттігі жөнінде ой тұжырымдайды. Бірінші қадам - берілген тапсырманың мазмұнына талдау жасап, оны өзінің осыған дейін алған білім деңгейімен салыстырып оқушылар тапсырманың мақсатын түсінеді. Орындауға қандай амалдар қолдану керек екендігін ойластырады. Қандай нәтижеге жету керек екендігін болжайды. Екінші қадам –ойластырған жоспарды іске асыру. Бұл сатыда оқушылар тапсырманы орындайды. Үшінші қадам – алған нәтижеге талдау жасау, оны белгілеген жобамен салыстыру. Оқушы тапсырманың орындалу нәтижесін, өзін-өзі бақылайды. Егер жобаланған нәтиже мен алынған нәтиже сәйкес келсе, онда бұл оқушыға оң әсер береді. Мұғалім оқушылардың өзіндік жұмысына қорытынды жасайды. Қазіргі кезде, ғылыми информацияның жедел өсуіне байланысты оқушылардың қздігінен білім алып, өздігінен оқып үйрену өте маңызды болып отыр. Негізінен өзіндік жұмыстар дидактикалық жағынан мынадай үш түрге бөлінеді: білім алуға арналған өздік жұмыстар; білімді пайдалануға арналған өздік жұмыстар; теориялық материалды тексеруге арналған өздік жұмыстар. Жаңа материалды оқушылардың өз бетінше оқуы. Бұл іскерлікті қалыптастыру үшін, жұмысты сыныпта бастау керек. Мұғалім оқулықтың кейбір материалын оқушыларға үй тапсырмасы ретінде беруіне болады. Мұндай жұмысты өткізерде мұғалім әрбір оқушының осындай жұмысты істеуге дайын екендігіне көзі жетуі керек. Жаңа материалды оқығанда сұрақ жауаптары белгілі болып, олар тақтада жазылуы керек. Өзіндік жұмысқа оқушыларды үйрету үшін оларды өткен жаңа материалға байланысты сұрақтарға өздігінен жауап беруге үйрету керек. Мысал ретінде жаңа материалды мұғалім оқушыларға түсіндіргеннен кейін, оны оқушылар қалай ұққандарын тексеруге арналған сұрақтар жүйесін келтірейік. 5класта «Бұрыш. Тең бұрыштар» тақырыбын өткенде жаңа материалды ұғу сапасын тексеруге арналған сұрақтар мынадай болуы мүмкін: 1.Бұрыштарды атаңдар(берілген сурет бойынша). 2.Суретте берілген бұрыштарды белгілеңдер(үш әріппен, бір әріппен). 3.Жоғарыда келтірілген суреттерден бұрыштың қабырғаларын атаңдар. 4.Бұрыштардың төбесін атаңдар. 5.Бұрыштардың теңдігі қалай тексеріледі? 6.Бұрыштың биссектрисасы дегеніміз не? Бастапқы деңгейде сұрақтардың бәрі оқушылардың жаңа материалды игеру деңгейін тексеруге бағытталуы керек. Бұл біртіндеп оқушыларды өзіндік жұмыс істеуге, дайындалған сұрақтарға жауап қайтаруға, оқулықтағы берілген материалды өздігінен оқып игеруге үйретеді. Егер сұрақтар оқулықтың текстінде бар болса(мысалы, А.В.Погорелов геометриясындағы сияқты), онда қандай сұрақтарға жауап дайындаулары керек екендігін көрсету керек. Ұсынылған сұрақтардың ішінде оқулықта тура жауабы жоқ сұрақтар болғаны абзал. Себебі мұндай сұрақтар оқушыларды ойлауға үйретеді. Мұндай сұрақтар теореманы дәлелдеуге де арналуы мүмкін. Теореманың қиындығына байланысты теореманы дәлелдеу күні бұрын дайындалған суреттер бойынша және тақтадағы жазулар бойынша немесе оларсыз жүргізілуі мүмкін. Сабақта өздігінен оқып білген материал осы сабақтың үстінде пысықталуы керек. Теоремалардың өздік дәлелдеуге А.В.Погореловтың оқулық құралындағы ұқсас дәлелдеулер көмектеседі. Мысалы ретінде үшбұрыштардың теңдігінің 1-ші және 2-ші белгілері теңбүйірлі үшбұрыштың табанындағы бұрыштар туралы тура және кері теоремалар. Үшбұрыштардың ұқсатығының белгілері және т.б. теоремалардың дәлелдеулері бір-біріне ұқсас. Бұл теоремалардың біріншілерін мұғалім дәлелдеп, екінші теоремаларды оқушыларға өздігінен дәлелдеуге ұсынуға болады. Үшбұрыштардың ұқсатығының үш белгісі теоремада тұжырымдалған. Бұл теореманың дәлелдеуін үш сабаққа бөлуге болады. Бірінші белгіні мұғалім өзі дәлелдегеннен кейін, оқушылармен бірге теореманың өту жоспарын құруға болады. 1.Теореманың шарты мен қорытындысын бөліп шығару. 2.Үшбұрышын салу. 3.Теңдікті дәлелдеу. 4.Қорытындылау. Теореманың екінші және үшінші белгілерін дәлелдегенде жоспардың 3-4 бөліктерін оқушыларға өздігінен дәлелдеуге ұсынуға болады. Кейбір теоремалар үшін, мысалға вертикаль бұрыштардың теңдігі туралы, үшбұрыштың сыртқы бұрышы туралы күні бұрын нақтылы берілген сандық шама бойынша теоремалардың дәлелдеуінде кездесетін ой тұжырымдар жасайды. Бұдан соң оқушылар теореманы өз беттерімен дәлелдейді. Оқушыларға теоремаларды өздігінен дәлелдеп үйрету үшін әр түрлі методикалық тәсілдер жасауға болады. Мысалы, теореманың дәлелдеуін басқа суреттер бойынша жүргізуді пысықтау ретінде сыныпта немесе үй тапсрымасы ретінде беруге болады. Теоремаларды дәлелдеуге бағытталған бірнеше үй тапсырмасының мысалдарын келтірейік. Әрбір сурет бойынша өткізілетін дәлелдеулер осы тақырыпқа байланысты өткен теориялық материалдардың мәліметтерін пайдалануды талап етеді. 1-мысал. ІХ сынып геометриясы, тақырып жай фигуралардың ауданы. Трапецияның ауданы сыныпта оқулықта берілген сурет бойынша дәлелденгеннен кейін оқушыларға үйде осы суреттердің бірімен дәлелдеуді тапсырма ретінде ұсынуға болады (1-сурет). 2-мысал. Үшбұрыштың бұрыштарының қосындысы туралы теореманы дәлелдегенде оқушыларға үйде өз бетінше дәлелдеуге төмендегідей суреттер ұсынуға болады. В 2 5 4 В В 6 7 8 5 3 2 4 5 4 3 С 2 1 А 1 3 А 1 С А С а) б) в) жүктеу/скачать 145.15 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|