Мәдениеттің мақсаты негізінен адамзаттың әр ұрпағының келесі ұрпаққа өлмес те, өшпес мұра қалдыру, олай болса, аталған Батыс п
(Абдильдин Ж М. Время и культура. Размышления философа. - Алматы: Алаш
жүктеу/скачать 3.17 Mb. Pdf көрінісі
|
| (Абдильдин Ж М. Время и культура. Размышления философа. - Алматы: Алаш,
2003. - 480 с.). Әрбір халық əлемдік мəдениетке барлық адамзат мəдениетін қуаттандыратын өзінің қайталанбайтын дара, жеке төл мəдениетін енгізеді. Демек, мəдениеттің қай-қайсысы болмасын ешуақытта да оқшау, томаға- тұйық өмір сүре алмайды. Олар басқа мəдениеттермен тығыз араласқанда ғана ауқымды жетістіктерге жетеді, өйткені мəдени сұхбаттастық өмір талабы, өмір заңдылығы. Сондықтан мəдени дамудың шыңына жетіп, өркениетті елге айналу халқымыздың табиғи қасиеттеріне, күш-қуатына, менталитетіне, даналығына, көрегендігіне, қабілетіне жəне т.б. ұлттық ерекшеліктерімен тығыз байланысты болмақ. Техника үстемдік етіп отырған жаңа ғасыр бастауында адамзат баласы түрлі өркениеттік жаңартулар мен өзгерістерді басынан кешуде. Қазіргі таңдағы адамзат өркениеті ғылым мен техниканың көмегінсіз дамуы мүмкін емес, осыдан болар бүгінгі заман адамы өркениеттің жоғарғы жетістіктерін қажет етеді. Сондықтан адамзат өркениетінің болашағы қарама- қайшылықтарға толы, осы себептенде күрделі кезеңдерді басынан өткізеді. Бүгінде орын алып отырған өркениеттің құрылымы қоршаған ортаның құлдырауына алып келе жатқан экологиялық қауіпті іс-əрекеттердіңде куəсі болып отыр. Тарихи уақыттың əрбір мезетіндегі адамдардың тағдыры үлкен үміт, мақсат-мүддемен немесе үлкен қауіп-қатер, қорқыныш, үрейлермен байланысты. Себебі адам баласы өзінің тіршілік ету барысында əлеуметтік жəне рухани даму кезеңін басынан өткерген. Осымен қатар рухани жəне əлеуметтік құлдырау кезеңдерінің болғандығында жоққа шығара алмаймыз. Сондай-ақ объективті жағдайлар мен субъективті шаралар жеке адамдармен қатар жалпы өркениетке тəн сипат. Осы өзгерістер барысында қатар қолданылатын мəдениет пен өркениет ұғымдары бір-бірінен алшақтатылып, өркениетке негіз болған мəдениет шеткері қалғандай. Біздің ізгілікке аса ден қойғанымыз сондай, тіпті кей кездері өркениетті мəдениетсіз елестету мүмкін еместігін жадымыздан шығарып аламыз. Осы орайда ең алдымен мəдениет пен өркениет ұғымдарының ара-жігін ашып, мəнісін түсініп алғанымыз дұрыс. Ізгілік пен өркениет арасындағы айырмашылықты белгілі Қазақстандық философ А.А. Хамидов адам мəні мен тарих мəнінің белгілі бір кезеңдеріне əкеліп тірейді. Ғалымның пікіріне сүйенсек, ізгілік пен өркениет мəселесі ежелгі адам туралы идеялардың микрокосмостық сипатынан бастау алады. 337 Адам бастапқыда макрокосмосқа эквивалент ретінде көпдеңгейлі микрокосм тұрғысындағы көрініске ие болса, эквиваленттілік деп отырғанымыз, бастама немесе соңы бар нəрсе емес, тек қана мүмкіндік, ықтимал нəрсе. Сондықтан адамзат тарихы перманентті /үздіксіз/ антропогенезис болып табылады. Ал, оның негізгі онтологиялық мəні жоғарыда айтылған эквиваленттіліктің толық өзектілігіне келіп саяды. Тарихи процесс дегеніміз қоғамдық тарихи процесс. Себебі, адамның адам екенін немесе адамдық қасиеттерін екінші бір адамға деген қарым- қатынасынан байқаймыз. Адам – адамдардың бір-бірімен өзара қарым- қатынастық көрсеткіші негізінде қалыптасады, ал, қоғам дегеніміз – қоғамдық қатынастарды жүйелендіретін адамдар бірлестігі, тұтастығы". Демек, "адамзаттың қоғамдық тарихы əрқашанда адамдардың жеке дамуының тарихы". Адамзат атаулы осыны саналы түрде мойындасын, мейлі мойындамасын осылай болып қала бермек. Тарихта жəне кез-келген қоғамдық тұтастықта екі өлшем: əлеуметтілік жəне социум басты орын алып келді. Әрбір қоғам осы əлеуметтілік пен социумның бірлігі, тұтастығы, өзара байланысы болып табылады. Осы екі өлшемнің өзгешелігі мен ерекшелік сипаттарының болуы, мəдениет пен өркениет арасындағы айырмашылықты көрсететін негіз. Яғни, мəдениет əлеуметтік өлшемнің қалыптасуымен абсолюттік қозғалыс тенденцияларын байланыстырса, өркениет – социумдық өлшеммен қалыптасудың салыстырмалы дамуымен байланысты. Жалпы алғанда, бұл өлшемдерді мəдени-əлеуметтік жəне өркениетті-социумды деп айта аламыз, осылай айтуымыз қажет те жүктеу/скачать 3.17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|