Н. Б. Жиен баева Ақажанова А. Т
Халықаралықтәжірибе
жүктеу/скачать 4.34 Mb. Pdf көрінісі
|
| Халықаралықтәжірибе
Бү гін гі таң да юве наль ды сот тар әлем нің 60-тан ас там елін де қыз мет ету де. Со ны мен қа тар кә ме лет ке тол ма ған дар дың іс те рі жө нін де гі сот тар құ ру тұр ғы сы нан көз қа рас әр ел де әр түр лі. Заң құ зы ры ның көр се тіл ген тү рі не екі не гіз гі: ағыл шын-сак сон дық жә не кон ти нен таль дық мо дель (үл гі) жа та ды. Кә ме лет ке тол ма ған дар ға ар нал ған атал ған сот үл гі ле рі нің айыр ма шы лы ғы сот тың ағыл шын-сак сон дық мо де лін де кә ме- лет ке тол ма ған дар жа са ған қыл мыс тар ға қа ты су шы ере сек адам- дар дың іс те рін жал пы сот тар қа рай ды, ал кон ти нен тал дық үл гі де кә ме лет ке тол ма ған дар дың іс те рін жал пы сот та қа рауға тыйым са лы на ды, бұл рет те ере сек қа ты су шы лар дың іс те рі де юве наль- ды сот тар да қа ра ла ды. Кә ме лет ке тол ма ған дар дың іс те рі бо йын ша аме ри калық қыл- мыс тық үде ріс – қа ра пайым әрі же дел. Он да бас ты мін дет – құ қық бұ зу шы лық ты тал қы лау жә не ол үшін жа за та ға йын дау. Әри не, мұн- дай үдеріс өз мақ са ты на – құ қық бұ зу шы ға ық пал жа сауға қол жет кі- зе ді. Сот тың құ қық бұ зу шы лық қа ден қоюы ның қан дай да бол ма сын баяулауы дәл осы кә ме лет ке тол ма ған дар дың іс те рін де қа уіп ті екен- ді гі жә не тү бін де құ қық бұ зу шы лық тың, оның үс ті не ауыр құ қық бұ зу шы лық тың қайталан уына әке ле ті ні бел гі лі. Алай да сот үдерісі жыл дам ды ғы ның адам құ қы ғы ның нақ ты бұ зы лу мүм кін ді гі, тер- геу дің то лық емес ті гі, дә лел дер де гі ақ таң дақ тар, олар ды алу көз де- рі не қа тыс ты кү мән дар сияқ ты жа ғым сыз жақ та ры да бар. Сот тың кон ти нен таль дық үл гі сі нің тип тік нұс қа сы – фран цуз со ты. Фран цияда кә ме лет ке тол ма ған дар дың іс те рі жө нін де гі сот үдерісі кә ме лет ке тол ма ған дар дың іс те рі бо йын ша заң құ зыр лы- ғы ның тиіс ті құ зы ре тін көр се те тін үш ке зең ді: ба ла лар ға ар нал- ған судья лар ды, кә ме лет ке тол ма ған дар дың іс те рі жө нін де гі три бу нал ды жә не кә ме лет ке тол ма ған дар дың іс те рі жө нін де гі ал қа сот та рын қам ти ды. Ба ла лар дың фран цуз судьясы бұл – осы лауа зым ға мер зім ді қайта жа ңар ту мүм кін ді гі мен үш жыл ға та ға йын да ла тын үл кен са ты да ғы сот ма ги ст ра ты. Бұл лауа зым ға кан ди да ту ра лар ды ірік- теу ке зін де тың ба ла лық шақ мә се ле ле рі не қы зы ғу шы лы ғы ес ке- 5. Кәмелетке толмағандардың қылмысқа бару себептері 105 рі ле ді. Де пар та ме нт тер де (Фран ция ның ау мақ тық бө лі ніс бір лі гі) жал пы ере же бо йын ша, ба ла лар ға ар нал ған бір не ме се бір не ше судья бо ла ды. Ба ла лар ға ар нал ған судья лар мен тер геу судьяла- ры ның ара сын да іс тер бы лай бө лі не ді: екеуі де те ріс қы лық тар- ды жә не қа ра пайым бұ зу шы лық тар ту ра лы іс тер ді қа рай ала ды, ал қыл мыс тар мен өз ге де құ қық бұ зу шы лық тар ту ра лы іс тер тек тер геу судьяла ры ның құ зы ре ті не жа та ды. Осы лай ша, ха лы қа ра лық тә жі ри бе – кә ме лет ке тол ма ған ба ла- ның әлеу мет тік мәр те бе сі нің жә не же ке ба сы ның құ қық бұ зу шы- лық зар дап та рын ең се ру ге ба ғыт тал ған де ви ант тық мі нез-құл- қы ның өз ге руі сал да ры нан бұз ған не ме се жо ға лт қан қо ғам дық бай ла ныс та ры мен қа ты нас та рын қал пы на кел ті ру ге ба ғыт тал ған ша ра лар ке ше ні не не гіз дел ген – кә ме лет ке тол ма ған дар ға ар нал- ған сот тө ре лі гі нің ма ман дан ды рыл ған жүйесі еке нін көр се те ді. жүктеу/скачать 4.34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|