Негізгі терминдер мен анықтамалар. Основные термины и определения

Древостой-совокупность деревьев, являющихся основным составом насаждений.

1) агролесомелиоративное насаждение-защитное лесное насаждение, позволяющее уменьшить воздействие неблагоприятных природных факторов для сельского хозяйства;

2) селекция древесных и кустарниковых пород (Лесная селекция) - комплекс мероприятий по естественному популяционному отбору или искусственному разведению видов и сортов лесных пород, имеющих хозяйственную и иную ценность;

3) вырубка - лесная площадь, на которой вырублено насаждение, а новые днища леса еще не поднялись;

4) незаконные рубки леса-рубки деревьев и кустарников, в том числе деревьев и кустарников, поврежденных и уничтоженных вследствие природных, антропогенных и техногенных факторов, в лесном фонде Республики Казахстан: без лесорубочного билета; по лесорубочному билету с нарушением правил рубок леса на участках государственного лесного фонда без соблюдения сроков, установленных в лесорубочном билете; рубки в размерах, превышающих расчетную лесосеку;;

5) придомовая территория-лесная площадь без деревьев, но с сохранением элементов лесной растительности;

6) рубки промежуточного пользования - рубки ухода за лесом, выборочные санитарные рубки, рубки, связанные с реконструкцией малоценных лесных насаждений, а также насаждений, лишенных защитных, водоохранных и других функций, рубки отдельных волокон;

7) плантационные насаждения специального назначения-насаждения искусственного возделывания для промышленных, энергетических, пищевых и иных целей;

8) плюсовое дерево-дерево, произрастающее параллельно с ним в тех же лесорастительных условиях, значительно превосходящее по одному или нескольким хозяйственно ценным признакам и свойствам окружающие его деревья одного возраста и одинаковой фенологической формы;

9) архивы клонов плюсовых деревьев-насаждения, выращенные с использованием вегетативных семян плюсовых деревьев с целью сохранения их генофонда и изучения наследственных свойств;

10) плюсовое насаждение - высокопродуктивное и устойчивое насаждение в определенных условиях лесоразведения;

11) особо ценные лесные угодья-уникальный по породному составу лес с редкими и эндемичными породами; леса, уникальные по продуктивности и генным качествам; леса, выполняющие важные защитные функции в сложных природных условиях;

12) аэрофотосъемка-фотографирование территории с воздушных судов и других летательных аппаратов с помощью аэрофотоаппарата в целях картографирования, определения границ землевладений; использования аэрофотоснимков для исследования и мониторинга окружающей среды;

13) рубка главного пользования - рубка спелых и сухостойных древостоев для заготовки древесины;

14) биологическое разнообразие-совокупность растительных и животных организмов, характерных для определенной территории;

15) биоценоз-совокупность растений, животных и микроорганизмов, населяющих и взаимодействующих между собой определенный, относительно однородный земельный участок или участок водоема;

16) генофонд-совокупность генов одной группы особей (популяций, групп популяций или видов) в пределах, характеризующихся определенной частотой их встречаемости;

17) географические культуры-опытные культуры, возделываемые по специальным методикам из семенного семени наиболее характерных популяций нескольких экотипов (климатипов) с целью испытания в новых условиях;

18) дериват-производное растение и продукция из него или его производных;

19) экономический предел вредности-плотность вредителей леса, превышающая затраты на борьбу с этими вредителями по стоимости ущерба, причиненного лесным ресурсам;

20) насаждение с пороком-насаждение низкой урожайности и плохого качества для определенных лесорастительных условий;

21) лесосека - лесной участок, выделенный для всех видов рубок или находящийся в стадии рубок;

22) отвод лесосек-мероприятия по определению границ в натуре и таксации лесосек, отметке деревьев, подлежащих рубке, натуральной и денежной оценке древесины, учтенной на лесосеке;

23) мусор вне лесосеки-естественное падение и обрыв древесины (стволов и ветвей), лежащей вне лесосеки и не подготавливаемой для промышленных целей;

24) возраст рубки-возраст, начинающийся с перехода из зрелой категории древостоев в зрелую и допускаемый к рубке с целью главного пользования;

25) недорубы-лесные деревья или участки, предназначенные для рубки, но не вырубленные в сроки, предусмотренные лесорубочным билетом;

26) городские леса – естественные и (или) искусственно созданные насаждения, произрастающие в границах городского населенного пункта и входящие в состав государственного лесного фонда, выполняющие в основном санитарно-гигиенические и рекреационные функции;

27) нормальное насаждение-насаждение высокой и средней продуктивности, хорошего качества и средней продуктивности в определенных условиях лесоразведения;

28) вспомогательные древесные ресурсы (материалы) (далее - вспомогательные древесные ресурсы) - кора, ветви, опушки, корни, листья, почки деревьев и кустарников;

29) площадь государственного лесного фонда-земельные участки, выделяемые в составе государственного лесного фонда в целях государственного учета лесного фонда, специального картографирования и планирования лесохозяйственных мероприятий при лесоустройстве;

30) Категория государственного лесного фонда-часть особо охраняемого, водоохранного, санитарно-гигиенического, рекреационного, научного или иного специального назначения государственного лесного фонда, на территории которого установлен особый режим ведения лесного хозяйства и лесопользования, выделенная в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

31) государственная лесоустроительная организация-республиканское государственное казенное предприятие, созданное по решению Правительства Республики Казахстан;

32) лес-природный комплекс, формируемый на определенной территории на основе совокупности древесной и кустарниковой растительности и других компонентов живой природы, взаимосвязанный с окружающей средой и имеющий важное экологическое, экономическое и социальное значение;

33) болезни леса-патологические процессы, вызванные неблагоприятными факторами окружающей среды или организмами, передающимися от больных растений к здоровым, и приводящие к изменению строения растений или их гибели;

34) лесные культуры-насаждения искусственного происхождения из древесных и кустарниковых пород леса;

35) лесокультурный фонд-не покрытые лесом угодья (вырубки, Гари, поляны, мелколесья) и нелесные угодья, облесение которых возможно только при искусственном лесоразведении;

36) вредители леса-организмы, поражающие лесные культуры;

37) лесовладение-право владения и пользования участками государственного лесного фонда, предоставляемое Правительством Республики Казахстан государственным лесовладельцам для ведения лесного хозяйства и лесопользования, функционирования особо охраняемых природных территорий, а также право владения, пользования и распоряжения частным лесным фондом, предоставляемое частным лесовладельцам в порядке, установленном настоящим Кодексом

38) лесовладельцы - государственные организации, которым на праве постоянного землепользования предоставлены участки государственного лесного фонда, а также физические и негосударственные юридические лица, находящиеся в собственности участка частного лесного фонда в соответствии с настоящим Кодексом;

39) лесозаготовительная зона-часть территории лесничества, закрепляемая за одним лесником для охраны территории лесничества, определяемая в порядке, установленном настоящим Кодексом и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан;

40) государственный контроль в области охраны, защиты, пользования лесным фондом, воспроизводства лесов и лесоразведения – деятельность уполномоченного органа в области лесного хозяйства по проверке и контролю за проверяемыми субъектами на предмет соответствия их деятельности требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан, в ходе осуществления которой и по ее результатам могут быть приняты меры правоограничительного характера без оперативного вмешательства;

40-1) государственный надзор в области охраны, защиты, пользования лесным фондом – воспроизводства лесов и лесоразведения-деятельность уполномоченного органа в области лесного хозяйства по проверке и наблюдению за соблюдением проверяемыми субъектами требований законодательства Республики Казахстан, в ходе осуществления и по результатам которой могут применяться меры правоограничительного характера, в том числе меры оперативного реагирования;

42) пользование лесным фондом-Право физических и юридических лиц на лесопользование, установленное законодательными актами Республики Казахстан, а также использование земель, вод и общераспространенных полезных ископаемых на территории лесного фонда в хозяйственных и иных целях;

43) инвентаризация лесного фонда-комплекс работ по описанию, картографированию и определению количественных и качественных показателей отдельных участков лесного фонда;

44) Лесной квартал-часть территории лесного фонда, ограниченная лесными дорогами, естественными рубежами (берега рек, горные хребты, дороги и другие) на местности, служащая для организации ведения лесного хозяйства;

45) Лесная пожарная станция-объект государственного лесовладельца, предназначенный для размещения противопожарной службы и техники, обеспечивающих проведение мероприятий по предупреждению и своевременной ликвидации лесных пожаров;

46) лесоразведение-искусственное насаждение и выращивание лесных культур на территориях, где ранее отсутствовал лес;

47) лесопользование-юридически и экономически регламентированная деятельность по использованию лесных ресурсов и полезных свойств леса;

48) лесопользователь-физическое или юридическое лицо, которому предоставлено право временного лесопользования в порядке, установленном настоящим Кодексом;

49) лесной питомник-участок территории лесного фонда для выращивания посадочного материала древесных и кустарниковых пород;

50) лесная тропа-полоса, расчищенная от древесной и кустарниковой растительности для установления границ лесных кварталов или иных целей;

51) лесной надел-однородная по таксационным характеристикам, почвенно-типологическим условиям и хозяйственному значению часть территории лесного квартала, являющаяся первичной лесохозяйственной учетной единицей;

52) лесосеменная плантация-искусственно выращенная плантация растений, являющихся семенным, или вегетативным потомством плюсовых деревьев, предназначенная для систематического (длительного) получения сортовых, элитных или гибридных семян с заданными наследственными свойствами и высокими посевными качествами, высаженная по специальной генетической схеме;

53) лесное семеноводство-комплекс мероприятий по заготовке, обработке, хранению и использованию лесных семян, контролю за их качеством и происхождением, направленных на получение семян с ценными наследственными свойствами и высокими посевными качествами;

54) лесное хозяйство-отрасль экономики, осуществляющая деятельность по обследованию и ведению учета лесного фонда, включающая мероприятия по охране и защите лесного фонда, воспроизводству лесов и лесоразведению, регулированию лесопользования и контролю за его осуществлением;

55) лесохозяйственное проектирование-комплекс работ по проектированию строительства лесных растений, агролесомелиоративных, противопожарных мероприятий, объектов лесного и охотничьего хозяйства;

56) лесохозяйственные дороги-объекты лесного хозяйства, имеющие лесохозяйственное, противопожарное назначение, обеспечивающие доступность лесных территорий для ведения лесного хозяйства и осуществления лесопользования;

57) государственное учреждение лесного хозяйства (далее – лесное учреждение) – учреждение, созданное в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, для осуществления мероприятий по охране и защите государственного лесного фонда, воспроизводству лесов и лесоразведению, регулированию лесопользования;

58) уполномоченный орган в области лесного хозяйства – далее-уполномоченный орган) - государственный орган, осуществляющий управленческие, контрольные и надзорные функции в области охраны, защиты, использования лесного фонда, воспроизводства лесов и лесоразведения;

59) лесохозяйственные мероприятия-комплекс организационных и технических мероприятий по охране, защите лесного фонда, воспроизводству лесов и лесоразведению, регулированию лесопользования, проводимых на основе материалов лесоустройства;

60) участок мастера леса-часть территории лесничества, закрепленная за одним мастером леса в составе двух и более лесозаготовительных зон и предназначенная для выполнения лесохозяйственных мероприятий;

61) лесной пожароопасный сезон-часть календарного года, определяемая уполномоченным государственным органом в области лесного хозяйства, областным исполнительным органом, в котором возможен риск возникновения лесного пожара, исходя из климатических и погодных факторов;

62) Лесоведение-искусственное лесоразведение или естественное лесоразведение на незрелых угодьях;

63) охрана лесов-совокупность мероприятий по предупреждению лесных пожаров и борьбе с лесным пожаром, незаконными порубками леса и другими нарушениями лесного законодательства Республики Казахстан;

64) рубка ухода за лесом-периодический уход за лесом, осуществляемый путем уничтожения деревьев, не произрастающих среди насаждений или препятствующих росту главных пород деревьев в целях формирования высокопродуктивных и устойчивых насаждений;

65) возобновление леса-естественный процесс образования новых днищ леса между древостоями, а также на вырубках, пожарах и других площадях, где ранее был лес;

66) защита леса-совокупность мероприятий по защите леса от вредителей, болезней леса и воздействия неблагоприятных факторов природного, антропогенного и техногенного характера, осуществляемых наземными и авиационными методами;

67) воспроизводство леса-проведение мероприятий, способствующих посадке лесных культур или естественному возобновлению прежних лесных площадей, включая меры по уходу за лесом и его оздоровлению;

68) таксация леса (лесосеки)-мероприятия по определению, учету, оценке качественных и количественных характеристик лесных ресурсов, в том числе насаждений, намечаемых к рубке;

69) лесная зона-степень лесонасаждений на какой-либо территории, определяемая соотношением лесорастительных угодий к ее общей площади и устанавливаемая в процентах;

70) особо опасные вредители леса-вредоносные организмы, которые массово размножаются и распространяются, нанося вред лесам, превышающим экономические пределы вредности;

71) лесной генетический резерват-участок леса, содержащий генетически-селекционно ценную часть популяции вида, подвида растений;

72) деревья леса некомплектные-деревья искусственного происхождения (посеянные или посаженные), но не переведенные в лесные массивы;

73) санитарное состояние леса-характеристика состояния леса, содержащая сведения о наличии засоренных, усыхающих и сухостойных деревьев, темпах численности вредителей и распространения болезней леса, других негативных факторах, отрицательно влияющих на состояние леса;

74) лесничество-структурное подразделение лесовладельца, расположенное в его границах, предназначенное для планирования и выполнения лесохозяйственных мероприятий, расчета объемов лесопользования;

74-1) лесные экологические системные услуги (далее – лесные экосистемные услуги) – прибыль, получаемая физическими и юридическими лицами, осуществляющими деятельность на территории лесного фонда и прилегающих к нему участках, от использования леса, его функций, включая полезные свойства;

75) пожар - лесной массив, насаждение которого уничтожено пожаром, а новые днища еще не подняты;

76) подрост-молодняк древесных растений, отставший под лесными листьями или на вырубках, пригодный для поднебесного роста или замещения материнских древостоев;

77) санитарные рубки-рубки (частичные, сплошные), проводимые в целях улучшения санитарного состояния леса, в ходе которых вырубаются отдельные больные, поврежденные, увядшие и сухостойные деревья;

78) селедение - древостои естественного происхождения, за исключением прутков первого и второго классов возраста с полнотой 0,1-0,2;

79) подсочка-искусственное повреждение стволов деревьев в период их вегетации для получения смолы, подсочки;

80) древостой-совокупность деревьев, являющихся основным компонентом лесных насаждений;

81) быстрорастущие древесные и кустарниковые породы-древесные и кустарниковые породы, для создания плантационных насаждений специального назначения в промышленных и энергетических целях которых применяется интенсивная агротехника выращивания;

82) ревизионный период-срок, на который разрабатывается лесоустроительный проект или план управления особо охраняемой природной территорией для ведения лесного хозяйства;

83) постоянная лесосеменная база-совокупность объектов селекционно-семеноводческого назначения, территориально выделенных в Государственном лесном фонде в порядке, установленном лесным законодательством Республики Казахстан, для получения семян с ценными наследственными свойствами и высокими посевными качествами;

84) постоянный лесосеменный участок - участки, образованные высокопродуктивными природными или лесокультурными насаждениями из сеянцев или высаженных саженцев, выращенных из семян, заготовленных с плюсовых деревьев, в плюсовых насаждениях, на Семеновых плантациях, предназначенных для получения семян в данных лесорастительных условиях в течение длительного времени;

85) усадьба-вид угодий государственного лесного фонда, относящийся к лесорастительным угодьям, представляющий собой земельные участки, занятые жилыми и нежилыми помещениями, связанными с ведением лесного хозяйства и функционированием особо охраняемых природных территорий;

86) смола-складчатое вещество, выделяющееся при повреждении хвойных деревьев;

87) колочные леса-естественные леса, произрастающие в лесостепной зоне небольшими участками (от 0,1 до 30 гектаров).

Некомплектные культуры деревьев-культуры, выращенные из семян или саженцев, но не высаженные в лесную местность.

Вырубка - лесополоса, где вырубается древостой, а новая еще не является лесосекой.

Придомовая территория-участок лесного массива, на котором нет деревьев, не сохранилась лесная растительность.

Рубки главного пользования - рубки спелой и сухостойной древесины для заготовки древесины и лесовосстановления.

Биоценоз-совокупность растений, животных и микроорганизмов, населяющих определенный, относительно однородный участок водоема или водоема и характеризующихся определенными взаимосвязями и абиотическими (небиологическими) факторами окружающей среды.

Пустующие земли-участок лесной земли (опаленные, вырубленные), на котором более 10 лет не росла древесная растительность.

Генофонд-совокупность генов продуктов одной группы (популяции, группы популяций или вида), характеризующихся определенным частым присутствием в пределах их собственных.

  Орман ресурстары - орманның сүректiк және сүректiк емес өнiмдегi қорының, сондай-ақ оның табиғи пайдалы қасиеттерiнiң жиынтығы.

      Сүрекдiң - екпе ағаштардың негiзгi құрамы болатын ағаштар жиынтығы.
    1) агроорман-мелиорациялық екпе – ауыл шаруашылығы үшiн қолайсыз табиғи факторлардың әсерiн азайтуға мүмкiндiк беретiн қорғаныштық орман екпесi;

      2) ағаш және бұта тұқымдыларының селекциясы (орман селекциясы) – шаруашылық және өзге де құндылығы бар орман тұқымдыларының түрлерi мен сорттарын табиғи популяция арқылы iрiктеу немесе қолдан өсiру жөнiндегi iс-шаралар кешенi;

      3) ағашы кесiлген жер – екпе ағашы кесiп алынған, ал орманның жаңа түптерi әлi көтерiле қоймаған орман алаңы;

      4) ағаштың заңсыз кесілуі – Қазақстан Республикасының орман қорында ағаштар мен бұталарды, оның ішінде табиғи, антропогендік және техногендік факторлардың салдарынан зақымданған және жойылған ағаштар мен бұталарды: ағаш кесу билетінсіз; ағаш кесу билеті бойынша мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ағаш кесу қағидаларын бұзып, ағаш кесу билетінде белгіленген мерзімдерді сақтамай кесу; есепті кеспеағаш аймағынан асып түсетін мөлшерде кесу;

      5) алаңқай жерлер – ағашы жоқ, бiрақ орман өсiмдiктерiнiң элементтері сақталған орман алаңы;

      6) аралық мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу – орманды күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу, iрiктеп санитариялық мақсатта ағаш кесу, құндылығы төмен орман екпелерін, сондай-ақ қорғаныштық, су сақтау және басқа да функцияларынан айырылған екпелерді қайта жаңғыртуға байланысты кесу, жекелеген талшыбықтарды кесу;

      7) арнайы мақсаттағы плантациялық екпелер – өнеркәсiптiк, энергетикалық, тағамдық және өзге де мақсаттар үшiн қолдан өсiрiлетiн екпелер;

      8) артықшылығы бар ағаш – дәл сондай орман өсiру жағдайларында өзiмен қатар өсiп тұрған, өзiмен бiр жастағы және бiрдей фенологиялық нысандағы айналасындағы ағаштардан бiр немесе бiрнеше шаруашылық жағынан құндылық белгiлері мен қасиеттерi бойынша айтарлықтай асып түсетiн ағаш;

      9) артықшылығы бар ағаштар клондарының мұрағаттары – артықшылығы бар ағаштардың гендiк қорын сақтау және тұқым қуалау қасиеттерiн зерттеу мақсатында олардың вегетативтік тұқымдарын пайдалану арқылы өсiрiлген екпелер;

      10) артықшылығы бар екпе – орман өсiрудiң белгiлi бiр жағдайларында өнiмдiлiгi жоғары және тұрақты екпе;

      11) аса құнды орман алқаптары – тұқымдық құрамы бойынша сирек кездесетiн және эндемиктiк тұқымдар бар бiрегей орман; өнiмдiлiгi мен гендiк сапасы бойынша бiрегей ормандар; күрделi табиғи жағдайларда маңызды қорғаныштық функциялар орындайтын ормандар;

      12) аэрофототүсірілім – жер иеліктерінің шекарасын картаға түсіру, анықтау; қоршаған ортаны зерттеу мен оның мониторингі үшін аэрофотосуреттерді пайдалану мақсатында аэрофотоаппараттың көмегімен әуе кемелерінен және басқа да ұшу аппараттарынан аумақты фотосуретке түсіру;

      13) басты мақсатта пайдалану үшiн ағаш кесу - сүрек дайындау үшiн толысқан және қураған сүрекдiңдердi кесу;

      14) биологиялық әралуандық - белгiлi бiр аумаққа тән өсiмдiктер мен жануарлар организмдерiнiң жиынтығы;

      15) биоценоз - белгiлi бiр, салыстырмалы түрде бiртектi жер учаскесiн немесе су айдыны учаскесiн мекендейтiн және өзара қарым-қатынастағы өсiмдiктердiң, жануарлар мен микроорганизмдердің жиынтығы;

      16) гендiк қор - дарақтардың бiр тобы гендерiнiң (популяциялардың, популяциялар тобының немесе түрлердiң) олардың белгiлi бiр ұшырасу жиiлiгiмен сипатталатын шектегi жиынтығы;

      17) географиялық дақылдар - жаңа жағдайларда сынақтан өткiзу мақсатымен бiрнеше экотиптердiң (климатиптердiң) неғұрлым тән популяцияларының тұқымдық ұрығынан арнаулы әдiстемелер бойынша өсiрiлетiн тәжiрибелiк дақылдар;

      18) дериват – туынды өсімдік және одан немесе оның туындысынан жасалған өнім;

      19) зияндылықтың экономикалық шегi - орман ресурстарына келтiрілген залал құны бойынша осы зиянкестермен күресуге жұмсалатын шығыннан артып кететiн орман зиянкестерiнiң тығыздығы;

      20) кемiстiгi бар екпе - орман өсiрудiң белгiлi бiр жағдайлары үшін шығымдылығы төмен және сапасы нашар екпе;

      21) кеспеағаш аймағы - ағаш кесудiң барлық түрлерi үшiн бөлiнген немесе ағаштары кесiлу сатысындағы орман учаскесi;

      22) кеспеағаш аймағын бөлу - шекараны нақтылы және кеспеағаштарды таксациялай отырып айқындау, кесуге жатқызылған ағаштарға белгi соғу, кеспеағаш аймағында есепке алынған сүректердi заттай және ақшалай бағалау жөнiндегi iс-шаралар;

      23) кеспеағаш аймағынан тыс қоқыс - кеспеағаш аймағынан тыс жерде жатқан және өнеркәсiптiк мақсаттарда дайындалмайтын ағаштың (дiңдердiң және бұтақтардың) табиғи құлап, үзiлiп түсуi;

      24) кесу жасы - сүрекдiңдердiң толыса бастаған санатынан толысқан санатына өтуден басталатын және басты пайдалану мақсатында кесуге болатын жасы;

      25) кесiлмеген ағаш – кесуге арналған, бiрақ ағаш кесу билетiнде көзделген мерзiмде кесiлмеген орман ағаштары немесе учаскелерi;

      26) қала ормандары – қалалық елдi мекеннің шекарасында өсетін және мемлекеттік орман қоры құрамына енетін, негізінен санитариялық-гигиеналық және рекреациялық функцияларды орындайтын табиғи және (немесе) қолдан өсірілген екпелер;

      27) қалыпты екпе – орман өсiрудiң белгiлi бiр жағдайында өнiмдiлiгi жоғары және орташа, сапасы жақсы және орташа екпе;

      28) қосалқы сүрек ресурстары (материалдары) (бұдан әрi - қосалқы сүрек ресурстары) – ағаштар мен бұталардың қабықтары, бұтақтары, томарлары, тамырлары, жапырақтары, бүршiктерi;

      29) мемлекеттiк орман қоры алқабы – орман орналастыру кезiнде орман қорын мемлекеттiк есепке алу, арнайы картаға түсiру және орман шаруашылығы iс-шараларын жоспарлау мақсатында мемлекеттiк орман қоры құрамында бөлiнетiн жер учаскелерi;

      30) мемлекеттiк орман қорының санаты – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен бөлiнген мемлекеттiк орман қорының ерекше қорғалатын, су сақтау, санитариялық-гигиеналық, рекреациялық, ғылыми немесе өзге де арнайы мақсаттағы, аумағында орман шаруашылығын жүргiзу мен орман пайдаланудың ерекше режимi белгiленген бiр бөлiгi;

      31) мемлекеттiк орман орналастыру ұйымы - Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша құрылған республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорын;

      32) орман – ағаш пен бұта өсiмдiктерiнiң және тірі табиғаттың басқа да компоненттерiнiң жиынтығы негiзiнде белгiлi бiр аумақта қалыптасатын, қоршаған ортамен өзара байланыстағы және маңызды экологиялық, экономикалық және әлеуметтiк мәнi бар табиғи кешен;

      33) орман аурулары – қоршаған ортаның қолайсыз факторларынан немесе ауру өсiмдiктерден сау өсiмдiктерге берiлетiн организмдерден туындайтын және өсiмдiктер құрылысының өзгеруiне немесе олардың құрып кетуiне әкеп соқтыратын патологиялық процестер;

      34) орман дақылдары – орманның ағаш және бұта тұқымдыларынан қолдан өсірілген екпелер;

      35) орман дақылдарының қоры – орман көмкермеген жерлер (ағашы кесілген орындар, өртеңдер, алаңқайлар, селдір ормандар) және ормандануы орманды қолдан өсіру арқылы ғана мүмкін болатын ормансыз жерлер;

      36) орман зиянкестерi – орман екпелерiн зақымдайтын организмдер;

      37) орман иелену – орман шаруашылығын жүргiзу және орман пайдалану, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жұмыс iстеуi үшiн мемлекеттiк орман иеленушiлерге Қазақстан Республикасының Үкiметi беретiн мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн иелену және пайдалану құқығы, сондай-ақ жекеше орман иеленушiлерге осы Кодексте белгiленген тәртiппен берiлетiн жекеше орман қорын иелену, пайдалану және оған билiк ету құқығ

      38) орман иеленушiлер – мемлекеттiк орман қоры учаскелерi тұрақты жер пайдалану құқығымен берiлген мемлекеттiк ұйымдар, сондай-ақ осы Кодекске сәйкес жекеше орман қоры учаскесi меншiгiнде болатын жеке және мемлекеттiк емес заңды тұлғалар;

      39) орман қарау аймағы – орманшылық аумағын күзету үшiн бiр орманшыға бекiтiлiп берiлетiн, осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленген тәртiппен айқындалатын орманшылық аумағының бiр бөлiгi;

      40) орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік бақылау – орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті органның Қазақстан Республикасының заңнамасы белгілеген талаптарға тексерілетін субъектілер қызметінің сәйкес келуі нысанасына оларды тексеру және бақылау жөніндегі қызметі, оны жүзеге асыру барысында және оның нәтижелері бойынша жедел араласпай-ақ құқық шектеу сипатындағы шаралар қолданылуы мүмкін;

      40-1) орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру және орман өсіру саласындағы мемлекеттік қадағалау – орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті органның тексерілетін субъектілердің Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын сақтауын тексеру және байқау жөніндегі қызметі, оны жүзеге асыру барысында және оның нәтижелері бойынша құқық шектеу сипатындағы шаралар, оның ішінде жедел ден қою шаралары қолданылуы мүмкін;
      42) орман қорын пайдалану – жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгiленген орман пайдалану, сондай-ақ орман қоры аумағындағы жердi, суды және кең таралған пайдалы қазбаларды шаруашылық және өзге де мақсаттарда пайдалану құқығы;

      43) орман қорын түгендеу – орман қорының жекелеген учаскелерiнiң сандық және сапалық көрсеткiштерiн сипаттау, картаға түсiру және анықтау жөнiндегi жұмыстар кешенi;

      44) орман орамы – орман шаруашылығын жүргізуді ұйымдастыру үшін қызмет ететін жергілікті жерде орман жолдарымен, табиғи шептермен (өзен жағалаулары, тау жоталары, жолдар және басқалар) шектелген орман қоры аумағының бір бөлігі;

      45) орман өрт сөндіру станциясы – орман өрттерінің алдын алу және оларды уақтылы жою жөніндегі шаралардың жүргізілуін қамтамасыз ететін өртке қарсы қызмет пен техниканы орналастыруға арналған мемлекеттік орман иеленушінің объектісі;

      46) орман өсiру – бұрын орман болмаған аумақтарда ағаш екпелерiн қолдан отырғызу және өсiру;

      47) орман пайдалану – орман ресурстары мен орманның пайдалы қасиеттерiн пайдалану жөнiндегi заңдық және экономикалық жағынан регламенттелген қызмет;

      48) орман пайдаланушы – осы Кодексте белгiленген тәртiппен уақытша орман пайдалану құқығы берiлген жеке немесе заңды тұлға;

      49) орман питомнигі – орман қоры аумағының ағаш және бұта тұқымдас екпе материалдарды өсiруге арналған учаскесi;

      50) орман соқпағы – орман орамдарының шекараларын белгiлеу немесе өзге мақсаттар үшiн ағаш және бұта өсiмдiктерiнен тазартылып жасалған белдеу;

      51) орман телімі – бастапқы орман шаруашылығы есептік бірлігі болып табылатын, орман орамы аумағының таксациялау сипаттамалары, топырақ-типологиялық жағдайлары және шаруашылық маңызы бойынша біртекті бөлігі;

      52) орман тұқымы плантациясы – берілген тұқым қуалаушылық қасиеттерi және себу сапасы жоғары сорттық, элиталық немесе будан тұқымдарын жүйелі түрде (ұзақ уақыт бойы) алуға арналған артықшылығы бар ағаштардың тұқымды, немесе вегетативтік ұрпағы болып табылатын өсімдіктердің арнаулы генетикалық схема бойынша отырғызылып, қолдан өсірілген екпесі;

      53) орман тұқым шаруашылығы – тұқым қуалаушылық қасиеттерi құнды және себу сапасы жоғары тұқым алуға бағытталған орман тұқымдарын дайындау, өңдеу, сақтау және пайдалану, олардың сапасы мен шығу тегiне бақылау жасау жөнiндегi iс-шаралар кешенi;

      54) орман шаруашылығы – орман қорын күзету және қорғау, ормандарды молықтыру мен орман өсiру, орман пайдалануды реттеу және оның жүзеге асырылуын бақылау жөнiндегi iс-шараларды қамтитын орман қорын зерттеу және оның есебiн жүргiзу жөнiндегi қызметтi жүзеге асыратын экономика саласы;

      55) орман шаруашылығын жобалау – орман өсімдіктері, агроорман-мелиорациялық, өртке қарсы іс-шараларды, орман және аңшылық шаруашылығы объектілерін салуды жобалау жөніндегі жұмыстардың кешені;

      56) орман шаруашылығы жолдары – орман шаруашылығы, өртке қарсы мақсаты бар, орман шаруашылығын жүргізу және орман пайдалануды жүзеге асыру үшін орманды аумақтардың қол жетімділігін қамтамасыз ететін орман шаруашылығы объектілері;

      57) орман шаруашылығы мемлекеттiк мекемесi (бұдан әрі – орман мекемесі) – мемлекеттiк орман қорын күзету және қорғау, ормандарды молықтыру және орман өсiру, орман пайдалануды реттеу жөнiндегi іс-шараларды жүзеге асыру үшiн Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен құрылған мекеме;

      58) орман шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi орган (бұдан әрi – уәкiлеттi орган) – орман қорын күзету, қорғау, пайдалану, ормандарды молықтыру мен орман өсiру саласында басқару, бақылау мен қадағалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттiк орган;

      59) орман шаруашылығы iс-шаралары – орман қорын күзету, қорғау, ормандарды молықтыру және орман өсiру, орман пайдалануды реттеу жөнiнде орман орналастыру материалдары негiзiнде жүргiзiлетiн ұйымдастырушылық және техникалық iс-шаралар кешенi;

      60) орман шеберiнiң учаскесi – орманшылық аумағының құрамында екi және одан да көп орман қарау аймағы бар бiр орман шеберiне бекiтiлген және орман шаруашылығы iс-шараларын орындауға арналған бiр бөлiгi;

      61) ормандағы өрт қаупi бар маусым – климат және ауа райы факторларын негiзге алып, орман шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган, облыстық атқарушы орган айқындайтын, орман өртi шығу қаупi болуы мүмкiн күнтiзбелiк жылдың бiр бөлiгi;

      62) ормандану – ағаш өспеген алқаптарда орманды қолдан өсiру немесе орманның табиғи түрде өсуі;

      63) ормандарды күзету – орман өртiнiң алдын алу және орман өртiне, ағаштың заңсыз кесiлуiне және Қазақстан Республикасының орман заңнамасын басқа да бұзушылықтарға қарсы күрес жөнiндегi iс-шаралар жиынтығы;

      64) орманды күтiп-баптау мақсатында ағаш кесу – жоғары өнiмдi және төзiмдi екпелердi қалыптастыру мақсатында екпелердiң арасынан өспей қалған немесе ағаштардың басты тұқымдарының өсуiне кедергi келтiретiн ағаштарды жою жолымен жүзеге асырылатын орманды мерзiмдiк күтiп-баптау;

      65) орманның қайта түлеуі – сүрекдiңдер арасында, сондай-ақ ағашы кесiлген, өрт шалған және бұрын орман болған басқа да алаңдарда орманның жаңа түптерiнiң пайда болуының табиғи процесi;

      66) орманды қорғау – орманды орман зиянкестерінен, ауруларынан және табиғи, антропогендiк және техногендік сипаттағы қолайсыз факторлар әсерiнен қорғау жөнiнде жер үстiндегі және авиациялық әдiстермен жүзеге асырылатын iс-шаралар жиынтығы;

      67) орманды молықтыру – орман ағаштарын отырғызуға немесе орманды күтiп-баптау және оны сауықтыру жөнiндегi шараларды қоса алғанда, бұрынғы орманды алаңдарды табиғи түрде қайта жаңғыртуға ықпал ететiн шаралар жүргiзу;

      68) орманды (кеспеағаш аймағын) таксациялау – орман ресурстарының, соның iшiнде кесу көзделетiн екпе ағаштардың сапалық және сандық сипаттамаларын анықтау, есепке алу, бағалау жөнiндегi iс-шаралар;

      69) орманды өңір – қандай да бір аумақта орман басқан жерлердiң оның жалпы алаңына орман өскен жердiң арақатынасы арқылы анықталып, пайызбен белгiленетiн дәрежесi;

      70) орманның аса қауiптi зиянкестерi – жаппай көбейiп, таралатын, сөйтiп ормандарға зияндылықтың экономикалық шегiнен асып кететiн залал келтiретiн зиянкес организмдер;

      71) орманның генетикалық резерваты – өсiмдiктер түрi, түр тармағы популяциясының генетикалық-селекциялық тұрғыдан құнды бөлiгi бар орман учаскесi;

      72) орманның жинақталмаған ағаштары – қолдан өсiрiлген (себiлген немесе отырғызылған), бiрақ орманды алқаптарға көшiрiлмеген ағаштар;

      73) орманның санитариялық жай-күйi – қоқыстанған, солып қалған және қураған ағаштардың болуы, зиянкестер санының және орман аурулары таралуының қарқыны, орманның жай-күйіне керi әсер ететiн басқа да жағымсыз факторлар туралы мәлiметтердi қамтитын орман жай-күйiнiң сипаттамасы;

      74) орманшылық – орман иеленушiнiң өз шекарасында орналасқан, орман шаруашылығы iс-шараларын жоспарлау мен орындауға, орман пайдалану көлемiн есептеуге арналған құрылымдық бөлiмшесi;

      74-1) орманның экологиялық жүйелік қызметтері (бұдан әрі – орманның экожүйелік қызметтері) – орман қоры аумағында және оған іргелес жатқан учаскелерде қызметін жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар, пайдалы қасиеттерін қоса алғанда, орманды, оның функцияларын пайдаланудан алатын пайда;

      75) өртең – екпе ағашын өрт жойып жiберген, ал жаңа түптерi әлi көтерiле қоймаған орман алқабы;

      76) өскiн – орман жапырақтары астында немесе ағашы кесiлген жерде қалып қойған, көтеріліп өсуге немесе аналық сүрекдiңдердi алмастыруға жарамды ағаш өсімдіктерінің жас шыбықтары;

      77) санитариялық мақсатта ағаш кесу – орманның санитариялық жай-күйiн жақсарту мақсатында жүргiзiлетiн ағаш кесу (iшiнара, жаппай), оның барысында жекелеген ауру, зақымданған, солып қалған және қураған ағаштар кесiледi;

      78) селдiреу – жуандығы 0,1 - 0,2 мөлшерiндегi жасы бiрiншi және екiншi сыныптағы шыбықтарды қоспағанда, табиғи түрде қалыптасқан сүрекдiңдер;

      79) сөл алу – ағаштардың дiңдерiнен шайыр, сөл алу үшiн оларды көктеп-өсу кезеңiнде қолдан зақымдау;

      80) сүрекдiң – орман екпелерiнiң негiзгi компоненті болып табылатын ағаштар жиынтығы;

      81) тез өсетін ағаш және бұта тұқымдылары – өнеркәсіптік және энергетикалық мақсаттарда арнайы мақсаттағы плантациялық екпелер құру үшін өсірудің қарқынды агротехникасы қолданылатын ағаш және бұта тұқымдылар;

      82) тексеру кезеңi – орман шаруашылығын жүргiзу үшiн орман орналастыру жобасы немесе ерекше қорғалатын табиғи аумақты басқару жоспары әзiрленетiн мерзiм;

      83) тұрақты орман тұқым базасы – тұқым қуалаушылық қасиетi құнды және себу сапасы жоғары тұқым алу үшiн Қазақстан Республикасының орман заңнамасында белгiленген тәртiппен мемлекеттiк орман қорында аумағы жағынан бөлiнген, селекциялық-тұқым шаруашылығы мақсатындағы объектiлер жиынтығы;

      84) тұрақты орман тұқымы учаскесі – осы орман өсiру жағдайларында ұзақ уақыт бойы тұқым алуға арналған артықшылығы бар екпелерде, тұқым плантацияларында артықшылығы бар ағаштардан дайындалған тұқымдардан өсірілген, егiлген немесе отырғызылған көшеттерден жасалған жоғары өнімді табиғи түрдегі немесе орман дақылдары екпелерінің қалыптасқан учаскелері;

      85) усадьба – ағаш өспеген алқаптарға жататын, орман шаруашылығын жүргiзумен және ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жұмыс iстеуiмен байланысты тұрғын үйге арналған және кiсi тұрмайтын қора-жайлар орналасқан жер учаскелерiн бiлдiретiн мемлекеттiк орман қоры алқаптарының түрi;

      86) шайыр – қылқан жапырақты ағаштар зақымданған кезде бөлiнетiн қоймалжың зат;