Диссертацияның мазмұны мынандай басылымдарда жарияланды:
-
Сұрақ және жауаптың оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамытудағы орны //«Қазақстандағы және онымен шектес аумақтардағы инновациялық білім беру мен әлеуметтік мәдени саясат: тәжірибе, мәселелер мен перспективалар» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференцияның материалдары. – Астана: Еуразиялық гуманитарлық институты, 2005. - Б. 520-522.
-
Жазба жұмыстары арқылы оқушыны логикалық ойлауға үйрету. //Ізденіс. Халықаралық ғылыми-педагогикалық «Қазақстан жоғары мектебі» журналының ғылыми қосымшасы – Алматы, 2006. - №1.- Б. 280-282.
-
Бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлау қабілетін дамытудың жолдары //«Білім берудің негізгі аспектілерін жетілдіру жолдаы» атты республикалық ғылыми-теориялық конференция еңбектері – Шымкент: Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университеті, 2005.- Б. 224-226.
-
Математика сабағында оқушының логикалық ойлау қабілетін дамыту //«Әлеуметтік ғылымдардың өзекті мәселелері» ғылыми мақалалар жинағы – Шымкент. Шымкент әлеуметтік-педагогикалық университеті, 2006. - Б. 29-32. (Н.Қатбаймен авторлық бірлестікте)
-
Ойлау операцияларының орындалу тәртібі //«ХХІ ғасырда білім мен ғылымдарды ұштастырудың жолдары және білікті мамандар даярлау сапасын арттырудың өзекті мәселелері» атты халықаралық ғылыми-әдістемелік конференция материалдары – Шымкент: Қазақстан халықтар Достығы университеті, 2006. - Б.288-291. (Д.Рахымбекпен авторлық бірлестікте).
-
Оқушылардың ойлауын дамытуда абстракциялау тәсілінің алатын орны. //Ұлт тағлымы. Халықаралық ғылыми-педагогикалық басылым – Алматы, 2007. - №3. - Б. 59-63. (Д.Рахымбекпен авторлық бірлестікте).
-
Бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлауын дамыту мен оқытудың тығыз байланыстылығы //«Жас ғалымдардың инновациялық идеялары олардың ғылымның дамуына қосқан үлесі» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары – Шымкент: М.О.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік Университеті Оңтүстік Қазақстан облысының жас ғылымдар кеңесі, 2007. - Б.85-87.
-
Бастауыш сынып оқушыларының ойлауын дамытудағы ойлау операцияларының алатын орны //Бастауыш мектеп Ғылыми педагогикалық басылым – Алматы, 2007, №11. - Б. 12-16
-
Оқушылардың логикалық ойлауын дамыту //«Инновациялық технологияны тиімді қолдану негізінде педагог кадрларын даярлау сапасын жетілдіру» атты Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция еңбектері 2-том – Шымкент: Шымкент әлеуметтік-педагогикалық университеті. 2007. - Б. 35-37.
-
Ойлауды дамытуда ой операцияларының алатын орны //Бастауыш білім. Республикалық ғылыми-әдістемелік журнал – Алматы, 2008. - №4. -Б.8-10.
-
Ойлау қабілетті дамыту //Бастауыш білім. Республикалық ғылыми-әдістемелік журнал – Алматы, 2008, №5. - Б 6-8. (Г.Құдайбергеновамен авторлық бірлестікте).
-
Логикалық ойлау қабілетін дамыту //Қазақстан мектебі. Республикалық ғылыми-педагогикалық журнал. – Алматы, 2008, №11. – Б. 53-55 (Д.Рахымбекпен авторлық бірлестікте).
-
Логикалық ойлауды дамытудың дидактикалық ерекшеліктері //Қазақстан мектебі. Республикалық ғылыми-педагогикалық журнал. – Алматы, 2008, №10. – Б.73-76 (Д.Рахымбекпен авторлық бірлестікте).
-
Бастауыш сынып оқушыларының ойлау мәдениетін қалыптастыру //«Қазақ мемлекеттілігі және түркі әлемінің тарихи-мәдени құндылықтары» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары. – Шымкент: М.О.Әуезов Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік Университеті, 2009. - Б. 368-371(Д.Рахымбекпен авторлық бірлестікте).
РЕЗЮМЕ
НУРБЕКОВА АИДА МУРАТБЕКОВНА
Дидактические особенности развития способности логического мышления учащихся начальных классов
13.00.01 - Общая педагогика, история педагогики и образования, этнопедагогика
Актуальность исследования. Основной целью обучения в современной начальной школе должно стать интенсивное развитие логического мышления и творческих способностей учащихся. Начальный этап образования – это наиболее благоприятный момент для формирования учебной деятельности младших школьников: ученики начинают усваивать научные понятия, у них формируются психические процессы и качества. Именно на данном этапе развития мышление ребенка развивается от конкретно-образного к абстракному. Процесс формирование способностей логического мышления у младших школьников предполагает комплексное развитие логических приемов мышления таких как сравнение, выделение свойств объектов (явлений), выведение следствий, класификация и др.
Проблема формирование логического мышление всегда была в центре внимании выдающихся ученых-дидактов Я.А. Коменского, И.Г. Песталоцци, Ж.Ж. Руссо, И.Ф. Гербарта, А. Дистервега, К.Д. Ушинского.
Большое внимание развитию различных форм мышления детей уделяли известные казахские ученые, педагоги, общественные деятели Т.Тажибаев, Ж.Аймауытов, М.Жумабаев, А.Байтурсынов.
В трудах ученых Н.А. Менчинской, Е.Н.Кабановой-Меллер, Л.С.Выготского, З. Калмыковой, Л.Н. Леонтьева, А.А. Люблинской, А.В. Петровского, Л.В. Занкова, В.В. Давыдова и др. много внимания уделяется развитию способности мышления учеников. По данной проблеме ценные мнения высказаны в трудах казахстанских ученых-педагогов Д. Рахымбека, А.Е. Абилкасымовой, А. Кагазбаевой, С.К. Менликожаевой, Н.А. Талпакова, Б.А. Тургынбаевой, Р.О. Мусабекова, Е. Бекболганова, Б.С. Куановой, А. Мырзабаевой, А.Ш. Ораковой и др.
Однако эффективные научные разработки, результативные методы и приемы развития логического мышления у учащихся не находит должного отражения в учебных программах начальной школы. Учитывая это обстоятельство, нами определена тема диссертационного исследования «Дидактические особенности развития способности логического мышления учащихся начальных классов».
Цель исследования: научно-педагогическое обоснование развития способности к логическому мышлению учащихся начальных классов, выявление дидактических особенностей и разработка методики комплексного развития логического мышления детей.
Объект исследования: учебно-воспитательная система в начальной школе.
Предмет исследования:процесс формирования логического мышления у младших школьников.
Гипотеза исследования:если будут определены показатели и уровни развития логического мышления у младших школьников, а также обоснованы дидактические особенности их реализации в учебно-воспитательной системе начальной школы то в целом это обеспечит эффективное развитие способностей логического мышления учащихся.
Задачи исследования:
-
педагогическое обоснование процесса развития способности логического мышления учащихся младших классов;
-
разработать модель развития логического мышлениямладших школьников;
-
определить дидактические особенности развития логического мышления у учащиххся начальных классов;
-
разработать методические рекомендации для учителей начальных классов по формированию логического мышления младших школьников.
Теоретико-методологическую основу исследованиясоставляют: законы развития общества, философские, психологические и педагогические принципы психического развития учащихся; закон РК «Об образовании».
Методы исследования: теоретический анализ философской, социологической, психолого-педагогической литературы; анкетирование, проведение опытно-экспериментальной работы; качественный и количественный анализ материалов исследования; констатирующий и контрольный эксперимент, статистическая обработка результатов педагогического эксперимента.
База исследования.Опытно-экспериментальная работа проведена на базе школы-гимназии №38 им.Н.Ондасынова,СШ№22 им.Коркыт-ата, СШ №79 г.Шымкент, в СШ«Каражантак» с.Саналы Арысского района, СШ«Боген» Байдибекского района ЮКО.
Основные этапы исследования:
Первый этап (2005-2006г.г.) – определена тема, объект, цель, гипотеза, задачи и методы исследования. Выявлены научно-теоретическиеосновы исследования.
Второй этап (2005-2007 г.г.) – изучены особенности процесса обучения в начальном звене общеобразовательных школ, проведена опытно-экспериментальная работа.
Третий этап (2007-2008 г.г.) – подведены итоги опытно- экспериментальнойработы, разработаны методические рекомендации.
Практическая значимость исследования: заключается в том, что
-
подготовлен спецкурс для учителей начальных классов «Методы и приёмы развития способностей логического мышления учащихся начальных классов»;
-
разработана модель развития способностей логического мышления у учащихся в учебно-воспитательном процессе начальной школы;
-
результаты исследования могут быть использованы в учебно-воспитательном процессе высших и специально-педагогических учебных заведении, а также в институтах усовершенстования квалификации педагогичеких кадров.
Научная новизна исследования:
-
определены научно-теоретические основы и дидактические особенности развития способностей логического мышления учащихся начальных классов, дано определение понятию «логическое мышление»;
-
определены показатели и уровни развития логического мышления школьников, разработана модель его развития;
-
разработано специальное содержание процесса развития способностей логического мышления у учащихся начальных классов, апробирована методика его внедрения в учебно-воспитательный процесс начальной школы.
Положения, выносимые на защиту:
-
теоретическиеобоснование процесса развития способностей логического мышления учеников начальных классов, характеристика понятия «логическое мышление»;
-
основные характеристики модели, показатели и уровни развития способностей логического мышлениямладших школьников;
-
методические указания по совершенствованию процессе развития логического мышления школьников.
Достоверность и обоснованность результатов исследования обеспечена всесторонним анализом психолого-педагогической, учебно-методической литературы по проблеме исследования, соответствием методов опытно-экспериментальной работы педагогическим целям; достаточным количеством учеников, принявших участие в педагогическомэксперименте.
Апробация и внедрение результатов исследования проведена посредством научных докладов и сообщений на Международных, Республиканских научно-практических конференциях, проведенных в городах Астана (2005), Шымкент (2005, 2006, 2007, 2009), а также путем публикаций результатов исследования в научно-педагогических изданиях Республики Казахстан: «Поиск» (Алматы, 2006), «Ұлт тағлымы» (Алматы, 2006), «Қазақстан мектебі» (Алматы, 2007, 2008), «Бастауыш мектеп» (Алматы, 2007), «Бастауыш білім» (Алматы, 2008).
Перспективы исследования.Разработка технологии формирования логического мышления школьников; исследование особенностей использования средств народной педагогики в формировании мыслительных способностей младших школьников;преемственность формирования логического мышления учащихся в системе «начальная-средняя школа».
SUMMARY
NURBEKOVA AIDA MURATBEKOVNA
Didactic particularities of development of primary school children’s abilities of logical thinking
13.00.01 – General Pedagogy, History of Pedagogics and Education, Ethnopedagogics
Relevance of the research. The initial stage of education is a big opportunity for formation of educational activity of pupils. At the given grade level primary school children start to acquire scientific concepts, mental processes and qualities are formed, the main abilities, such as sexual attention, a reflexion, thinking, self-checking, the internal plan of action etc. are shown.
The main aim which faces to a primary school is a development of primary school children’s abilities if logical thinking, and also increase of their interest to study. At this time the child starts to put into practice the knowledge received during study in primary school, the primary school, the primary schoolchild independently analyzes own acts, the ability of definition of cause and effect relations is brightly shown, the thinking develops. At the given stage of development, the thinking of the pupil develops from concrete-shaped to the abstract thinking. He corresponds each subject with certain concept, the child starts to prove own opinion. The logical thinking serves in this case for it as a support. The logic is a set of knowledge of laws and forms of positive system of receptions and cognition methods.
The positive thinking differs from others by its accuracy, sequence and provement. The called qualities are formed only when the child starts to think logically/Development of primary school children’s abilities of logical thinking influenced, the first by environment knowledge, the second-by strengthening of own interest of the child to the decision of tasks, in the third – by expansion of their vocabulary fund.
Development of primary schoolchildren’s abilities of logical thinking is carried out in process of mastering subject knowledge by them and their scientific content from the point of view of the content in school subjects of scientific sense, in the core, there all put in conformity with modern scientific knowledge, However, the methods and receptions of development of the logical thinking used in educational process and its didactic particularities yet do not take places in scientific programs of primary schools. Considering this circumstance, we choose the theme of dissertational research, in following kind: “Didactic particularities of development of primary” school-children’s abilities of logical thinking.
Research objective - the aim of research is a scientifically pedagogical subs tractions of development of primary school children’s abilities of logical thinking and revealing of didactic particularities of the ways working out of the methods of complex use in educational process.
The object of the research: is the educational system in primary school.
The subject of the research: development of primary schoolchildren’s abilities of logical thinking.
Theoretical and methodological basis of research: laws of society developments, nature and opinions; psychological and pedagogical principles about laws of person’s mental development; statements about educational human values; “Education act”.
The methods of the research. The theoretical analyses of philosophical, the social, psychological and pedagogical literature; questioning teachers, carrying out of skilled-experimental work and its results estimations; the qualitative and quantitative analyses of a natural, summarizing.
The scientific novelty of the research:
-scientifically-practical basis an didactic particularities are defined of development of primary schoolchildren’s abilities of logical thinking, and also definition is made of the concept “the logical thinking”.
-indicators and levels of development of the logical thinking are defined at pupils, the model of its development is offered;
-the content of development of primary schoolchildren’s abilities of logical thinking is opened, the introduction methods is working out in educational process.
The practical importance of the research:
-in the model of educational process the development of primary schoolchildren’s abilities of logical thinking is introduced and also its scientific-methodical recommendations are presented;
-the special course “Methods of development of primary schoolchildren’s abilities of logical thinking” for teacher’s use in educational process of a primary school is prepared;
-the results of the research can be used in educational process of the higher and specially-pedagogical educational Instructions, and also at improvement of specialist’s professional skills.
The approbation of results of the research is held by the scientifically –practical conferences spent in the cities of Astana (2005), Shymkent (2005,2006,2007,2009) and also by publications of results Researches Kazakhstan “Search(Almaty, 2006)”, “Ұлт тағамы” (Almaty, 2006), “Қазақстан мектебі” (Almaty, 2007), “Бастауыш мектеп” (Almaty, 2007), “Бастауыш білім” (Almaty, 2008).
Достарыңызбен бөлісу: |