Ә
ПМУ ҰС Н 7.18.2/05
дістемелік нұсқаулар
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
География және туризм кафедрасы
Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Қазақстанның физикалық географиясы пәні бойынша
050609 – География мамандығының студенттері үшін
Павлодар
Әдістемелік нұсқаулардың
ПМУ ҰС Н 7.18.2/05
бекіту парағы
БЕКІТЕМІН
ХТжЖФ деканы
______________Қ.Қ.Ахметов
«__»___________200 ж.
Құрастырушы: оқытушы А.Е. Егінбаева __________
Зертханалық жұмыстарды орындауға арналған
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Қазақстанның физикалық географиясы пәні бойынша
050609 – География мамандығының студенттері үшін
География және туризм кафедрасы
«__»_______________ 200__ж., хаттама № кафедра мәжілісінде ұсынылды
Кафедра меңгерушісі ______________ А.А. Калиева
Химиялық технология және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды
«__»_______________ 200__ж., хаттама №
ОӘК төрайымы __________________ У.Д.Буркитбаева
АҢДАТПА
Әдістемелік нұсқаулар бұл пәнді оқитын университеттің география мамандығындағы студенттерге арналған. Әдістемелік жобаның мақсаты: жекелеген аймақтардың физикалық-географиялық ерекшеліктерін оқып-үйрену, табиғат кешендерінің бір бірімен қарым қатынасы, табиғат кешендеріндегі құбылыстар мен үрдістерді, Қазақстан аумағының ландшафт бірліктерінің күрделі құрылымдарын зерттеу туралы мәліметтерді зертханалық мәселелерді шешуде пайдалана білу. Сонымен қатар табиғи территориялық кешендерді (ТТК) өлкелік таксономиялық бірліктер деңгейінде зерттеу. Қазақстан Республикасының физикалық географиясының халық шаруашылығындағы қоршаған ортаны қорғаудың қолданбалы мәселелерін шешудегі алатын орны зор. Тапсырмалары студенттерде Қазақстанның физикалық географиясы туралы жалпы түсінікті қалыптастырады.
Әдістемелік нұсқау мамандықтың оқу жұмыс жоспарына сәйкес жүргізіледі.
Мазмұны
Аңдатпа
|
3
|
Мазмұны
|
4
|
Әдебиет
|
5
|
ТАҚЫРЫП 1. Зертханалық жұмыс №1 - Кіріспе.
|
6
|
ТАҚЫРЫП 2. Зертханалық жұмыс №2 - Қазақстан Республикасының табиғат жағдайлары.
|
6
|
ТАҚЫРЫП 3. Зертханалық жұмыс №3 - Жер бедері типьтері. Қазіргі кездегі жер бедері түзілу үрдістері. Геоморфологиялық аудандастыру.
|
7
|
ТАҚЫРЫП 4. Зертханалық жұмыс №4 - Қазақстанның ішкі сулары. Климат.
|
8
|
ТАҚЫРЫП 5. Зертханалық жұмыс №5 - Өсімдіктер типтері және олардың құрылымдық-динамикалық ерекшеліктері. Жануарлар әлемінің құрылуының зоналық және аймақтық ерекшеліктері.
|
9
|
ТАҚЫРЫП 6. Зертханалық жұмыс №6 - Топырақ жамылғысының табиғи ортаның құрылымындағы ролі. Жер ресурстары. Жер ресурстарын тиімді пайдалану мәселелері.
|
10
|
ТАҚЫРЫП 7. Зертханалық жұмыс №7 - Табиғи зоналар.
|
11
|
ТАҚЫРЫП 8. Зертханалық жұмыс №8 - Физикалық-географиялық жіктелу және антропогендік факторлардың табиғи кешендерге әсері.
|
12
|
ТАҚЫРЫП 9. Зертханалық жұмыс №9 - Физикалық-географиялық елдер мен провинциялардың сипаттамасы. Батыс-Сібір физикалық-географиялық елі. Қазақ платосы мен ұсақ шоқысы. Каспий маңы –Тұран физикалық-географиялық елі.
|
13
|
ТАҚЫРЫП 10. Зертханалық жұмыс №10 - Физикалық-географиялық провинциялар: Өзен-Орал-Ембі, Төменгі Торғай, Жезқазған-Аягөз, Зайсан, Атырау, Солтүстік-Аралмаңы, Бетпақ-Дала, Тө менгі Шу, Балқаш маңы-Іле-Алакөл, Маңғыстау-Үстірт, Сырдария маңы.
|
14
|
ТАҚЫРЫП 11. Зертханалық жұмыс №11 - Оңтүстік-Сібір таулары.
|
15
|
ТАҚЫРЫП 12. Зертханалық жұмыс №12 - Орал физикалық-географиялық елі. Жоңғар-Саур-Тарбағатай физикалық-географиялық елі. Ортаазия физикалық-географиялық елі.
|
15
|
ТАҚЫРЫП 13. Зертханалық жұмыс № 13 - Табиғатты зертеудегі геожүйелік-бассейндік көзқарас.
|
16
|
ТАҚЫРЫП 14. Зертханалық жұмыс № 14 - Геожүйелер сипаттамасы. Карск-Об, Теңіз-Нұра, Каспий-Орал, Каспий-Ембі, Арал-Торғай, Арал-Сырдария, Сарысу-Шу, Талас, Солтүсік Балқаш маңы макрогеожүйелері.
|
17
|
ТАҚЫРЫП 15. Зертханалық жұмыс № 15 - Қазақстан Респуликасының табиғат жағдайының әр түрлілігінің физикалық-географиялық негіздері.
|
17
|
Әдебиет
Негізгі:
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред. И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
Қосымша:
-
Быков Б.А. Растительный покров Казахстана, Алма-Ата, Наука. 1966.
-
Джаналеева К.М. Структура и дифференциация ландшафтов Балхаш-Илийского региона. Алматы, КазГУ. 1983.
-
Кренке А.Н. Антропогенные изменения географической зональности и их вляние на соотношение тепла и влаги в климатической системе //Изв.АН СССР. Сер.Геогр. 1989. №3.
-
Колосков П.И. Агроклиматический районирование Казахстана. М.-Л., АН СССР, 1947.
-
Посохов Е.В. Соляные озера Казахстана. М., АН СССР, 1955.
-
Сваричевская З.А. Древний пенеплен Казахстана и основные этапы его преобразования. ЛГУ, 1961.
-
Солнцев В.Н. Систьеманая организация ландшафтов. М., 1981.
-
Зоогеография Казахстана. Алма-Ата. 1960.
-
Лавренко Е.М., Карамышева З.В., Никулина Р.И. Степи Евразии. Л., 1990.
-
Макунина Г.М. К развитию современных представлении о геосистемах. // Вестник МГУ. Сер.Географ. 5. 1983.
-
Николаев В.А. Естественные и антропогенные опустынивание степных и полупустынных территорий. // Вестник МГУ. Сер.Географ. 5. 1982.
-
Рачковская Е.И., Карамышева З.В. Ботаническая география степной части Центрального Казахстана. Л. 1973.
-
Чибилев А.А. Экологическая оптимизация степных ландшафтов. Свердловск. 1992.
ТАҚЫРЫП 1. Зертханалық жұмыс №1 – Кіріспе.
Мақсаты: Қазақстан территориясының тектоникасы мен геологиясы.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Қазақстанның физикалық географиялық жағдайының ерекшеліктері. Шекаралары жөнінде жалпы түсінік.
-
Жазықтық және таулы аймақтарға геологиялық қима жасау (таңдау бойынша).
-
Қазақстан территориясындағы негізгі тектоникалық құрылымдарды кескін картаға түсіру.
-
Кескін картаға Қазақстанның геологиялық құрылымының негізгі элементтерін түсіру.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. Ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. Том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982.
-
Геологическая карта Средней Азии и Казахстана масштаба 1 : 2500000. М.,
-
Кестелер, аэрофото және космосуреттер, слайдттар.
Бақылау сұрақтары:
-
Палеозой эрасының қай дәуірінде каледон тау түзілу процесі неғұрлым басым жүрді?
-
Ішкі сулардың трансгрессиясы мен тау мұзбасуларының арасындағы байланысты анықтау?
-
Төрттік дәуірдің Қазақстан территориясындағы негізгі ерекшеліктері неде?
ТАҚЫРЫП 2. Зертханалық жұмыс №2 –
Қазақстан Республикасының табиғат жағдайлары.
Мақсаты: Қазақстан территориясындағы таулы аймақтардың негізгі шоғырлану ерекшеліктерін және олардың орналасу бағыттарын айқындау.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Қазақстан аумағының зерттеген ғалымдардың жұмыстарына талдау жасау арқылы сипаттама беру.
1. Қазақстан территориясына палеогеографиялық жалпы сипаттама.
2. Архей.
3. Протерозой.
4. Палеозой. Қазақстан территориясында палеозой эрасындағы негізгі оқиғалар. Оларға жалпы сипаттама беру.
5. Қазақстанда палеозой эрасының қай дәуірінде каледон тау түзілісі неғұрлым көп байқалады.
6. Кайназой.
7. Ішкі сулар трансгрессиясының тау мұзбасуларына тәуелдігін анықтау. Оның кейбір ерекшеліктері.
8. Қазақстан территориясының тектоникасын аудандастырудың негізгі принциптері.
9. Қазақстан территориясындағы төрттік дәуірдің негізгі ерекшеліктерін анықтау.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. Ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. Том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982.
-
Геологическая карта Средней Азии и Казахстана масштаба 1: 2500000. М.,
-
Кестелер, аэрофото және космосуреттер, слайдтар.
Бақылау сұрақтары:
1 .Қазақстан территориясында геологиялық құрылымның қандай бөлігі кездеспейді?
2. Қай кезде Қазақстан территориясында химиялық мүжілу кеңінен тарады және төрттік дәуірдің негізгі ерекшеліктері пайда болды?
3. Қай кезде Қазақстан территориясында ормандану дәуірі басталды?
4. Плейстоцен және голоцен қандай уақыттар аралығына жатады?
ТАҚЫРЫП 3. Зертханалық жұмыс №3 –
Жер бедері типтері. Қазіргі кездегі жер бедері түзілу үрдістері.
Геоморфологиялық аудандастыру.
Мақсаты: Қазақстандағы кен пайдалы қазбаларының географиялық таралу заңдылықтарын айқындап, оларды картаға түсіру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Қазіргі кездегі геотектоникалық тербелістер, жер қыртысының даму тарихы сипатталады. Қазіргі уақыттағы жер бедер түзуші процестер, басты тектоникалық құрылымдар.
1. Республика территориясының жер бедерін аудандастыру.
2. Қазақстан территориясының жер бедерін аудандастыру принциптерінің негіздері.
3. Республика территориясының жер бедерін аудандастыру схемасы.
4. Қазақтың ұсақ шоқысының тектоникңалық құрылымын айқындау және оның жер бедерінің негізгі типтерімен байланысын түсіндіру.
5. Қазақстан территориясында платформалық жазықтар.
6. Қазақтың ұсақ шоқысының жер бедерінің ерекшеліктері қазіргі кездегі жер бедері түзілу процестерімен байланысы.
Әдебиет
1. Физическая география Республики Казахстан. Под общ. ред. К.М. Джаналеевой. Алматы. Қазақ университеті. 1998.-266с.
2.Абдуллин А.А. Геология Казахстана. Алма-ата., Наука, 1981.-312с.
3. Абдуллин А.А. Геология и минеральные ресурсы Казахстана. Алматы. Ғылым, 1994.-400с
4. Аубекеров Б.Ж. Континентальные четвертичные отложения Казахстана. Алма-ата. 1992.-35с.
5. Бажанов В.С., Кирилова В.С. и др. Палеогеография кайназоя и история развития ландшафтов (Казахстана). М., Наука, 1969.
6. Синицын В.М. Палеогеография Азии. М.-Л., 1962.
7.Кассин Н.Г. Материалы по палеогеографии Казахстана. Алма-ата, АН Каз ССр, 1947.
8. Сваричевская З.А. Древний пенеплен Казахстана и основные этапы его преобразования. ЛГУ,1961.
9. Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК. 1982.
10. Геоморфологическая карта Казахской ССР м-1:1500000
11. Кестелер, суреттер, тақырыптық карталар.
12. Геологическая карта Казахстана и Средней Азии. М-1:1500000. М ., ГУГК. 1981.
Бақылау сұрақтары:
1. Қазақстан территориясында платформалық жазықтар бар ма?
2. Қазақтың ұсақ шоқысының жер бедерінің ерекшеліктері қазіргі кездегі жер бедері түзілу процесстерімен байланысы?
3. Морфоструктуралардың түзілуіне неотектоникалық қозғалыстардың орны қандай?
4. Ертедегі және қазіргі кездегі тау жыныстары мүжілуінің қандай айырмашылығы бар?
5. Жер бедері түзілуіндегі аккумуляциялық және денудациялық процестердің орны қандай?
6. Қазақстан территориясында жер бедерінің қандай типтері көп тараған?
7. Жер бедерінің негізгі типтері қандай деңгейлерге бөлінеді?
8. Тауалды және аллювиальды жазықтардың біртектілігі және ерекшеліктері?
9. Қазақстанның оңтүстік және оңтүстік-шығыс таулы аймақтарының жер бедерінің жалпы ерекшеліктері неде?
10. Таулы аймақтардың ежелгі заманғы және қазіргі кездегі жазықтанудың айырмашылығы қандай?
ТАҚЫРЫП 4. Зертханалық жұмыс №4 –
Қазақстанның ішкі сулары. Климат.
Мақсаты: Қазақстан территориясының қазіргі кездегі гидрографиялық торабы жайында жалпы мағлұмат алу. Қазақстан территориясы климатының түзілу заңдылықтарын қарастыру және оның маусымдық дифференциясына сипаттама беру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Климат жағдайларының аумақ бойынша өзгеру динамикасына сипаттама беру. Жер асты және жер бетіндегі су ресурстары қоры және таралу аймақтары. Тұщы су мәселелері.
1. Қазақстандағы ірі өзендер және олардың экологиялық проблемалары.
2. Өзендердің гидрографиялық режимі (қоректену типтері, шығыны, гидрохимиясы, термикалық режимі және т.б)
3. Жер асты суларының типтері.
4. Гидрохимиялық зоналдық және артезиан бассейндері.
5. Ішкі континенталдық көлдер сипаттамасы, олардың экологиялық проблемалары.
6. Қазіргі кездегі мұзбасулардың сипаттамасы.
7. Климаттың негізгі компоненттері және олардың Қазақстан территориясының климат жағдайының қалыптасуындағы ролі.
8. Климат жағдайлары және олар табиғи жағдайдың бір бөлігі.
9. Қазақстанның оңтүстіктен солтүстікке және батыстан шығысқа дейін климат жағдайының маусым бойынша өзгеруі.
10. Қазақстанның климат жағдайының негізгі ерекшеліктері.
11. Жылдың орташа жауын-шашын, ауа темперетурасы, булануы және т.б. климаттық көрсеткіштері, агроклиматтық көрсеткіштер.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. Ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982
-
Климат Казахстана. Под ред. Утешова А. С. Л.: Гидрометеоиздат. 1959. -367 с.
-
Агроклиматический справочник по областям Казахстана. Казгосиздат. Алма-Ата, 1960.
-
Рельеф Казахстана. В кн. Пояснительная записка к геоморфологической карте Казахской ССР масштаба 1:500000. Алматы. Ғылым. 1991.
-
Обручев В.А.Особенности рельефа Казахстана и возможности обьяснения их.- В кн.: Избранные работы по географии Азии. Т.1, М., Географгиз, 1951.
-
Аристархов Л.Б. Процессы аридного рельефообразования. – М.: МГУ,1971.
-
Солнцев В.Н. Системная организация ландшафтов. М:, 1981. -239 с.
-
Веселова Л.К., Гельдыева Г.В., Чупахзин В.М. Ландшафтная карта Казахской ССР масштаба 1: 2500000. М.: ГУГК, 1979.
-
Кестелер, суреттер, тақырыптық карталар.
Бақылау сұрақтары:
1. Мұздықтар, олардың таралу ерекшеліктері ?
2. Қазақстандағы тау мұзбасуларының даму ерекшеліктері мен динамикасы?
3. Өзендер, олардың әр аймақтар бойынша таралу ерекшелігі?
4. Өзендердің қазіргі антропогендік ластану көздері және олармен күрес жолдары?
5. Көлдер, олардың экологиялық проблемалары мен аймақтық ерекшеліктері?
6. Жерасты сулары, олардың таралу ерекшеліктері мен негізгі көздері?
7. Жерасты су көздерін аудандастыру, оның негізгі ерекшеліктері мен ресурстары?
8. Су балансы?
9. Климат жағдайлары деп нені түсінуге болады және олар неліктен табиғи жағдайдың бір бөлігі болып табылады?
10. Қазақстанның оңтүстіктен солтүстікке және батыстан шығысқа дейін климат жағдайының маусым бойынша өзгеру себебі неде?
11. Қазақстанның климат жағдайының негізгі ерекшеліктері неде және оларды қалай түсінуге болады?
12. Агроклиматтық аудандастыру?
13. Қазақстан территориясындағы жауын-шашын мөлшерінің таралу ерекшеліктері?
ТАҚЫРЫП 5. Зертханалық жұмыс №5 –
Өсімдіктер типтері және олардың құрылымдық-динамикалық ерекшеліктері.
Жануарлар әлемінің құрылуының зоналық және аймақтық ерекшеліктері.
Мақсаты: Қазақстан территориясындағы табиғат кешендерінің құрылуына биотикалық факторлардың тигізер әсерін анықтау.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Жануарлар әлемінің құрылуының зоналық және аймақтық ерекшеліктері. Фауна ерекшеліктерінің биогеографиялық ерекшеліктері. Фаунаның экологиялық проблемалары. Арнайы қорғаудағы территориялардың жануарлар әлемін қорғаудағы ролі.
1. Қазақстан территориясындағы өсімдіктердің түрлері.
2. Ботаникалық-географиялық аудандарды салыстырмалы сипаттау.
3. Жануарлар әлемінің табиғи аудандарға сай таралу ерекшеліктері.
4. Қандай антропогендік факторлар жануарлар әлеміне кepi әсерін тигізеді.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. Ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982.
-
Карта подземных вод Казахстана.
-
Справочник по водному режиму Казахстана.
-
Ахмедсафин У.М. и др. Территориальное распределение ресурсов подземных вод Казахстана. Алма-Ата, Наука, 1979. -152 с.
-
Водные ресурсы Казахстана. Алма-Ата, 1957.
-
Гидрогеологическое районирование и региональная оценка ресурсов подземных вод Казахстана. Алма-Ата, Наука Каз ССР, 1964.
-
Сток подземных вод Казахстана. Под ред. У.М.Афмедсафина и Ж.С. Сыдыкова. Алма-Ата, Наука Каз ССР, 1964.
-
Формирование подземного стока на территории Казахстана. Алма-Ата, Наука КазССР, 1970.
-
Авсюк Г.А. Вопросы динамики и современной эволюции ледников. Сб. статей, М., 1964.
-
Пальгов Н.Н. Современное оледенение в Заилийском Алатау. Алма-Ата, АН Каз ССР, 1958.
-
Пальгов Н.Н. Реки Казахстана. Алма-Ата, АН КазССР, 1959.
-
Посохов Е.В. Соляные озера Казахстана. М., АН СССР, 1955.
-
Кестелер, суреттер, тақырыптық карталар.
Бақылау сұрақтары:
1. Қазақстан территориясының флорасы және оның таралу ерекшеліктері?
2. Өсімдіктер түрлері және олардың структуралық-динамикалық. ерекшеліктері?
5. Геоботаникалық аудандастыру?
6. Мәдени және техникалық өсімдіктер?
7. Жануарлар әлемінің зоналдық және аудандық таралу ерекшекшеліктері?
ТАҚЫРЫП 6. Зертханалық жұмыс №6 –
Топырақ жамылғысының табиғи ортаның құрылымындағы ролі.
Жер ресурстары. Жер ресурстарын тиімді пайдалану мәселелері.
Мақсаты: Қазақстан территориясы ландшафттар мен табиғат зоналарының ауылшаруашылық әлеуетімен танысу.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Топырақтың таралу ареалдары және топырақ түзуші факторлар. Жер ресурстарының қоры. Шабындық, егістік, жайылым т.б.
1. Жазық жерлер топырағы.
2. Таулы аймақ, топырақтары.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. Ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982
-
Карта кормовых угодий Казахстана.
-
Карта использование сельскохозяйственных земель срединного региона Казахстана и Средней Азии.
Бақылау сұрақтары:
1. Қазақстан территориясындағы топырақтардың зоналдық типтері және олардың таралу ерекшеліктері?
2. Жазықтық топырақтар?
3. Тау аймағы топырақтары?
4. Топырақтардың антропогендік өзгерулері?
5. Топырақ эрозиясы мен дефляция проблемалары?
ТАҚЫРЫП 7. Зертханалық жұмыс №7 –
Табиғи зоналар.
Мақсаты: Қазақстан территориясында кездесетін негізгі табиғат зоналарының таралу заңдылықтарымен танысу, оларға жалпы сипаттама беру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Табиғат зоналарының түрлері. Жер көлемі, физикалық – географиялық ерекшеліктері сипатталады. Географиялық орны, табиғи зоналар бойынша өсімдік жамылғысының таралу ареалдарын анықтау.
1. Табиғат зоналарын бөлу принциптері
2. Табиғат ресурстарын шаруашылықта тиімді пайдалану жолдары.
3. Орманды дала жене дала зонасыньң табиги ресурстар әлеуеті.
4. Шөлейт және шөл зонасының шаруашылықта тиімді қолдану жолдары.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982
-
Ландшафтная карта Казахской ССР, м. 1: 2500000. М.: ГУГК.
-
Афанасьев А.В. Зоогеография Казахстана. .Атма-Ата, АН Каз ССР. 1960.
-
Бажанов B.C., Костенко Н.Н. Атлас руководящих форм млекопитающих антропогена Казахстана. Алма-Ата, АН Каз ССР, 1962.
-
Быков Б.А. Растительный покров Казахстана, Алма-Ата, Наука. 1966.
-
Глазовская М.А. Почвы Казахстана. -В кн.: Очерки по физической географии Казахстана. Алма-Ата, АН Каз ССР, 1952.
-
Гудочкие М.В., Чабан П.С. Леса Казахстана. Алма-Ата, Казгосиздат, 1958.
-
Павлов Н.В. Эндемические и реликтовые растения Казахстана. -В кн.: Ботаника в Казахстана. Алма-Ата, АН КазССР, 1959.
-
Флора Казахстана, т.1-6, Алма-Ата, АН КазССР, 1963.
-
Шнитников В.Н. Животный мир Казахстана. М., 1935.
-
Быков Б.А. Ботаника в Казахстане. Алма-Ата, 1959.
-
Корнилова B.C. Очерк истории флоры и растительности Казахстана. В кн.: Растительный покров Казахстана, Алма-Ата, 1966.
-
Почвы Казахской ССР. Алма-Ата, 1962-1970, вып. 1-13.
-
Успанов У.У. Географо-генетические исследования почв и качественный учет земель Казахстана. -В кн.: Успехи почвоведения в Казахстане. Алма-Ата, 1975.
Бақылау сұрақтары:
1. Қазақстан территориясында кездесетін табиғат зоналарына жалпы сипаттама?
2. Орманды дала зонасы?
3. Дала зонасы?
4. Құрғақ дала зонасы?
5. Шөлейт зонасы?
6. Шөл зонасы?
7. Табиғат зоналарын бөлудің негізгі принциптері?
ТАҚЫРЫП 8. Зертханалық жұмыс №8 –
Физикалық-географиялық жіктелу және
антропогендік факторлардың табиғи кешендерге әсері.
Мақсаты: Қазақстан территориясы ландшафттар мен табиғат зоналарының ауылшаруашылық потенциалымен танысу.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Ландшафттардың антропогендік модификациясының категорияларын анықтау принциптері мен олардың сипаттамасы (агроландшафттар, табиғи-техникалық жүйелер, су шаруашылығы мен қоныстар және т.б.).
1. Әртүрлі ландшафт түсінігіне талдау жасау.
2. Қазақстан территориясы негізгі ландшафт түрлерін сипаттау.
3. Жазықтық және тау аймақтары ландшафтарына салыстырмалы сипаттама беру.
4. Қазақстан территориясының көп өзгерген жерлерін анықтау.
5. Жазық территориялардың даму бағытын анықтау.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Климат Казахстана. Под общ.ред.Утешова А.С. Л.:Гидрометеоиздат. 1959. -367с.
-
Колосков П.И. Агроклиматическое районирование Казахстана. М.-Л., АН СССР, 1947.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982
-
Карта растительности Средней Азии и Казахстана. м. 1: 2500000.
-
Почвенная карта Казахской ССР м. 1: 2500000. М.: ГУГК.
-
Географический Атлас СССР.
-
Кестелер, суреттер, тақырыптық карталар.
Бақылау сұрақтары:
1. Қазақстан территориясының жазық аймақтарының табиғи ккешендерінің даму ерекшеліктері?
2. Қазақстан таулы аймақтарының физикалық-географиялық жағдайы қандай?
3. Орманды-дала және дала ландшафтарының негізгі ерекшеліктері қандай?
4. Шөлейт және шөл зонасы ландшафтарының орналасуы мен негізгі ерекшеліктері?
5. Қазақстан территориясы ландшафтарына салыстырмалы сипаттама беру?
6. Антропогендік ландшафтарының қандай түрлері Қазақстан территориясында көп дамыған және олар қандай факторлардың әсерінен түзелген?
7. Қазақстан территориясы ландшафтарының палеогеографиясы?
ТАҚЫРЫП 9. Зертханалық жұмыс №9 –
Физикалық-географиялық елдер мен провинциялардың сипаттамасы. Батыс-Сібір физикалық-географиялық елі. Қазақ платосы мен ұсақ шоқысы.
Каспий маңы –Тұран физикалық-географиялық елі.
Мақсаты: Қазақстанның жазықтық және таулы аймақтарының табиғи аудандастыру ерекшеліктерін анықтау.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Жазықтық және таулы аймақтарға геологиялық қима жасау. (таңдауы бойынша). Палеозой эрасындағы Қазақстан территориясындағы негізгі тектоникалық процестерді сипаттау.
1. Физикалық географиялық аудандастыру принциптері.
2. Жазықтық аудандар.
3. Таулы аудандар.
4. Физикалық географиялық жіктеу (дифференциация).
5. Физикалық географиялық аудандардың неізгі таксономиялық бірліктері
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред. И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. Ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Карта пустынь Казахстана. Под ред. А. В. Чигаркина.
-
Карта растительности пустынной зоны Казахстана и Средней Азии.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР. Под общ. ред. И.П.Герасимова. М.. Наука. 1969. -482 с.
-
А.Г.Исаченко, А.А.Шляпников. Ландшафты. Природа мира. М., Мысль, 1989.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982.
-
Кестелер, суреттер, такырыптык карталар.
-
Карта возможного сельскохозяйственного использования земель срединного региона СССР. м. 1:2500000. М.: ГУГК. 1981.
Бақылау сұрақтары:
1. Батыс-Сібір физикалық-географиялық ауданы?
2. Тянь-Шань биік таулы аймақ?
3. Казактың ұсақ шоқысы?
4. Каспий маңы және Тұран физикалық-географиялық ауданы?
5. Жоңғар-Сауыр-Тарбағатай физикалық-географиялық ауданы?
6. Орта Азия физикалық географиялық аудан?
ТАҚЫРЫП 10. Зертханалық жұмыс №10 –
Физикалық-географиялық провинциялар: Өзен-Орал-Ембі, Төменгі Торғай, Жезқазған-Аягөз, Зайсан, Атырау, Солтүстік-Аралмаңы, Бетпақ-Дала, Төменгі Шу, Балқаш маңы-Іле-Алакөл, Маңғыстау-Үстірт, Сырдария маңы.
Мақсаты: Қазақстан территориясының жазық бөлігіндегі кездесетін табиғат зоналарының таралу ерекшеліктерін анықтау.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Жекелеген аймақтар бойынша физикалық-географиялық қималар жасау. Кайнозой эрасындағы Қазақстан территориясындағы негізгі тектоникалық процесстерді сипаттау.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред. И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. М., ГУГК, 1978.
-
Карта пустынь Казахстана. Под ред. А. В. Чигаркина.
-
Карта растительности пустынной зоны Казахстана и Средней Азии.
ТАҚЫРЫП 11. Зертханалық жұмыс №11 –
Оңтүстік-Сібір таулары.
Мақсаты: Қазақстанның таулы аймақтарының табиғи аудандастыру ерекшеліктерін анықтау.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Кескін картаға Қазақстан территориясының орографиялық схемасын салу. Орта және биік тау жүйелерінің биік жоталарының негізгі бағыттарын анықтап оларға сиппатама беру.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982
-
Ландшафтная карта Казахской ССР, м. 1: 2500000.
ТАҚЫРЫП 12. Зертханалық жұмыс №12 –
Орал физикалық-географиялық елі. Жоңғар-Саур-Тарбағатай
физикалық-географиялық елі. Ортаазия физикалық-географиялық елі.
Мақсаты: Қазақстанның таулы аймақтарының табиғи аудандастыру ерекшеліктерін анықтау.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Кескін картаға негізгі тектоникалық структураларды түсіріп, вулкандардың таралу аймақтары және олардың пайдалы қазбалардың вулканизм процесстеріне байланысты пайда болған орындарын түсіру.
Полиметалдық пайдалы қазбалар орынын контурлық картаға түсіру.
1. Оңтүстік Алтай биіктік белдеулерін картаға түсіру және оның ерекшеліктеріне сипаттама беру.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982
-
Ландшафтная карта Казахской ССР, м. 1: 2500000.
ТАҚЫРЫП 13. Зертханалық жұмыс №13 –
Табиғатты зертеудегі геожүйелік-бассейндік көзқарас.
Мақсаты: Табиғатты зерттеудегі геожүйелік-бассейіндік көзқарасты қалыптастыру және дамыту.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Қазақстанның табиғи кешендерінің зоналық және азоналдық факторларын анықтау.
-
Кескін картаға Қазақстан геожүйелерін түсіру.
-
«Қазақстанның физикалық географиясы» оқулығы бойынша геожүйелерге талдау жасау.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982.
-
Физическая карта Казахской ССР.
ТАҚЫРЫП 14. Зертханалық жұмыс №14 –
Геожүйелер сипаттамасы. Карск-Об, Теңіз-Нұра, Каспий-Орал, Каспий-Ембі, Арал-Торғай, Арал-Сырдария, Сарысу-Шу, Талас, Солтүсік Балқаш маңы макрогеожүйелері.
Мақсаты:
1. Зат және энергия ағымы негізінде жасалған геожүйелер картасын оқып үйрену және талдау жасау.
2. Өзен бассейіндерінің фукционалдық біртектілігі картасын анықтап, оған сипаттама беру.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Кескін картаға берілген геожүйелерді кешенді түрдегі сипаттамасын түсіріп, өзіндік ерекшеліктерін көрсету. Жекелеген аймақтар бойынша физикалық-географиялық қималар жасау.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982.
-
Физическая карта Казахской ССР.
ТАҚЫРЫП 15. Зертханалық жұмыс №15 –
Қазақстан Респуликасының табиғат жағдайының әр түрлілігінің
физикалық-географиялық негіздері.
Мақсаты: Қазақстан Респуликасының табиғат жағдайының әр түрлілігінің физикалық-географиялық негіздерін оқып үйрену және талдау жасау.
Әдістемелік нұсқау: студенттің өзіндік жұмысы.
Жұмыс барысы:
Тапсырма: Қазақстанның және Павлодар облысының ерекше қорғауға алынған табиғи нысандар. Оларды қорғау, экологиялық мәселелер. Қорықтар.
Әдебиет
-
Физическая география Республики Казахстан. Под.общ.ред.К.М.Джаналеевой. Алматы Қазақ университеті. 1998.
-
Николаев В.А. Казахстан. М., МГУ. 1979.
-
Исаченко А.Г. Ландшафты СССР. Л., 1985.
-
Казахстан. Природные условия и естественные ресурсы СССР.и //Под.общ.ред.
И.П. Герасимова. М., Наука. 1969.
-
Исаченко А.Г. Ландшафттану негіздері. Аударған Мұқашева Ж.Н. Алматы, Мектеп, 1996.
-
Гельдыева Г.В., Веселова Л.К. ландшафты Казахстана. Алма-Ата. Ғылым, 1992, -172 с.
-
Атлас Казахской ССР. том 1. Природные условия и ресурсы. М., ГУГК, 1982
-
Карта растительности Казахстана.
-
Почвенная карта Казахской ССР м. 1: 2500000. М.: ГУГК.
Достарыңызбен бөлісу: |