INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
«GLOBAL SCIENCE AND INNOVATIONS 2020: CENTRAL ASIA»
NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, FEB-MARCH 2020
98
Критерий оқу тапсырмасын орындау нәтижесі қандай болу керек екендігі туралы
нақты түсінік берілетін көрсеткіштермен түсіндіріледі, ал кез келген көрсеткіш бойынша
бағалау — бұл оқушының осы мақсатқа жақындау дәрежесін анықтау.
Сонымен, критериалды бағалау-оқушылардың оқу жетістіктерін нақты анықталған,
ұжымдық қалыптасқан, процестің барлық қатысушыларына алдын ала белгілі, білім беру
мақсаттарымен мазмұнына сәйкес келетін, оқушылардың оқу-танымдық құзыреттілігін
қалыптастыруға ықпал ететін критерийлермен салыстыруға негізделген процесс [7; 55].
Критериалды бағалау да критериалды – бағытталған тестілеуді адамның ақыл-ой
қабілетіне байланысты оқушының жетістіктерін анықтау тәсілдерінің бірі ретінде
қолдануға болады.
Мысалы, ағылшын тілінде сөйлеуді бағалау үшін келесі критерийлер бөлінеді:
грамматика және сөздік, ойды басқару, айтылу, интерактивті коммуникация. Осы
Критерийлердің әрқайсысы пайдаланылған сөздіктің кеңейтілу дәрежесіне, пайымдаудың
байланыстылығына, дыбыстардағы интонация мен екпіндердің сәйкестігіне, өзара іс-
қимылды дамыту мен уағдаласуды қолдаумен іскерлікке байланысты бес балдық жүйе
бойынша бағаланады.
Сонымен қатар басқа пәндер бойынша бағалау критерийлерін анықтауға болады.
Мысалы, психологияны ағылшын тілінде оқыту үшін дайындалған келесі тест
тапсырмаларын психологиялық білімді практикамен салыстыру тәсілдерін қалыптастыру
үшін қолдануға болады. Төменде студенттердің оқу жетістіктерін бағалау үшін ғана емес,
сонымен қатар ойлау операцияларын дамыту құралы ретінде пайдалануға болатын тест
түріндегі тапсырмалар беріледі. Бұл жерде бір бөлікті талдау және салыстыру белгілі бір
дәрежеде білімді практикалық қызметке сәйкестендіру және қалыптастыру іскерлігін
жаттықтыруға мүмкіндік береді деп айтуға болады. Төменде берілген бірінші тапсырма
студент әрбір жануардың психикасының даму деңгейін бірінші кестеден тиісті әріппен
белгілеуге бағытталған. Бірінші кестеде филогенездегі психиканың даму деңгейлерінің
атаулары берілген және әр қайсысы әріппен белгіленген:
Бір жағынан, берілген тапсырмаларды студенттің оқу жетістіктерін финалдық
бағалау үшін қолдануға болмайды, себебі бұл түрдегі тапсырмалар студент эволюциялық
жоспарда психиканың әрбір даму деңгейінің сипаттамасын білетіндігін көрсете алмайды.
Екінші жағынан, олар ағымдағы сабақтарда бағалау үшін және кері байланыс үшін
пайдалануға ыңғайлы. Яғни студент қателердің негізінде филогенездегі психикалық
дамудың әр деңгейінің қасиеттері мен сипаттары туралы біліміне жүгіне алады.
Барлық осы тапсырмаларда бағалаудың негізгі критериі когнитивті критерий болып
табылады, онда келесі ой опрерацияларын жатқызуға болады: талдау, жинақтау және
нақтылау. Осы тапсырмалар бойынша кері байланыс студентке берілген тақырып
бойынша білімді қайта құруға мүмкіндік береді. Алайда, тапсырмалардың бұл түрі оқу
жетістіктерін соңғы бағалау ретінде емес, ағымдағы оқу процесінде жақсы жұмыс
істейтінін есте сақтау қажет.
Осы тапсырмалардан көрініп тұрғандай, тест тапсырмалары әр түрлі формада және
нұсқада болуы мүмкін. Және осы тапсырмаларда тестілерді стандарттау талап етілмейді.
Бұл тапсырмалар алған теориялық білімдерді жағдайлар мен салыстыру біліктерін
анықтауға бағытталған.
Қорытындылай келе, жақсы оқытушы мен жаттықтырушы тест құралдарының және
бағалаушы процедуралардың кең жиынтығын қолдана білуі тиіс екенін есте сақтау және
түсіну маңызды. Білім беру бағдарламаларында оқушының жұмысын тиімді бағалау
оқытушыдан тестілеу мен бағалау арасында таңдауды талап етпейді, нақты контекст үшін
екеуінің де дұрыс комбинациясын пайдалану қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |