Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі жоғары оқу орындарының студенттеріне ұсынады
жүктеу/скачать 2.39 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2. Отбасы тәрбиесiнiң құқықтық
негізі. Отбасы тәрбиесiнiң, ата- ананың әлеуметтiк-жауапкершiлiк қыз меті мен іс-әрекетi ретiнде басты құқықтық негiзi бар. 1989 жылы 20 қарашада БҰҰ Бас Ассамблеясы қабылдаған «Бала құқығы туралы Конвенция» – негiзгi маңызды құжат. «Балаға, дене жағынан және ақыл- ойының жетiлмегендiгiнен, арнайы қорғау мен қамқорлық, соның iшiнде туылғанға дейiнгi және туылғаннан кейiнгi тиiстi құқықтық қорғау ке- рек» деп келтірілген. Олай болса, баланың өмiр сүру, оқу, ойын және салауатты даму құ- қығын жариялай отырып, аталған Конвенцияда баланың жеке тұлғалық дамуында өзiнiң дербестiгiн, да- ралығын сақтау құқығына ерекше көңiл бөледi. Сондай-ақ баланың ата-анаға деген құқығы да ескерiледi. Ата-ана «баланың мақсат-мүддесi үшiн қажетін» орындамаған жағдай- да ғана өз құқықтарынан айырылады. Осы Конвенцияға қол қойған мем- лекеттер мына мiндеттердi орындауы тиiс: ақысыз және бәрiне мiндеттi бастауыш бiлiм енгiзу, орта және кәсi- би бiлiм алуға жағдай жасау, жоғары бiлiм алуға жол ашу. Конвенцияның 28-тарауында: «Мектептегi тәртiп ба- ланың адами қадiр-қасиетiне құрмет көрсететiн әдiстер арқылы жүргiзiлуi тиiс» деп келтіреді. Сонымен қатар, БҰҰ Бас Ассам- блеясының 1959 жылы 20 қарашада қабылдаған «Бала құқығының дек- ларациясы», «Адам құқықтарының жалпы декларациясы» және басқа да көптеген халықаралық құжаттары, Қазақстан Республикасының Кон- ституциясының отбасы, сондай-ақ қатынастарды, баланың отбасы мен қоғамдағы тәрбиесi және ағарту- шылығы мәселелерiн қамтитын та- раулары негiз болды. Қазақстан Рес- публикасының Конституциясының 27-бабында: «1. Неке мен отбасы, ана мен әке және бала мемлекеттің қорға- уында болады. 2. Балаларына қамқор- лық жасау және оларды тәрбиелеу – ата-ананың негізгі құқығы әрі мін- деті. 3. Кәмелетке толған еңбекке қабілетті балалар еңбекке жарамсыз ата-анасына қамқорлық жасауға мін- детті» деп көрсетілген. Қазақстан Республикасының Кон- ституциясында бекiтiлген отбасы тәрбиесiнiң құқықтық принциптерi «Неке және отбасы туралы» Кодексін- де нақтыланған. Онда қазiргi заманғы отбасы құқығының бiр некелiк, неке- ге тұрудың бостандығы мен еркiндiгi, ерлi-зайыптылардың отбасы қатына- сындағы тең құқығы сияқты негiзгi принциптерi жазылған. Бұл құқықтар отбасы өмiрiндегi, отбасы ұжымын- дағы өзара байланыстың терең де- мократияға жол ашады. Аталған ко- дексте «Баланың отбасында өмір сүру және тәрбиелену құқығы» ту- ралы 60-бабында: «Баланың өз ата- анасы тарапынан тәрбиеленуiне, 61 1-тарау. Тәрбиенің қалыптасу генезисі және оның қоғамдық мәні оның тiлек-талаптарының орында- луына, жан-жақты дамуына, адам- гершілік қа дiр-қасиетiн сыйлауға құқығы бар» деп нақты келтірілген. Бала ата-ана билiгiне тәуелдi объект ретiнде емес, өзiндiк құқық субъек- тiсi ретiнде қарастырылады. Қазақстан Республикасының «Бi- лiм туралы» Заңында елдегi бiлiм беру-тәрбиелiк процестi мемлекет- тiк-құқықтық реттеудiң мәселелерi- не айрықша көңiл бөлiнген. Бұл құ- жаттың нақты жасалған құқықтық негiзi бар, ол ата-аналарға және ба- лаларға, олардың қазiргi заманның талабына сай зиялы бiлiм алуларына, құқықтық кепiл бередi. Ата-ана және басқа құқық өкiлдерi балаларға өмiр сүру мен бiлiм алу үшiн салауатты және қауiпсiз жағдайлар жасау керек, бала жеке тұлғасының интеллектуал- ды және адамгершілік қасиеттерiнiң дамуын қамтамасыз етулерi керек. Жалпы алғанда, Қазақстан Респуб- ликасында елдегi бiлiм беру мен тәрбие процесiн жүзеге асыратын, қызмет етiп тұрған құқықтық негiз бар, отбасының дамуына кепiл бе- ретiн және отбасы өмiрiнiң, отбасы ұжымындағы өзара байланыстың те- рең демократиялық бағытын қамта- масыз ететiн құқықтық нормалардың жүйесi жетiлген. жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|