П. М. Кольцов т.ғ. д., профессор, Қалмақ мемлекеттік д и. н., профессор, Калмыцкий

1. Концепция воспитания в системе непрерывного образования Республики Казахстан, 2009 г. 24 стр.

2. Послание Президента Республики Казахстан - Лидера Нации Н.А.Назарбаева народу Казахстана «Социально-экономическая модернизация - главный вектор развития Казахстана», 2012 г.

Т.М. Дәрішева

Қазіргі жоғары оқу орнында білім алушылардың

рухани-адамгершілік тәрбиесі
Мақалада автор өз тәжірибесінен студенттер адамгершілігін қалыптастырудың жолдарын ұсынады. Ұсынылған тәсілдер ЖОО-да білім алушы-студенттер арасында тәрбие жұмысын ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Автордың аталмыш тәжірибесі болашақ мамандардың өмірлік құндылықтарын қалыптастыруда өзіндік рөлге ие.

Түйін сөз: адамгершілік тәрбие беру, мәдениетті қалыптастыру, құқықтық мәдениет, жастар бірлестігі, діни экстремизмнің алдын-алу, ағартушылық жұмыс.

T.M. Darisheva

Mental and moral education of students in modern universities
The way of morality formation of a learner is given in the article on the experience of the author. The offered approaches will give an opportunity to organige educational work among the students of the university. The authors experience will play its rose in the formation of a future specialists living values.

Key words: moralitу upbringing, culture formation, ledal culture, уouth unicns, presentive measures of religious extremism, enlightenment work.

УДК 37.091.4

Еліміздің төл Конституциясында Қазақстан Республикасының құқық-тық мемлекет болып жарияланғаны белгілі. Құқықтық мемлекет құру үшін қоғамның құқықтық мәдениеті болуы керек. Құқықтық мемлекет құру жас жеткіншектерден басталады, өйткені болашақ қоғам жастардың қолында.

«Жаңа ғасырға қадам басқан жас жеткіншектердің қазіргі өмірге бейімділігі болуы керек. Әрбір адамның өзі үшін жауапкершілігі жарату-шының алдындағы жауапкершілікпен бірдей екендігі сөзсіз. Білімді адам санатына қосылуы үшін қазіргі жастарға негізгі пәндерді игеру және талдау қабылетінің сауаттылығы аздық етеді. Ол өмірдің әр тетігіне үңіліп, тығырықтан шығар жолға даяр болуы қажет», - деп жазды С.Назарбаева «Өмір әдебі» кітабында[1].

Қазіргі кезде ғаламдық өзгерістер мемлекеттің ішкі даму жағдай-ларына, қайта құрудың көптеген міндеттерін нәтижелі шешуге, қоғамның әлеуметтік – экномикалық, материалдық – техникалық, идеологиялық, психологиялық ахуалына бейім екені мәлім.

Жалпы алғанда «мәдениет» ұғымын адамдар қауымы жасаған, сондық-тан оны дамудың белгілі бір деңгейін анықтап, сипаттайтын материалдық және рухани құндылық деп түсіну көзделген. Ал құқықтық мәдениет дегеніміз – өзінің құрамы, ерекшелігі бар қоғамдық мәдениеттің бір бөлігі.

Студенттердің құқықтық мәдениетін қалыптастыруда құқықтық мәдениеттің тар және кең мағыналары есепке алынып отыруы қажет. Тар мағынада: заңдылық, құқықтық шығармашылық және құқықты қолдану органдарының жалпы міндеті, қоғамның құқықтық жүйесінің даму деңгейі.

Кең мағынада құқықтық мәдениет – қоғамның құқыққа деген нақты қажеттіліктері оның ішінде мемлекеттің құқықты бағалауы, құқықтық ғылым дамуының деңгейі мен заң білімінің прогрессивтілігі және ақырында, елдегі заңдылық пен құқық тәртібінің жай-күйін керек ететін қоғам мәдениетінің ажырағысыз бөлігі.

Құқықтың даму деңгейін бейнелейтін жеке азаматтар мен барлық халықтың құқықтық санасы, оның қоғам өміріндегі орны мен ролі. Кең мағынада құқықтық мәдениет заң мамандарын даярлау немесе құқықтық мәртебелік, заң қызметінің мемлекеттік жүйедегі ролі, құқық мәселелері бойынша ғылыми басқармаларының дамуы «адвокатура» жағдайы т.б. болып табылады.

Құқықтық мәдениеттің басты элементтері құқықтық сауаттылық пен азаматтардың заңды сыйлап, оны орындауы болып табылады. Құқықтық мәдениет адамгершілік санаттарымен байланысты. Ғалымдардың айтуынша «қоғамда адамгершілік мәдениет болмайды. Адамгершілік нышандарынсыз әлеуметтік, экономикалық заңдар жүзеге аспайды, шешімдер орындалмайды, қазіргі ғылым өмір сүрмейді»[2].

Қалыпты жағдайдағы адамның тәртібі, іс-әрекеті саналы түрде қабылданатын шешімдер арқылы жүзеге асырылады. Бұл жерде сананың деңгейі сезімдік дамудағы адамның әрекетінің әсері бар екендігін мойындау шарт. Сананың өзі белсенді әлеуметтік іс-әрекет нәтижеснде қалыптасады. Мұның өзі сана және әрекет мәдениеті адамдар қатынасы мәдениетінің бір мағынасына саятынын көрсетеді.

Үш қабаттан тұартын «үйді» көз алдымызға елестетіп, бірінші қабатта құқықтық білім және оны меңгере алу икемдігін орналастырамыз. Екінші қабатта құқыққа деген қатынас орын алсын. Ал үшінші қабатта құқықтық мазмұндағы әр түрлі жағдайдағы тәртіатер мен әрекеттер болсын. Барлық басқа үйлердегі секілді біздің үйдің де «іргетасы» бар. Адамның құқықтық мәдениетінің «іргетасы» болып оның саяси және адамгершілік көзқарасының ішкі нанымы саналады. Төмендегі аталған жағдайлар іргетастың қалай қаланғандығына байланысты болады.

• 
  Заңға қатыстылық сипатталатын заңды сыйлау сезімі;
  
• 
  Құқық нормасын орныдауға, заңдылықты сезінуге дайын тұрушылық, заңдылық пен құқықтық тәртіпті нығайту белсенділігі;
  
• 
  Құқықтық білімнің сапасы және оның қолдану аясы;
  

Яғни, құқықтық мәдениет – саяси, адамгершілік нанымға негізделген, терең жан-жақты құқықтық білім мен дағдының ажырамас бір бөлігі, заңды сыйлау белсенді құқыққорғау әрекеттері[3].

Құқықтық мәдениетті қалыптастыру жұмыстары құқықбұзушылықтың алдын алып қана қоймай жас жеткіншектердің берік моральдық қағиадала-рын қалыптастырып, қоғамдық нормаларды ұғынып қабылдауға бейімделеді.

Құқықтық мәдениетті қалыптастыру жұмыстарын жүргізу барысында мыналарға мән берілуі керек. Студенттер тек қана өз құқықтары мен міндеттерін біліп қана қоймай, бостандық, тұлға, құқықтық мемлекет деген ұғымдармен де таныс болуы керек[4].

Қайырымдылық пен зұлымдық, әдемілік пен көркемсіздік және тағы да басқа құқық нормасымен байланысты елестете отырулары қажет. Құқықтық тәрбие адамгершілік және эстетикалық тәрбиемен байланысты болуы міндетті. Заң туралы аса қызыға білгені абзал. Өйткені, құрғақ ақпараттар студенттердің миына жетіп, жүрегін елеңдететін жеткіншектердің жас ерекшелігін ескере отырып, олардың құқықтық жаңаруы мақсатында әр түрлі шығармалар нысандары қолданылуы қажет.

Еліміздің болашағы-ұрпақ тәрбиесінде. Өркениетті қоғам мен құқық-тық мемлекеттің қалыптасуы өскелең ұрпақтың рухани байлығы мен мәдениеттілігін, еркін ойлау қабілеті мен шығармашылығын, кәсіби біліктілігі мен білімділігін талап етеді.

Құқықтық мәдениетті мәдениеттің соңғы нәтижесіне жетуге бағыт-талған қызмет ретінде де қарастырады, оған құқықтық мінез-құлықтың құндылықтарын өндіру, тұтыну, бөлу бойынша қызметтер жатады. Құқықтық мәдениет кейде оның оның компоненттерінің даму деңгейінің түсінігі арқы-лы айтылады. Онда құқықтық сананың деңгейлері заңдылықтар, заңның кемділігі, заңдық тәжірибенің кемелділігі айрықшаланады. Құқықтық мәдениет деңгейінің көрсеткіштері қатарында – құқықтық көзқарастардың дамығандығы, құқықтық кепілдігі мен кеңділігі, құқықты қолдану қызметінің деңгейі, заң білімін беру мен тәрбиенің деңгейі айтылады. Бұдан басқа да тенденциялар бар, ал құқықтық мәдениеттің қоғамның идеялы құқықтық жағдайы ретімен сипатталады, оның құқықтық өмір, құқықтық ұйым, құқық-тық процесс және тағы да басқа құқықтық құбылыстары арқылы анықталады.

Тұлғаның құқықтық мәдениеті құқықтық санамен өте тығыз байла-нысты. Тұлғаның құқықтық санасы өз кезегінде заңдылықтың, құқықтық тәртіптіліктің қағидаларын, өмірдің мәні туралы көзқарастарды, нанымдарды көрсетеді. Құқықтық мәдениет орны құқықтық сананың элементтерін қосады[5].

Құқықтық сана неғұрлым кең ұғым. Ол әр түрлі объективтік және субъективтік факторлар әсерімен қалыптасқан, позитивтік және негативтік көзқарастары, сенімдерді бағалауы қажет етіледі.

Заңның тәрбиелік қызметі жастардың құқық талаптарын және адамгер-шілік нормаларын саналы және белсенді орындауға баулу. Дәл осы жерде педагогика мен құқықтану ұштасады, айталық педагогика адамгершілік нормаларын орындауға үйретуден құқықтық мәдениетке қарай біртіндеп өтеді, одан соң заңтанудан құқық талаптарын орындауға, одан адамгершілік тәрбиеге қарай бағытталады. Бұл «екеуі де адамның құқықтық мәдениетін қалыптастыруға бағытталады», - дейді белгілі ғалым Б.Лихачев[6].

Құқықтық мәдениет қалыптастыруда көздейтін басты пікір-құқық азаматтарды заң бұзудан, қылмыстан сақтандыру, алдын-алу және қорғау қызметін қызметін өтейтіні. Құқықтық сақтау және қорғау қызметі арнайы құқыққорғау органдарының қызметі арқылы жүзеге асады: сот, прокуратура, адвокатура, арбитраж, нотариат т.б. Педагогикалық жақтарын алатын болсақ, ол құқықтық мәдениет қалыптастыру бойынша жүйелі ұйымдастырылған жұмыстар, құқықтық қатынастардың тәрбиелік қызметі арқылы құқықтық мәдениет қалыптастыруды реттеп және келеңсіздіктерден сақтандырып отырады.

Құқықтық тәрбие жүйесі құқықтық сананың құрылымын ғылыми тұрғыда анықтау арқылы белгіленеді. Оның алғашқы бастамасы құқықтық сауаттылық болып табылады. Құқықтық сауаттылық мыналардан тұрады: мемлекеттің құқықтылығын танып-білу, құқық түрлері және нормалары, адамдар арасындағы қарым-қатынасты, мәмілені заң негізінде реттеудің жүйесімен жалпы танысу.

Бірақ та элементарлы заң нормаларын білу ылғи да дұрыс мінез-құлық пен жүріс-тұрыстың мотивтері мен қозғаушы күші бола бермейді. Жастар мен жасөспірімдер құқық нормаларын біле тұрып ашық не жасырын, саналы түрде оны бұзатын да кездері пайда болады. Құқықтық сана мен элементарлы құқықтық білім азаматтық сана мен адамгершілікпен өзара ықпалдасқан кезде ғана құқықтық элементарлы білім тиімді қызмет ете алады. Азаматтық саналылық, жастардың құқықтық нормалары адамдардың мүддесін және оны қорғауға арналған қоғамдық маңызын ұғынып, түсінуіне көмектеседі. Ал адамгершілік саналылық құқық нормаларын терең меңгеруге, оған құлықтық мәміле орнатуға шарт түзеді. Олар жастарды, адамгершілік қарым-қатынас пен оған қайшы келетін құбылыстарды, құқық бұзушылықты ажыратып, тани білуге үйретеді. Мысалы, құрбыларына жалған айту, алдау, оларды қорқыту біртіндеп парақорлық, зорлық, тартып алу, басыну, ұрлық, алаяқтық, біреудің ар-намысына тию, жәбірлеу секілді істерге жетелейді. Отбасында адам сыйлап үйренбесе, үлкен-кішіні құрметтемесе, кейін олар кәсіби қызметінде әріптестерін бағаламау, оқушыларды қорлау, адамды басыну секілді т.б. құқық бұзушылыққа алып келеді. Демек, құқықтық мәдениет қалыптасты-руда ұлттық педагогикадағы адамгершілік құндылықтардың өзіндік орны бар.

Құрбыларын сыйламау, ұстаздары мен ата-анасына қарсы шығып, ақыл-кеңестерін ескермеу өсе келе адам тұлғасының қасиеттерін бағаламау, құқығын бұзуға алып келеді. Еңбекке зауқы соқпауы, салғырттық пен жалқаулық еңбек туралы заңды бұзуды жетелеп, оған деген қатынасын әлсіретеді. Бұған егер мүмкіндік қосылса, онда бұл тіпті де жақсылыққа апармайтыны тұрмыстан байқалып келеді. Осылардың барлығы өз өміріне адал көзқарастың белгілі деңгейіне қалыптасуынан болса, бұл өз кезегінде заң талаптарына, адамгершілік нормаларына немқұрайылықты, сөйтіп әр түрлі ауытқушыларды туындатады. Осының өзі қылмысқа ойланбастан баратын, қоғамға қайшы қылықтарға әкеліп соқтырады. Бұған адамгершілік пен ізгілікті, сезімталдықты, әдетке айналған тәртіптілік пен парасатты-лықты, саналылықты қарсы қоюға болады.

Құқықтық сана қалыптастырудың аса маңызды және басты элемент-терінің бірі- құқықтық-құлықтық сезімнің дамығандығы. Бұл Заңды халық қойған талаптар ретінде бағалап, оған бағынуды халық алдындағы борышын өтеу ретінде сезіну. Мұның өзі құқықтық мәдениет сезімі мен тығыз байланысып, адамның өз еліне, халқына, жеріне деген ыстық сүйіспен-шілігінен байқалады. Оның құрамды бөлігінің бірі азаматтық арын сақтаумен байланысты. Ол адамның құқықтық нормалары сақталуының ішкі өлшемі ретінде, мінез-құлқын, жүріс-тұрысын, іс-әрекетін бақылап отырады, ал егер де бағзы бір себептермен кейбір ауытқуларға бара қалған күнде ішкі жан дүниесінде торығу туындатады. Осындай ішкі өлшемдердің бірі заң алдындағы қорқыныш. Ол арын сақтау сезімі жойылған, заң бұзудан тайынбайтын, бірақ жазалаудан қорқатын, сондықтан істеген істерінің бәрі құпия, жүріс-тұрысы белгісіз болып қалады. Қорқыныш сезімі әлеуметтік құндылықтарға қайшы келгенімен дәл осы сезім кейбір адамдарды қылмыстан сақтап қалуы да мүмкін.

Құқықтық сананың құрылымындағы элементтердің бірі құқықтық ой жүргізе білу, ойлану. Бұл тұлғаның заңды білуіне негізделіп, ол адамның ой-пікірін, іс-әрекетін заң нормалары тұрғысынан бағалауға мүмкіндік береді. Құқықтық білімді, адамдардың құлықтық, адамгершілік нормаларын сезінуі, заң нормалары ауқымында ой жүргізе білуін бағалай алу мүмкіндігімен анықталады. Құқықтық білім, құқықтық-адамгершілік сезім және құқықтық ойлау- жастардың жүріс-тұрысы мен іс-әрекетінде заң нормаларын сақтау қажеттігінің туындауына шарт түзеді. Құқықтық сана қалыптастырудағы басты мақсат жастардың бойында құқықтық мәдениет дарытуды көздейді. Құқықтық мәдениет-құқық нормаларын білу, құқықтық адамгершілік сезімін дамыту, құқытық ой жүргізгуге үйрету, құқық нормаларын тұрмыста пайдала білу жолдарын меңгеру, құқық бұзушылыққа қарсы тұру, құқықтық сауатын ашудан құралады.

Яғни, оларды жүзеге асыру жүйесі- студенттердің құқықтық білімін қалыптастыру, құлықтық сезімін тәрбиелеу, күрделі қоғамдық құқықтық қарым-қатынасқа ендіру, өз іс-әрекетін үнемі бақылап бағалап отыруға дағдыландыру - сол арқылы тәрбиелік мақсатты жүзеге асырудан тұрады. Олардың ішінде аса маңыздылары:әділеттілік бойынша элементарлы сауатын ашу; құқытық міндет және құқықтық жауапкершілікті ажырата білу; адамгершілік құндылықтарды ажырата білу; адамгершілік құндылықтарды бағалай білуі. Осылар арқылы құқықтық-адамагершілік мәдениетін қалыптас-тыруға болады. Әдеттегі, тұрмыстағы адамгершілік нормаларын меңгерген адамға құқықтық нормаларды меңгеру және орындау анағұрлым жеңіл және түйткілсіз болатыны белгілі. Нақтылап айтсақ, құқықтық мәдениеттілік - жастардың әлеуметтік белсенділігіне түрткі беріп, заңға қайшы көріністерге қарсы тұру, адам құқығын сақтауға тірек болады.

Демек, құқықтық мәдениет қалыптастыру мақсатында жүргізілетін әр түрлі іс-шаралардың жастардың басқа да іс-әрекеті, өмірінің барлық жақтарымен тығыз байланысты екендігін қаперде тұту керек.

1. 
   Алпысқызы Сара. Өмір әдебі. Әдеби эссе; толғаныстар. – Алматы, 2003. – 104 б.
   
2. 
   Педагогика /Учебное пособие для студентов педагогических вузов/ Под ред. П.И.Пидкасистого. – Москва, 2004. – 608 с.
   
3. 
   Байсерке Л.К. Педагогические основы нравтсвенно – правового воспитания учащихся общеобразовательных школ. – Алматы, 1998
   
4. 
   Жадабаев С.Х. Правопорядок и поведение несовершеннолетних. - Алматы: Мектеп. 1982
   
5. 
   Баянов Е. Мемлекет және құқық негіздері. - Алматы, 2002
   
6. 
   Лихачев Б.Т. Теория эстетического воспитания школьников: учеб-ное пособие для пед. ин-тов / Лихачев Б.Т. - М. : Просвещение, 1985.
   

УДК 377

Разработка и реализация государственной программы по развитию субъектов хозяйств, социальной сферы и инфраструктуры страны, является актуальной задачей социально-экономического развития РК, и поэтому она является стержневой темой индустриально-инновационной программы «Дорожная карта» и недавнего «Послании Президента Н.А.Назарбаева», где представлена стратегия развития страны до 2050 года. Стратегическое развитие предполагает развитие современной промышленности, разработку и внедрение новых наукоемких технологий в производство и в сферу обслуживания населения [1].

Безусловно, современные социально-экономические реалии диктуют свои требования молодым специалистам начального и среднего профес-сионального образования, например, иметь необходимые качества, такие как: компетентность, мобильность, самостоятельность, коммуникативность, инициативность, ответственность, нравственность и т.д.

Формирование этих профессиональных и личностных качеств будущих рабочих - процесс сложный, который предполагает, в первую очередь, нали-чие хорошо образованных в техническом отношении, имеющих способности к преподаванию, специалистов начального и среднего профессионального образования. Между тем, многие педагоги профессиональных лицеев и колледжей являются выпускниками данных учебных заведений, а выпуск-ники технических вузов по профилю специальности, т.е. инженеры по видам отрасли производства, не обладают специальными профессионально - педагогическими знаниями и умениями. Разумеется, никто не оспаривает их профессиональные, инженерно-технические знания и умения. Они способны передать будущим рабочим практические приемы, способы и технологии. Однако, отсутствие у них должного уровня профессионально-педагогических знаний и умений оказывает влияние на осуществляемый ими педагогический процесс.

Сложные социально-экономические и демографические процессы также привели к тому, что процесс подготовки специалистов начального и среднего профессионального образования оказался уязвимым из-за недоста-точной оснащенности кадрами: опытные специалисты ушли, а молодые кадры оказались недостаточно подготовленными.

Учитывая эти факторы, Правительство Казахстана в 2007г. предложило программу развития технического и профессионального образования, а в 2011 году была принята программа по развитию образования Казахстана на 2011-2020 годы, где одной из главных задач программ по развитию обра-зования являлась подготовка квалифицированных педагогических кадров для начального и среднего профессионального образования, владеющих иннова-ционными технологиями обучения в подготовке высококвалифицированных рабочих на производство и сферу обслуживания [2].

Эти программы по развитию образования в Казахстане, стали пуско-вым механизмом для запуска в нашем вузе образовательной программы по подготовке молодых педагогов-инженеров по специальности «Профессио-нальное обучение» для начального и среднего профессионального образования.

Уже пятый год наш университет осуществляет образовательную программу по специальности «Профессиональное обучение». За короткий срок в нашем вузе полностью подготовлена учебно-методическая докумен-тация для обеспечения учебного процесса специальности. Регулярно преподаватели кафедры общетехнических дисциплин и профессионального обучения готовят к публикации учебные пособия, и их электронные версии по учебным дисциплинам, методические пособия для самостоятельной подготовки студентов. За это время осуществлено два выпуска специалистов. Многие выпускники успешно работают в качестве преподавателей в колледжах технического профиля, учителей предметной области «Техно-логия» в общеобразовательных школах города Уральска и Западно-Казахстанской области.

На кафедре особое внимание уделяется качественной подготовке будущих педагогов, владеющих методологией исследовательской работы, которая позволяет им самостоятельно осуществлять поиск форм и методов педагогической деятельности, использовать инновационные технологии в обучении будущих специалистов начального и среднего звена производства, обладающих мобильностью и гибкостью, способствующих их карьерному росту, умением самостоятельно управлять и организовать учебный процесс, принимать решения в трудной ситуации, работать в команде и оказывать помощь своим коллегам в педагогическом коллективе, постоянно совершенствовать профессиональные качества личности.

Для формирования этих востребованных качеств личности в процесс подготовки будущего педагога внедряются современные достижения педаго-гической науки, а также используется практический опыт отечественного и зарубежного образования.

Новые реалии предъявляют свои требования и к традиционной системе образования. Изменилась парадигма образования, сменились конструкты «знаниевое образование», на конструкт «созидательное образование», обще-принятые дидактические принципы «чему учить», «как учить» преобра-зованы в «чему учиться», «как научиться». Теперь, обучающиеся из пассивной роли должны переходит к активной, преподаватель должен выполнять роль консультанта и руководителя, оказывать помощь студентам в способах и приемах самостоятельного добывания и поиска знаний и умений, развивать способность к анализу, планированию и организации творческой деятельности, решению различных ситуаций в учебном или производст-венном процессе, самооценке и оценке ситуаций и т.д.

Дидактические принципы, традиционные формы и методы обучения в вузе оказываются явно недостаточными и поэтому сотрудники кафедры сконцентрировали свои усилия на разработке новой модели профессио-нального образования и дидактических принципов. Преподаватели кафедры используют в учебном процессе инновационные технологии обучения, основанные на компетентностном, личностно-деятельностном, практико-ориентированном подходах в обучении, ориентированном на результат.

Проектирование и конструирование учебных занятий по конкретной предметной области, реализуемые в рамках этих подходов, эффективно используют инновационные технологии обучения, направленные на формирование профессиональные компетентности студентов специальности «Профессиональное обучение».
Поэтому интересным представляется опыт формирования у студентов по специальности «Профессиональное обучение» такой ключевой компетент-ности как учебно-методическая компетентность. Эта компетентность студентов предполагалась развивать с помощью одной из главных учебных дисциплин специальности «Методика профессионального обучения».

Подготовка предметников или учителей учебных дисциплин общеоб-разовательных школ в педагогическом вузе предусматривает изучение студентами методики преподавания школьного предмета. Этот курс предпо-лагает, что студенты педагогических вузов посещают лекции, на семинарских занятиях обсуждают подготовленные материалы по теоретическим основам методики преподавания школьного предмета, изучают и обсуждают учебно-программную документацию.

Безусловно, на этих занятиях преподаватель всегда стремится использовать интерактивные методы и инновационные технологии обучения, чтобы повысить мотивацию студентов к самообразованию и активность на семинарских занятиях, поощрять у них профессиональную направленность к решению проблем, развивать коммуникативную компетентность и способ-ность взаимодействовать в малой группе и т.д. Тем не менее, студенты испытывают трудности, как во время прохождения педагогической практики, так и вначале своей самостоятельной профессиональной деятельности в школе. Эти трудности обусловлены недостаточными умениями в проекти-ровании и конструировании учебно-методической и учебно-программной документации, непроработанными дидактическими материалами к занятиям, проблемами креативного характера.

В нашем случае, т.е. в обучении студентов по специальности «Профессиональное обучение» на занятиях по методике профессионального обучения предусмотрена лабораторно-практическая деятельность. За время изучения данного курса студенты выполняют двенадцать работ. Все лабораторно-практические работы раскрывают основные учебные модули курса, начиная с изучения и анализа государственного общеобязательного образовательного стандарта по специальности «Профессиональное обуче-ние», начального профессионального образования по профилю до проекти-рования и конструирования тестовых вопросов по контролю, проверке и оценивания профессиональных знаний и умений обучающихся.

Каждая лабораторно-практическая работа имеет содержание, выде-лены цель и задачи работы, справочно-информационный блок, методические рекомендации к выполнению работы. Студенты, не имея конкретные формулы решения задач, на основе справочно-информационного блока получает общий ориентир, т.е. получает дополнительную подсказку по теоретическим основам выполнения работы. Также студенты могут исполь-зовать другие источники информации для проектирования и конструи-рования учебно-программной документации и учебно-методических материа-лов, проводить анализ, при необходимости сами разрабатывают дидакти-ческие материалы. Завершенную работу студенты оформляют, готовят презентацию и публично защищают свои работы перед группой.

Какие выполняются работы на занятиях методики профессионального обучения? Первая работа, как правило, связана с изучением и анализом государственного стандарта образования по специальности; вторая и третья работы посвящены изучению и анализу, конструированию модульной программы по разделу учебного предмета начального или среднего профессионального образования; четвертая работа – посвящается разработке модульного перспективно-календарного плана из раздела по предмету; изучение и анализ учебников, учебно-методических пособий, сборников по решению задач или сборников заданий и т.д. по выбранному предмету студента; изучение и анализ учебно-производственных мастерских; следую-щие работы связаны с разработкой план-конспектов по типам занятий, а также с использованием инновационных методов и способов обучения; предпоследняя работа посвящена к анализу урока; последняя работа – конструирование тестовых вопросов по одному из предметов, в виде субтестов.

Выполнение работ проводится в микрогруппах: в двойках, в тройках. Студенты самостоятельно выбирают один из предметов начального профессионального образования по изучаемому профилю специализации.

Во время выполнения работы каждая малая группа проводит изучение и анализ информационных, справочных, учебных и методических материалов по своему плану, но имеют возможность получить подробную консультацию у преподавателя.

По ходу выполнения работы студенты также неоднократно получают консультации по последовательности и логичности выполнения работы. По разработке план-конспектов предусмотрено обязательное конструирование дидактических материалов, средств наглядности. Как правило, стремление студентов самостоятельно изготовить средство обучения приветствуется. Свои разработанные дидактические материалы и средство наглядности в виде слайдов, видеороликов и т.д. представляют в виде презентации.

Лабораторно-практические работы по изучению и анализу учебно-методической и учебно-программной документации выполняются студентами в библиотеке университета. Процесс выполнения такой работы имеет свой алгоритм: по выбранному предмету из каталога осуществляется поиск специальной литературы, согласно требованию учебно-методической и учебно-программной документации производится анализ, составляется перечень литературы по выбранному предмету, готовится отчет и в отчете указываются рекомендации по доступным и информативным учебникам, методическим пособиям для изучения учащимися колледжей.

Изучение и анализ учебно-производственных мастерских начального профессионального образования также проводится на базе университета, в данном случае, изучается какая-либо учебная мастерская нашего университета. Изучение мастерской состоит в том, что проводится анализ насколько соответствует она требованиям, предъявляемым к размещению оборудования, соблюдены ли санитарно-гигиенические нормы мастерской, обеспеченность инструктивными документами, соблюдается ли охраны труда студентов и т.д.

Работа, посвященная анализу конспектов урока. К данной работе имеются несколько образцов план-конспектов, разработанные самими педагогами профессиональных учебных заведений. Студенты согласно схеме-анализу урока осуществляет анализ конструированного плана урока и представляют отчет к защите.

При преподавании методики профессионального обучения в нашем вузе становится традицией использование инновационных технологий обуче-ния, таких, как например, как проектный метод, личностно-ориентированная технология обучения, обучение в сотрудничестве, коллективное обучение.

Сама лабораторно-практическая работа является исследовательской и проблемной работой, во время презентации которой студенты выполняют роль преподавателя, осуществляя выбор методики обучения по выбранному предмету, ориентированную на формирование профессиональных умений у учащихся колледжей.

Изучая опыт использования в педагогической деятельности иннова-ционных методов, можно выделить их преимущества: они помогают научить студентов активным способам получения новых знаний; способствуют развитию высокого уровня личной социальной активности; создают такие условия в обучении, при которых студенты не могут не научиться; стимулируют творческие способности студентов; помогают приблизить учебу к практике повседневной жизни, формируют не только знания, умения и навыки по предмету, но и активную жизненную позицию.

В связи, с чем особый интерес вызывают активные методы обучения, т.к. они способствуют: эффективному усвоению знаний; формируют навыки практических исследований, позволяющие принимать профессиональные решения; позволяют решать задачи перехода от простого накопления знаний к созданию механизмов самостоятельного поиска и навыков исследо-вательской деятельности; формируют ценностные ориентации личности; повышают познавательную активность; развивают творческие способности; создают дидактические и психологические условия, способствующие проявлению активности студентов.