2
тапсырма
Элита – ең таңдаулы адамдардың қауы мы. Халық басқарушы билікке түгел дей қатыса алмайды,
сондықтан, бұл міндетті элита атқарады. Олар бұқара халықтың биліктегі өкілі, ел соларға сенім артады,
соңынан ереді, бағыт-бағдар алады, түзе леді, еліктейді.
Элита дегенде, жоғар ғы билік пен көрнекті
тұлғалар еске түседі.
Жалпы, қазақ элитасы мен интеллигенциясының бастау көзі сонау түркілік дүниетанымда, рухани-мəдени
құндылықтарда, түркі халқына тəн өмір сүру ережесіне айналған үйлесім мен парасаттылықта жатыр
Сонымен, саяси элита деп қазына-байлықты, қаржы-қаражатты болуге байланысты жəне т.б. саяси
маңызды шешімдер қабылдауға қатысты жоғары мəртебесі мен ықпалы бар ұйымдасқан топты айтады.
Гаэтано Моска (1854—1941) элита теориясын "Саяси ғылым негіздері" (1896) деген еңбегінде негіздеді.
Онда ол қоғам басқарушылар мен басқарылушыларға бөлінеді деді. Оған
ұйтқы болатын қасиеттерге
əскери ерлікті, байлықты, діни дəрежені (мəртебені) жатқызды. Осы үш қасиет, оның ойынша, адамға
басқарушылар (элита) қатарына кіруге есік ашады. "Элита" терминін ғылыми айналымға енгізген
Валъфредо Парето (1848-1923).
Саяси элита стратегиялық
мақсатты айқындайды, мемлекеттің ішкі жəне сыртқы саясатын белгілейді, өз
жоспарларын жүзеге асырудың тетіктерін табады, қоғам алдына қойылған мақсаттардың жүзеге асуына
бақылау жасайды.
Қазақ қоғамында өте көп элита адамдарымыз көп қаза халқының дамуына үлестерін қосқан топтар
тұлғалар өье көп, қазақ халқын сақтау үшін осы жолла көп еңбек еткен батырлармыз айтарлықтай бар.
Мысалы Алаш партиясның мүшелері,
Ұлы Абай атамыз, Қазақ халқның ағартушыларын айта аламыз, осы
кісілердің қазақ қоғамындағы орыны өте ерекше.3 тапсырма
Көсем - топ үшін маңызды, елеулі жағдайларда шешім қабылдайтын құқысы бар топ мүшесі, яғни ортақ
əрекет жасаудағы шешуші орын алатын жəне топта қарым-қатынасты реттейтін ең беделді тұлға.
Толығырақ Көсем деспоттық, тирандық жəне шексіз сипаттағы авторитарлық басқару жүйелерінің басшысы.
Топтасып өмір сүрген тайпалық
бірлестіктерде ең мықты, беделді, дəулетті жетекші көсем атанған.
Көсемділік- мемлекеттің ең алғашқы үлгісі оны əскери қаумға арқа сүйген билігі болып табылады.
Мұстафа Кемаль Ататүрік
османдық жəне түрік мемлекеттік, саяси қайраткер жəне əскери қолбасшы, Түркия негізін қалаушысы жəне
реформаторы, оның тұңғыш президенті. Ол Түркияны зайырлы, индустриялды ел етіп өзгерткен
тұлғалардың бірі болды. Оның идеологиясы зайырлылық,
ұлтшылдық болып, Кемализм деп аталды.
Мұстафа Кемал Түркия өмірінің саяси, экономикалық жəне мəдени жақтарына терең өзгерістер енгізуге
бағытталған реформалар бастайды. Ол реформалардың басты бағыттары Кемалдың саяси
идеологиясында баяндалған. Ататүріктің ұстанған көзқарасы бойынша Түркия мемлекеті заманауи,
демократиялық жəне зайырлы мемлекет болып құрылуы тиіс болатын. Ол тегін
бастауыш мектеп оқытуын
құрып, мыңдаған жаңа мектептер ашты. Ол бұрынғы араб жазуының орнына Латын негізіндегі Түрік
əліпбиін жасады. Түрік əйелдері мұсылман елдері ішінде тұңғыш рет ерлермен тең азаматтық құқықтарға —
сайлау-сайлану құқықтарына ие болды, бұл тіпті көптеген батыс елдерінен де болмаған заманауи реформа
1981 жылы, Ататүріктің туғанына 100 жыл өтуіне орай БҰҰ мен ЮНЕСКО Ататүрікті құрметпен еске алды,
əлемде "Ататүрік жылы" жарияланды, Ататүріктің жүз жылдығы
туралы резолюция қабылданды, Ататүрікті
"отаршылдыққа жəне империализмге қарсы күрестің көсемі" деп сипаттап, "əлемдегі адамзаттың өзара
түсінісуі мен ұлттардың баянды ынтымағын нəсихаттаушы жəне адамзаттық үйлесім мен берекеге бүкіл
өмірін арнаушы" деп таныды. Ататүрік құрметіне Түркияда жəне əлем елдерінде көптеген ескерткіштер
ашылған. Грекияның бұрынғы премьер-министрі Элефтериос Венизелос Ататүріктің есімін 1934 жылғы
Нобель сыйлығына ұсынған болатын.