Педагогика теориясы
БІРТҰТАС ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҮДЕРІС
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі ұғымдар
- Біртұтас педагогикалық үдеріс түсінігі және оның құрылымы.
- Педагогикалық үдеріс
| БІРТҰТАС ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҮДЕРІС
Жоспар: Біртұтас педагогикалық үдеріс түсінігі және оның құрылымы. Педагогикалық үдерістің заңдылықтары мен принциптері. Педагогикалық үдерістегі тәрбиенің мәні мен мақсаты. Негізгі ұғымдар: Педагогикалық үдеріс, педагогикалық жүйе, мазмұн, оқу, оқыту, тәрбиелеу, педагогикалық процесте оқыту, педагогикалық үдеріс те тәрбие, тәрбиенің мазмұны Біртұтас педагогикалық үдеріс түсінігі және оның құрылымы. Латынның «processus» сөзі «алға жылжу», «өзгерту», «қозғалыс» дегенді білдіретіні бізге белгілі. «Педагогикалық процесс» деген термин ғылыми айналымға ХІХ ғасырдың екінші жартысында (П.Ф.Каптерев) енгізілгенімен, ұғымның мазмұндық сипаттамасын тек қана тұлға теориясы, іс-әрекет теориясының дамуы арқылы құбылыстарды зерттеуде жүйелілік тәсіл қолдануды қалыптастыру арқасында мүмкін болды. Педагогикалық үдеріс – бұл берілген мақсатқа жетуге бағытталған және жағдайдың алдын ала жоспарланған өзгеруіне, тәрбиешілердің қасиеттері мен сапаларының өзгеруіне әкелетін тәрбиешілер мен тәрбиешілердің өзара әрекеті. Басқаша айтқанда, педагогикалық үдеріс – бұл әлеуметтік тәжірибенің тұлғалық қасиеттерге ауысу процесі. Өткен жылдардағы педагогикалық әдебиеттерде «оқу-тәрбие үдерісі» ұғымы қолданылды. P.Ф.Каптерева, А.И.Пинкевич, Ю.К.Бабанский және басқа педагогтар бұл ұғымның тар және толық емес екенін көрсетті, үдерістің күрделілігін және ең алдымен оның басты ерекшелік белгілерін – тұтастық пен жалпылықты көрсетпейді. Тұтастық пен жалпылық негізінде білім беру, тәрбиелеу және дамытудың бірлігін қамтамасыз ету педагогикалық үдерістің негізгі мәні болып табылады. Әйтпесе, «оқу-тәрбие үдерісі» және «педагогикалық үдеріс» терминдері және олар белгілейтін ұғымдар бірдей. Педагогикалық үдеріс – негізгі, біріктіруші жүйе. Ол қалыптасу, даму, тәрбиелеу және оқыту процестерін оларды ағымының барлық жағдайларымен, формаларымен және әдістерімен біріктіреді. Педагогикалық теория педагогикалық үдерісті динамикалық жүйе ретінде көрсетуді үйрену арқылы прогрессивті қадам жасады. Құрамдас бөліктерді нақты анықтаумен қатар, мұндай бейнелеу компоненттер арасындағы көптеген байланыстар мен қатынастарды талдауға мүмкіндік береді және бұл педагогикалық процесті басқару тәжірибесінде ең бастысы болып табылады.
Педагогикалық үдеріс жүзеге асатын жүйелер – жалпы алғанда, мектеп, сынып, сабақ және т.б. халықтық тәрбие жүйесі. Бұл жүйелердің әрқайсысы белгілі бір сыртқы жағдайларда жұмыс істейді: табиғи-географиялық, әлеуметтік, өндірістік, мәдени және т.б. Сондай-ақ әрбір жүйе үшін нақты шарттар бар. Мектепішілік жағдайларға, мысалы, материалдық-техникалық, санитарлық-гигиеналық, моральдық-психологиялық, эстетикалық және басқа да жағдайлар жатады. Педагогикалық үдеріс жүретін жүйенің құрамдас бөліктері мұғалімдер, тәрбиешілер және білім беру жағдайлары болып табылады. Педагогикалық үдерістің өзі мақсаттарымен, міндеттерімен, мазмұнымен, әдістерімен, мұғалімдер мен оқушылардың өзара әрекеттесу формаларымен және қол жеткізілген нәтижелермен сипатталады. Бұл жүйені құрайтын компоненттер – мақсат, мазмұн, іс-әрекет және нәтиже. Процестің мақсатты құрамдас бөлігі педагогикалық іс-әрекеттің барлық алуан түрлі мақсаттары мен міндеттерін қамтиды: жалпы мақсаттан – тұлғаның жан-жақты және үйлесімді дамуы – жеке қасиеттерді немесе олардың элементтерін қалыптастырудың нақты міндеттеріне дейін. Мазмұндық компонент жалпы мақсатқа да, әрбір нақты тапсырмаға да салынған мағынаны көрсетеді, ал іс-әрекет компоненті мұғалімдер мен оқушылардың өзара әрекетін, олардың ынтымақтастығын, процесті ұйымдастыру мен басқаруын көрсетеді, онсыз түпкілікті нәтижеге қол жеткізу мүмкін емес. Әдебиеттердегі бұл компонент ұйымдық немесе ұйымдастырушылық-басқарушылық деп те аталады. Ақырында, процестің нәтижелі құрамдас бөлігі оның ағынының тиімділігін көрсетеді, мақсатқа сәйкес қол жеткізілген жылжуларды сипаттайды. жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|