ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Д.Е.Жупенова, И.А.Скосарев, М.А. Син
Педиатриядағы клиникалық жағдай
(оқу-әдістемелік нұсқау)
Қарағанды 2011
УДК 619.9 (02)
ББК 57.3
Ж 83
РЕЦЕНЗЕНТТЕР:
Тукбекова Б.Т. – ҚММУ «№ 2 Балалар аурулары» кафедраcының меңгерушісі, м.ғ.д, профессор
Еремичева Г.Г. – Қарағанды мемлекеттік медициналық университеті ФПО және НПУ кафедрасының доценті, м.ғ.к.
Моренко М.А. – АҚ Казақ мемлекеттік медициналық университеті «№ 1 Балалар аурулары» кафедрасының меңгерушісі, м.ғ.к., доцент.
Ж83 Жупенова Д.Е., Скосарев И.А., Син М.А., Педиатриядағы клиникалық жағдай. - Қарағанды, 2011., - 28 б.
УДК 619.9 (02)
ББК 57.3
Оқу-әдістемелік нұсқау тьюторлық сабақты қолданап, жағдайлық-бағыттаушы оқытуға арналған. Студенттерге шын өмірден алынған клиникалық жағдай беріледі. Жағдайлық-бағыттаушы оқыту болашақта медициналық мамандықпен тығыз қатынастағы студенттердің іс-қимылына модель беруді болжайды.
Оқу-әдістемелік нұсқау 4 курс «Жалпы медицина» мамандығы мұғалімдеріне ,дәрігер-интерндерге арналған.
ҚММУ әдістемелік кеңес отырысында талқыланып, бекітілді.
№ 9 хаттама 08.06.2011
ҚР ҚазММА құрамындағы мед. ЖОО УМС жұмыс істеуші комиссия әдісімен типографиялық жолмен шығаруға рұқсат етіліп, бекітілді
№ 9 хаттама 30.06.2011 ж.
© Д.Е.Жупенова, И.А.Скосарев, М.А. Син 2011г.
Қысқартылған сөздер тізімі
АҚҚ – артериялық қан қысымы
ТШҚҰ – тамыр ішілік шашыранды қан ұю
ТТҚ – трансферинмен темірдің қалынуы
ЖГН – жедел гломерулонефрит
ЖТБҚ– жалпы темір байланыстырушы қабілет
ТШШЖ – тыныс шығарудың шындық жылдамдылығы
PEF –экспираторлы шыңдық поток
СРБ – С реактивті белок
Т3 – трийодтиронин
Т4 – тироксин
ТТГ – тиреотропты гормон
ТЖ – тыныс алу жиілігі
ЖЖЖ – жүрек жиырылу жиілігі
FEVI – бірінші секундтағы форсиленген тыныс шығару көлемі
FVC – өкпенің форсирленге тіршілік сиымдылығы
Мазмұны
Кіріспе….……………………………………………………………...5
Тыныс алу жүйесі бойынша клиникалық жағдай………………….6
Зәр шығару жүйесі бойынша клиникалық жағдай.......……………10
Қан түзу жүйесі бойынша клиникалық жағдай……………………17
Тестік есептер.....…………………………………………………….21
Тестерге эталон...…………………………………………………….25
Қолданған әдебиет...…………………………………………………26
Кіріспе
ҚММУ-ң Болондық декларациясына қол қоюмен және ЖОО-да 2006 жылдың ГОСО есеуіне байланысты оқу үрдісінде инновациялық әдістерді қолдануға қажеттілік туды. ЖОО-да белсенді оқу формалары енуде, олар оқу мотивациясын жоғарылатып, студенттердің оқу процесіне белсене қатысуына ешлекіндеп берлуі. Осыған орай оқу-әдістемелік үрдіске өзгерістер енгізуге қажеттілік туды.
ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІ БОЙЫНША КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙ
Авторлар: Жупенова Д.Е., Скосарев И.А., Син М.А.
Қарағанды мемлекеттік медицина университеті
Клиникалық жағдай Рахимова Гульнара 7 жас
Науқастың презентациясы
Рахимова Гульнара, 7 жас.
Түнгілік тыныс алудың қиындауына және жөтелге шағымданып, дәрігерге көрінді.
Тьютордың сұрақтары:
Осы үзіндіні оқығанда бүкілі түсінікті ме?
Балада қандай мәселелер пайда болды?
Осы оқылғанға қоса қандай қосымша ақпарат алғыңыз келеді?
Сіздің ойыңызша қандай гипотеза осы жағдайды түсіндіре алады? Неге?
Анасы мен баласына бүкіл сұрақтарды қою мүмкіндік болғанда қандай сұрақтар қояр едіңіз? Сіздің сұрақтарыңыз қай гипотезаны растайды және жоққа шығарады?
Ауру тарихы (anamnesis morbid).
Соңғы 2 аптада өзін жақсы сезінді, мектепке барып жүрді. Жексенбі күні үйінде мысығы бар апасының үйіне барды. Апасының үйінде өзін жақсы сезінді, бірақ түнде бетінің қызаруы, бастың ауырсынуы пайда болды. Таңертең тыныс алудың қиындауынан оянды, жергілікті дәрігерге қаралды. Дәрігер анасынан басқа симптомдар туралы сұрағанда баланың вирустық инфекциясы бар науқаспен қатынаста болмағанын, дене қызуының жоғарыламағанын және тәбетінің сақтанғанын анықтады.
Қауіп факторларын бағалау
Туа біткен факторлар
Отбасылық анамнез – анасында атопиялық дерматит болған. Апасының апасында - поллиноз, атасында – аллергиялық ринит болған.
Жүре пайда болған факторлар:
Қоршаған ортасы – отбасы шаңды дауыл жиі болатын аймақта тұрады. Анасы мен әкесі темекі шегеді.
Тәртібі – мектептегі жүктемелердің әсерінен қыздың таза ауада серуендеуі шектелген.
Аллергологиялық анамнез. – бір жасқа дейін экссудактивті катаралды диатезі болған, жылына 5-6 рет абструктивті бронхитпен ауырады.
Әлеуметтік анамнез.
Бала I-II жартысы токсикозбен жүрген бірінші жүктіліктен өмірге келген. Жүктілік кезінде анасында атопиялық дерматиттің өршуі байқалған. Туған кездегі салмағы 2700 гр, бойы 50 см, реанимация шараларынан кейін бала жылады. Мидың постгипоксиялық ишемиясы бойынша 1 жасқа дейін невропатологтың диспансерлік қадағалауында болды. Медициналық көрсеткіштер бойынша егілген. 1-ші сыныпта оқиды. Отбасында 4 адам. Екі бөлмелі пәтерде тұрады.
Тьютор сұрақтары:
Осы үзіндіні оқығанда бүкілі түсінікті ме?
Осыған қоса тағы қандай ақпарат алғыңыз келеді?
Сіздің ойыңызша қандай гипотеза осы жағдайды түсіндіре алады? Неге?
Науқастың жағдайын түсіндіретін қай гипотеза сізге приоритетті болып табылады? Неліктен?
Баланы қабылдауға келгенде қарайтындай мүмкіндік болды ма және көңіліңізді қайда аудардыныз? Неліктен? Қай гипотезаны растар едіңіз.
Мүшелер мен жүйелерді қарау
Жалпы қарау – жағдайы орташа ауырлық дәрежеде, баланың есі анық, тізесіне сүйенген қалыпта отыр. Ұстамалы жөтел, кеуденің қысылу сезімі мазалайды. Салмағы 20 кг, бойы 123 см. Тері жамылғысы таза, дене температурасы қалыпты. Мұрынның бітелуі, бұғана үстілік және астылық шұңқырлардың аздап тереңдеуімен сипатталатын экспираторлық ентігу байқалады. Тыныс алу жиілігі минутына 28, кеуде қуысы алдыңғы және артқы өлшемі бойынша кеңейген. Перкуссияда, қораптық дыбыс. Аускультацияда – тыныс шығаруда құрғақ, ысқырықты сырылдар, тыныс алуда әр түрлі калибрлі сырылдар байқалады. Жүрек шекарасы жасына сай. Тондары сәл әлсіреген, ЖЖЖ –1 мин. - 100 рет. Іш аймағы жұмсақ ауырсынусыз, жұмсақ. Бауыры және көк бауыры ұлғаймаған.
Зәр шығару жүйесі – патология жоқ, дизурия жоқ
Тьютор сұрақтары:
1. Осыны оқығаннан кейін қосымша қандай ақпарат алдыңыз?
2. Қай гипотеза сіз үшін приоритетті? Дәлелдеңіз.
3. Өкпе жағынан өзгеру механизмін түсіндіріңіз.
Алғашқы диагнозды қойыңыз
Қандай қосымша зерттеу әдістері сіздің диагнозыңызды нақтылайды?
Қандай зерттеу әдістерінің қорытындысын күтесіз?
Лабораториялық сараптамалардың қортындысы
1.Жалпы қан анализі
Қорытындысы
|
Қалыпты
|
Нв 130 г/л
|
130 г/л
|
Эр 4,2* 1012/л
|
4,2 х1012/л
|
т.к. 0,8
|
0,8
|
ЭТЖ-7 мм/сағ
|
6-8 мм/ сағ
|
лейкоцит 4,5*109/л
|
6-7х109/л
|
Т – 0
|
п- 1
|
С – 40
|
с – 48
|
Л – 50
|
л – 41
|
М -6
|
м – 6-8
|
Э – 8
|
5% дейін
|
Қақырық микроскопиясы – эпителиалды жасушалар, эозинофильдер, макрофагттар, Шарко-Лейден кристаллдары, Куршман спиральдары.
Аспаптық зерттеу әдістері:
Кеуде қуысының рентгенографиясы – ошақты өзгерістер жоқ, өкпе суретінің мөлдірлігі күшейген
Спирография
Бірінші секундтағы форсирленген дем шығарудың көлемі (FEVI) – тиісті көлемінің 73%-ы (N 80% кем емес)
Бір секунд ішіндегі форсирленген дем шығару көлемінің форсирленген өкпенің өмірлік сыйымдылығына қатынасы (FEVI/FVC): 80% (қалыптының төменгі шекарасы)
Электрокардиограмма: синустық тахикардия.
Тьютор сұрақтары:
Бұл ақпарат сіздің гипотезаңызды қалай нақтылайды? Негіздеңіз.
Клиникалық диагнозды қойыңыз. Негіздеңіз.
Рөлдік ойын жүргізіңіз: дәрігер-науқас. Дәрігер диагнозды қойып, ем тағайындайды.
Клиникалық диагноз: Бронх демікпесі, атопиялық, жеңіл дәрежесі, интермитирленген ағымы, ұстама кезеңі.
Дәрігер тактикасы:
Ауру ұстамасын сальбутамолдың 2 ингаляциялық дозасымен және вена ішіне 5 мг./кг. Салмағына эуфиллинмен басты
-
саты
|
Жеңіл ағымы
|
Базистік терапия (ұстаманың болмауын қамтамасыз етеді)
|
Қабынуға қарсы терапия (патогенетикалық терапия)
Ұзақ мерзімді бронхкеңейткіш терапия (қабынуға қарсы препараттармен қосып беріледі)
|
Натрий недокромилі (Тайлед) тәулігіне 2 рет 2 ингаляция немесе натрий кромогликаті (Интал) тәулігіне 4 рет 1-2 инг.
Көрсетілмеген
|
ЗӘР ЖЫҒАРУ ЖҮЙЕСІНІҢ КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ
Авторлар: Жупенова Д.Е., Скосарев И.А., Син М.А.
Қарағанды мемлекеттік медициналық университеті
Клиникалық жағдай – Морозов Саша, 10 жас
Науқас презентациясы
Морозов Саша 10 жаста. Дәрігерге: зәрінің түсінің өзгеруі, сирек зәр шығаруға, бетінің ісінуіне, аяқтың ісінуіне, дене температурасының 37,5оС-қа дейін көтерілуіне, бас ауырсынуына шағынданып келген.
Тьютордың сұрақтары:
Оқыған үзіндіден барлығы түсінікті ме?
Балада қандай жағдайлар пайда болды?
Берілген мәліметтен қандай қосымша ақпарат алуға болады?
Науқастың негізгі жағдайын түсіндіретін сіздердің гипотезаларыңыз? Неге?
Егер сізде бала мен және оның анасын сұрастыру мүмкіндігі болса, онда сіз қандай сұрақтарды қояр едіңіз? Бұл сұрақтар қандай гипотезаны нақтылап немесе жоққа шығарады?
Ауру тарихы (anamnesis morbi).
2 апта бұрын науқас фолликуляры баспамен ауырған. 7 күн қатарынан бір таблеткадан 3 рет ампициллинді қабылдаған, тамағын фурацилинмен шайған. Жағдайы жақсарған. Температурасы қалыпты жағдайға түскен, өзін жақсы сезінген. 2 күн бұрын таңертең температурасы 37,5оС дейін көтерілді, басы ауырған, зәрінің түсі қарайған. Келесі күні таңертең бетінің сәл ісінуін, аяғының ісінгенін және зәрінің сирек болуын байқаған. Баланың анасы емханадағы дәрігерге келген.
Қауіп факторын бағалау:
Туа біткен жағдайлар
Отбасы анамнезі – анасы жағынан әжесі бүйрек ауруымен ауырған. Анасында созылмалы тонзилит.
Жүре пайда болған жағдайлар
Қоршаған орта – Саша оқыған мектепке сынып бөлмелері суық. Әкесі шылым шегеді.
Тәртібі
Суда жүзу спортымен айналысады.
Аллергологиялық анамнез:
Бала кезіңде цитрусты заттарға есекжем болды.
Әлеуметтік анамнезі:
Бала бірінші жүктіліктен, бірінші босанудан. Анасында жүктіліктің бірінші жартысында токсикоз байқалған. Босану уақытында (мерзімінде) болған. Апгар шкаласы бойынша 8-9 балл. Туғандағы салмағы 3100 гр., бойы – 52 см. Егу уақытында болған. Ешқандай кері реакция байқалмаған. 3-ші сыныпта оқиды. Екі бөлмелі жарық, таза пәтерде тұрады. Інісі 6 жаста, дені сау. Туберкулезбен ауыратын науқаспен қатынаста болмаған.
Тьютордың сұрақтары:
Оқыған үзіндіден барлығы түсінікті ме?
Алынған мәліметтен қандай қосымша ақпарат алуға болады?
Бұл ақпарат сіздің гипотезоларыңызды нақтылауға немесе жоққа шығаруға қалай көмектеседі? Неге?
Сашаның жағдайын түсіндіретін қандай гипотезолар сіздер үшін манызды болып табылды? Неге?
Егер сізде баланы қабылдау кезінде қарауға мүмкіншілік болса, сіз неге көңіл бөлер едіңіз? Неге? Қандай гипотезаларды сіз нақтылар едіңіз?
Мүшелер мен жүйелерді қарау
Жалпы қарау – жағдайы орташа ауырлық қанағаттанарлық. Баланың есі анық, нормастениялық. Салмағы 35 кг, бойы 140 см, тамақтану қанағаттанарлық. Тері жамылғылары бозғылт, таза. Бетінде шамалы ісінулер. Тыныс алу мүшелері жағынан патология жоқ. Жүрек шекаралары жасына сай. ЖЖ – 85 рет/мин. Жүрек ұшында және 5-ші нүктеде орташа интенсивті, ұзақ емес систололық шу, жүректен тыс таралмайды. Артериялық қысымы 130 мм/сын/бағ. Іші дұрыс пішінді, жұмсақ, ауырсынусыз. Бауыр шеті қабырға доғасынан 1см сыртқа шыққан. Көкбауыр ұлғаймаған. Өт қабы синдромдары теріс. Соққылау синдромы екі жақтаң әлсіз оң. Зәр шығару сирек, аз мөлшерде. Зәрі ет жуындысы түсті. Үлкен дәреті қалыпты.
Тьютордың сұрақтары:
Бұл ақпарат сіздің гипотезаларыңызды нақтылауға немесе жоққа шығаруға көмектесті ме?
Қандай гипотеза сіз үшін 1-ші орынға шықты? Негіздеңіз (дәлелдеңіз)
Бүйректегі пайда болған механизмдерді түсінікдірініз.
Лабораториялық сараптамалар қорытындысы
Жалпы қан анализі
Қорытындысы
|
Қалыпты
|
Нв 90 г/л
|
120 г/л
|
Эр 3,1* 1012/л
|
4,2 х1012/л
|
т.к. 0,7
|
0,8
|
ЭТЖ-28 мм/сағ
|
6-8 мм/ сағ
|
Лейк 10*109/л
|
6-7х109/л
|
Т – 0
|
т- 1
|
С – 44
|
с – 55
|
Л – 51
|
л – 35
|
М -4
|
м – 6-8
|
Э – 1
|
5% дейін
|
Жалпы зәр анализі қалыпты
Түсі – “ет жуындысы” сабан-сары
Мөлдірдігі – лайлы мөлдір
Салыс. тығыз. – 1028 1018-1020
белок - 1,3% жоқ
эритроцит –көп мөлшерде жоқ
цилиндр- гиалин – 8-10 жоқ
эпителий – 1 1-2 көз/айм.
Қанның биохимиялық анализі қалыпты
жалпы белок 65 г/л 65-85 г/л
жалпы холестерин 4,3мм/л 3,5 – 6,5 ммоль/л
мочевина 10,2 ммоль/л 2,5-8,3 мм/л
β - липопротеид 5,6 г/л 7 г/л дейін
жал. липидтер 3,8мм/л 3,5-8,0 мм/л
креатинин 0,095 ммоль/л тин 0,04 – 0,086 ммоль/л
СРБ – жоқ СРБ – жоқ
сиал. қышқылы 210 ед. 220-230 ед.
альбумин 48% 45-65%
глобулиндер:
α1 – 3,6 3,5 – 6,0
α2 – 11,2 5,6-10,5
β – 10,0 3,8 -15,1
γ – 22,1 12,0 – 19,1
қалдық азот 4,8 мм/л 4,3 -28,6 мм/л
Na – 136 мм/л 130-150 мм/л
K – 5,8 мм/л 3,25-5,3 мм/л
Ca – 2,3 мм/л 2,25 – 23,9 мм/л
P – 1,45 мм/л 1,45-1,78 мм/л
4. Шумақты фильтрацияның жылдамдығы 75 мл/мин.
Коагулограмма қалыпты
Фибриноген 5,2 г/л 2-4 г/л
Рекальцификация уақыты 40" 60-120"
Гепариннің плазмаға
тұрақтылығы 3' 5-8 мин.
тромботест V- VI дәр IV – V дәр
фибринолитикалық
белсенділігі 20% 15-25 %
Қан ұюының ретракциясы 20% 35-40%
Нечипоренко бойынша зерттеу
Л – 1000 Л – 2000
Эр – 5000 Эр– 1000
Инструменталды тексеріс қорытындысы
ЭКГ: ритм синусты
ЖЖЖ – 90-95 в 1´ - на
Реполяризация процестері бұзылған, миокардта метаболитикалық өзгерістер.
Тьютордың сұрақтары:
Оқығаннан кейін қандай қосымша мәліметтер алдыңыздар?
Клиникалық диагноз қойыңыз?
Науқас-дәрігер болып, рөлдік ойын ойнаңыз. Жедел гломерулонефрит кезіндегі дәрігер тактикасы.
Клиникалық диагноз: жедел гломерулонефрит нефритикалық синдроммен, активті фазасы, бүйрек қызметі сақталған.
Дәрігер тактикасы:
Қатан төсек режимі.
Гематурия, ісіну және гипертензияны жойып, режимді кеңейту. Басқа режимге ауыстыру зәрдің тұнбасының нашарлауымен, гипертензиямен және шағымдардың болмауымен байланысты. Бел аймағына жылу («жастықша» осылайша айтылатын), жүн шұлық жартылай төсектік және палаталық режимде.
Диета - № 7а, б, в, 7 мәзір.
Олигурия кезінде сұйықты шектеу. Сұйықтық көлемін кешегі күндегі диурез және кеткет перспирацияға байланысты тағайындалады немесе (15 мл/кг тәу немесе 400 мл/м2 тәу.) Диурез көлемінің өсуіне байланысты сұйықтық көлемінде көбейтіп отырамыз.
Натрий хлоридті (түзсыз стол) шектеуді гипертензия және олигурия кезінде тағайындайды. Артериялық қысым қалпына келгенде және диурез жоғарылағанда тағамға тұз қосу (0,5-1,0 г/тәу) рұқсат етіледі. Егер аурудың ағымы қауіпсіз өтіп жатса, балаға 4-5 аптадан бастап натрий хлоридтің қалыпты көлемін (50 мл/кг тәу.) беруге болады.
Олигурия және гипертензия кезінде ақуызды шектеу. 5-7 күн көлемінде ақуызды қолдануды едәуір көлемде шектейді (1-0,5 г (кг/тәу)). Сонымен қатар 2-3 апта бойы кейбір жануар ақуызын шектеу қажет. Тағамның калориясын, диетадағы көмірсу мен майдың көлемін көбейті мен сақтайды.
Олигурия кезіндегі калийді шектеу гиперкалиемияның қауіптілігіне байланысты жеміс-жидектердің шырындарын шектемейді. Калий сақтайтын дәрілік заттарды тағайындауға болмайды. (Калийге бай диетаның әсеріне пайда болған ісіну кезінде).
Аурудың дебютінде (олигурия, ісінулер, гипертензия, азотемия). Певзнер бойынша №7 столды 3-5 күнге тағайындайды. Диета физиологиялық және ахлоридті емес және экстрактивті заттарды қабылдамаумен жүреді.
Кулинарлы өңдеу: қатаң механикалық және химиялық өңдеуі жеңілдетілген (тағам сұйық немесе жартылай сұйық). Сорпалар тағайындалмайды. Ет пен балықтар қайнатылған түрде, ал басқа азық-түліктер қалыпты кулинариялық өңдеуде болады.
Диетаны кеңейткенде 3-5-ші күні 7б столын тағайындайды, ол Пезнер бойынша – ауыспалы стол. Диета физиологиялық емес, алхоридті, экстрактивті заттарды алып тастайды. Белок және май көлемін жоғарылату керек. Тағамды өндеу: айқын механикалық және химиялық жеңілдетілген (пюре тәрізді тағамдар; жеміс-жидектер, шырын, қатқан нан). Вегетериандық сорпа. Ет және балық қайнатылған түрде, қалған тағамдар өнделген.
Әрі қарай науқасты Певзнер бойынша 7 в столына көшіреді. Диета гемохлоридті, толық физиологиялық, экстративті заттар болмайды. Тұз дайын тағамдарға қосылады. Тағамдық өндеу: белгілі мөлшерде механикалық және химиялық жеңілдетілген (майдаланған, буға пісірілген, туралған; тек бидай нан). Вегетериандық сорпа және екінші бульонда. Ет және балық қайнатылған түрде. Басқасы тағамдық өндеуден кейін қолданылады.
Антибактериялық терапия
Антибактериялық заттарды төмен нефротоксикалық қасиетте тағайындаймыз (жартылай синтетикалық пеницилин түрі ампицилиннің тәулік мөлшері 100 мг/(кг тәул.), эритромицин 30-50 мг/(кг тәул)).
Антибактериялық терапия ұзақтығы 7-10 күн. Созылмалы инфекция ошағын анықтағанда, антибактериялық терапия курсында бициллин – 5 немесе бициллин -1 тағайындалады. Бициллинотерапия ұзақтығы 6 айға дейін. Бициллин-5 немесе бициллин -1 3 аптада 1 рет 1.500.000 ЕД және 1.200.00000 ЕД енгіземіз.
Витаминдер
А витаминін, В және Е топтарын жасқа сай тағайындайды.
Зәр айдағыш заттар.
Жедел постстрептококкты гломерулонефритте зәр айдаушы препарат сирек қолданылады. Диуретиктер массивті ісіну кезінде, артериялық гипертензия, гипертониялық энцефалопатия кезінде қолданылады.
Диурезді жоғарылату мақсатында фуросемид (лазикс) 1,5-2,0 мг (кг тәулігіне) дозада бұлшықетке немесе көктамырға тәулігіне 1-2 рет 1-2 күн, сосын 3-5 күн 1-2 рет ақуыз арқылы қабылдауды тағайындайды.
Гипотензивті
Гипертониялық энцелелофалопатия кезінде, диастолалық қысым 95 с.б.б-нан жоғары болғанда гипотензивті препараттар тағайындалады. Жоғары емес гипертензия кезінде резерпин тәуліктік дозада 0,07-0,015 мг/(кг тәулігіне) (6-12 жастағы балаларға 0,0001г тәулігіне 2-3 рет тамақтан кейін, 12 жастан жоғары балаларда 0,0001 г тәулігіне 3-4 рет) қолданылады.
Жоғары гипертензия кезінде ангиотензин-1 – айналдырушы фермент ингибиторларын таңдаймыз (каптоприл, каотен). Каптоприл тәуліктік дозада 0,3 мг (кг тәулігіне) тағайындалады, ол 2,0 мг/(кг тәулігіне) дейін жоғарылауы мүмкін.
ҚАН АЙНАЛЫСЫ ЖҮЙЕСІНІҢ КЛИНИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ
Авторлар: Жупенова Д.Е., Скосарев И.А., Син М.А.
Қарағанды мемлекеттік медициналық университеті
Клиникалық жағдай: Каримова Сауле, 13 жас
Науқас презентациясы
Сауле, 13 жаста, емхана дәрігеріне соңғы кезде тез шаршағыштық, қозғыштық, тәбеттің төмендеуіне шағымданып келді.
Тьютор сұрақтары:
Оқылған үзіндіден барлығы түсінікті ме?
Сәуледе қандай мәселелер туындаған?
Сізге қосымша қандай ақпарат қажет?
Сіздің ойыңызша, қыздың мәселелерін түсіндіретін қандай гипотезалар құруға болады? Түсіндіріңіз.
Егер сізде Сауле мен анасын сұрастыруға мүмкіндік туса, қандай сұрақтар қояр едіңіз? Сіздің сұрақтарыңыз қандай гипотезаларды нақтылап, қайсысын жоққа шығарар еді?
Аурудың тарихы (anamnesis morbi).
Қыз өткен жылға дейін, тез шаршағыштық, қозғыштық, пайда болғанға дейін өзін жақсы сезінген. Қыз оны мектепке емтихандарға дайындалар кезінде байқаған. Анасы бұл жағдайды мектептегі жүктемелермен байланыстырды. Екі апта бұрын қыз өзін нашарлау сезініп, бірнеше күн мектепке бармай тұруды ұйғарды. Анасы қызын мектепке жібермекші болғанды, таңертең қызында жүрегінің ауырсынуы, құлағының шулауы, көз алдында бұлыңғырланудың пайда болуы, жүрегінің айнуы басталды. Қыз мектепке бара алмай, анасы емхана дәрігеріне қаралуға мәжбүр болды.
Қауіп факторларын бағалау.
Туа біткен факторлар
Отбасылық анамнез – бала екінші жүктіліктен, 2 босанудан. Жүктіліктің 1-ші және 2-ші жартысы токсикозбен анемия бойында өткен. Қыз бала бір жылдан соң ұл баладан кейін дүниеге келген. Туғандағы салмағы 2200 г. бойы – 47 см. Туғаннан бастап жасанды тамақтануда, ерте жасында мешел, гипотрофия болған. Тамақта вегетариандық тағам басым.
Жүре пайда болған факторлар
Қоршаған орта – отбасы цемент шығаратын заводтың қасында түрады
Тәртібі – қыз бала жиі суықтан ауырғаннан кейін, таза ауада сирек болады.
Қосарланған жағдай – анасының сөзінен 12 жасында жедел ішек инфекциясымен ауырған, соңғы жылы бірнеше рет нәжісте лямблия цисталары табылған.
Аллергологиялық анамнез байқалмаған.
Әлеуметтік анамнез
Бала ұйымдастырланған, мектепке барады. Анасы 33 жаста, заводта жұмыс істейді, әкесі, 36 жасар, заводта жүргізуші.
Тьютор сұрақтары:
Оқылған үзіндіден барлығы түсінікті ме?
Оқығаннан қандай қосымша мәлімет алдыңыз?
Бұл ақпарат сіздің гипотезаларыңызды дәлелдеуге немесе жоққа шығаруға қалайша көмектеседі? Неге?
Қандай гипотезалар сіз үшін маңызды? Неге?
Қабылдау барысында не нәрсеге аса назар аударар едіңіз? Қандай гипотезаларды нақтылағыңыз келер еді?
Мүшелер мен жүйелерді қарау:
Жалпы қарау – жалпы жағдайы орташа ауырлықта астениялық синдромға әсерінен. Есі анық, төсектегі қалпы белсенді, көңіл- күйі сәл төмендеген. Дене температурасы 36,7 оС , терісі құрғақ, қабыршақтанған, койлонихиялары бар, шашы жұқа, сынғыш, перифериялық лимфа түйіндері пальпацияланбайды.
Тыныс алу мүшелері – ентігу жоқ, тыныс жиілігі минутына 20 рет. Перкуссияда – өкпелік дыбыс. Тынысы везикулярлы.
Жүрек-қан тамыр жүйесі: ЖСЖ 90 минутына, жүрек шекарасы жасына сай, жүрек тондары орташа дыбысты, ырғағы дұрыс, жүрек ұшында, 5 систолалық шу, функционалды сипатта. АҚ 90/50 мм сын.бағ.
Асқорыту жүйесі: тілі жылтыр. Іші жұмсақ, ауырсынусыз, бауыры қабырға доғасының шетінен 1 см-ге шығып тұр. Көкбауыры ұлғаймаған.
Зәршығару жүйесі: зәр шығаруы ауырсынусыз, дизуриялық белгілер жоқ.
Эндокринді статус: пальпаторлы және визуалды қалқанша безі ұлғайған симптомы жоқ, гипер және гипотиреоидизм симптомы жоқ.
Тьютор сұрақтары:
Оқылған үзінді түсінікті ме?
Оқылған үзіндіден қандай қосымша ақпарат алдыңыз?
Қандай ақпарат сіздің гипотезаңызды теріске шығарады немесе дәлелдейді. Неге?
Болжамды диагноз қойыңыз.
Сіздің диагнозыңызды толықтыру үшін қаданалатын зерттеу әдісі?
Науқастың қосымша зерттеу әдісінен қандай нәтиже күтесіз? Түсіндіріңіз.
Лабораторлық зерттеу нәтижесі
Нв – 85 г/л
Эр – 3,7 х 1012 /л
т.к. – 0,7
микроцитоз, анизоцитоз, пойкилоцитоз, полихроматофилия
Лейкоциттер – 6,5 х 109/л
т – 1
с – 60
л – 29
м – 7
э – 1
қанның биохимиялық анализінде – сарысулық темір 9 мкмоль/л
ЖБТҚ 74 мкмоль/л
ТТҚ 14%
Тиреоидты гормон деңгейі
Т3, Т4, ТТГ – қалыпты
Глюкозуриялық профиль – қалыпты
Инструментті зерттеу әдістері
Кеуде клеткасының рентгенографиясы: патология жоқ.
ЭКГ – синусты тахикардия, нормограмма, миокардта метаболизмдік бұзылыстар.
ЭХОКС: патология жоқ.
Тьютор сұрақтары:
Мына оқылған үзіндіден барлығы түсінікті ме?
Сіз мына оқылған мәліметен қандай қосымша мәлімет алдыңыз?
Осы мәлімет сіздің гипотезаңызды дәлелдеуге немесе алып тастауға көмектесті ме?
Клиникалық диагноз қойыңыз.
Ролдік ойынды жүргізіңіз: дәрігер-науқас. Дәрігер тактикасы.
Клиникалық диагноз: темір тапшылықты анемия, орташа ауырлық дәрежелі, аралас этиологиясы
Темір тапшылықты анемиядағы дәрігерлік тактика:
- белсенді режим, таза ауада барынша демалу
- диета, өнімдердің құрамында темір бай болу керек, рацион таңдағанда азық-түлікте темір гем түрінде болу керек. Өнімдердің құрамында темір гемосидерин және трансферрин ретінде болса, оның абсорбциясы айқын төмен болады, құрамында гем бар өнімдерге қарағанда. Сиыр етіне қарағанда бауырда темір 3 есе көп болса да, оның сіңірілуі өте төмендігі осыған байланысты. Ет, бауыр, балық өнімдерін жеміс-жидекпен бірге қолданса, темірдің сіңірілуі жоғары болады. Гемдік емес темірдің сіңірілуін сойіден протеин, фитаттар, полифенолдар (шай, кофе, орех, бобовыйлар құрамында бар) төмендетеді.
Вегетариандық тамақтанса өнімдердің 17 % темір сіңіріледі. Сондықтан сидеропениялық жағдайда көп мөлшерде шырын, алма, анар, қарақұмық жармасы және тағы басқа өсімдік өнімдерді темірді толтыру үшін қолданбайды.
- темір препараттарын тағайындау: тәуліктік дозасы 100 мг тәулігіне 3 ретке бөліп, емнің алғашқы күндері тәуліктік дозаның ½ тағайындалады
- темір препараттарын тағам арасында беру, шырынмен ішу
( цитрустықпен жақсы), сүтпен қолдануға болмайды
- витамин С, Е, бірге беру
- темір препараттарымен емделу ұзақтығы 3 айдан кем емес.
Стационарда препараттың таралуы анықталды, дозасы белгіленді, емнің оң нәтижесі темір препаратын, қабылдағаннан кейін алынды, науқастың гемоглобині қалпына келгеннен кейін, қыз баланы үйіне шығарды.
ТЕСТІК БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. Бронхтық демікпенің себептік факторларына жатады
А) өсімдік тозаңы, үй шаңы
B) мөлшерден тыс тамақтану
C) ашығу
D) таза ауа
E) таза ауада серуендеу
2. Бронхтық демікпенің өршуіне не әкеледі:
A) таза ауада серуендеу
B) физикалық және психоэмоционалдық жүктеме, темекі шегу, суық
C) тамақтанудың бұзылысы
D) ашығу
E) мөлшерден тыс тамақтану
3. Бронхтық демікпе кезінде бронхтардың жедел абструкциясы неге байланысты:
A) жазық бұлшықеттердің спазмы
B) бөгде зат
C) туберкулезді лимфоаденит
D) бронх қабырғасының склерозы
E) қан кету
4. Орта ауырлық дәрежелі бронхтық демікпенің өршу кезеңіндегі FEV және PEF көрсеткіштері
A) міндетті шамадан 60-80%
B) міндетті шамадан 80%
C) міндетті шамадан 40-50%
D) міндетті шамадан 30-20%
E) 10 % кем
5. Ауыр дәрежеді бронхтық демікпенің өршу сатысында FEV және PEF мөлшері:
A) міндетті шамадан 60-80%
B) міндетті шамадан 80%
C) міндетті шамадан 40-50%
D) міндетті шамадан 30-20%
E) 60% - дан төмен
6. Аллергиялық реакцияның патофизиологиялық кезеңінің ағымын қайсысы сипаттайды:
A) биологиялық медиаторларды шығару
B) антиденелердің түзілуі және аллергендермен қосылуы
C) медиаторлардың әсерінен организмдегі патофизиологиялық өзгерістер
D) аллергияның созылмалы көріністері
E) аллергияның жедел көріністері
7. Интермитирлеуші демікпе немен сипатталды:
A) айына 2 рет түнгі ұстамалар немесе одан сирек
B) айына 2 рет түнгі ұстама немесе одан да көп
C) жұмасына түнгі ұстамалар 1 реттен жиі
D) күнделікті түнгі ұстамалар
E) сыртқы тыныстың қалыпты қызметі жоқ
8. Жеңіл персистерлеуші демікпе немен сипатталады:
A) аурудың өршуі, физикалық белсенділік пен ұйқының бұзылуы мүмкін
B) түнгі симптомдар айына 2 рет немесе одан сирек
C) өршулер арасындағы симптомдардың болмауы
D) ПСВ-нің тәуліктік ауытқуы 20%-дан кем
E) түнгі симптомдар айына 3 реттен жиі
9. Орташа ауырлық дәрежелі персистирлеуші демікпе немен сипатталады
A) симптомдар аптасына 1 реттен кем
B) күнделікті симптомдар
C) аурудың қысқа уақыттық өршуі
D) аурудың өршуі физикалық белсенділік пен ұйқыны бұзбайды
E) түнгі симптомдар айына 2 рет немесе кем
10. Бронхтық демікпе ауруында қандай өкпелік асқыныстар бар?
A) өкпелік жүрек
B) жүрек жеткіліксіздігі
C) туберкулез
D) өкпе эмфиземасы
E) тамырішілік шашыранды қан ұю синдромы (ДВС)
11. Анемияның жеңіл дәрежесінде Нв мөлшері
A) 90-70г/л
B) 110-90г/л
C) 70 және одан төмен
D) 150-130г/л
E) 130-120 г/л
12. Анемияның орташа ауыр дәрежесінде Нв мөлшері:
A) 120-110г/л
B) 110-90г/л
C) 90-70г/л
D) 70-60г/л
E) 60г/л-ден төмен
13. Анемияның ауыр дәрежесінде Нв мөлшері:
A) 70г/л және төмен
B) 120-110г/л
C) 110-90г/л
D) 90-70г/л
E) 140-130г/л
14. Туғаннан соң гемоглобиннің орташа мөлшері:
A) 120г/л
B) 150 г/л
C) 210 г/л
D) 270 г/л
E) 280 г/л
15. Туғаннан соң эритроциттер саны:
A) 4,5х10 12/л
B) 4,8х1012/л
C) 5,0х1012/л
D) 6х1012/л
E) 7,5х1012/л
16. Эритроциттер көлемінің өзгеруі қалай аталады:
A) пойкилоцитоз
B) анизоцитоз
C) сфероцитоз
D) ретикулоцитоз
E) полихроматофилия.
17. Нәрестенің өмірінің алғашқы 2–3 жұмада түсті көрсеткішінің мөлшері:
A) 0,6
B) 0,7
C) 0,8
D) 0,9
E) 1,2
18. Эритроцит формасының өзгеруі қалай аталады?
A) анизоцитоз
B) микроцитоз
C) макроцитоз
D) пойкилоцитоз
E) полихроматофилия.
19. Қай уақытта гемоглобин және эритроцит деңгейінің төмендеуі байқалады?
A) лейкоз
B) ірінді–қабынулық аурулар
C) сүйек миы қажетті регенераторлық ерекшелігі
D) анемия
E) гельминтоз
20. Туысымен гемоглобин мөлшері орташа қаншаны құрайды?
A) 90 г/л.
B) 140 г/л.
C) 210 г/л.
D) 300 г/л.
E) 160 г/л.
21. I гломерулонефритте не зақымданады?
A) каналдар
B) шумақтар
C) интерстиции
D) несепағар
E) тостақанша жүйесі
22. Жедел гломерулонефритте қай гемолитикалық стрептококк А тобы аса патогенді?
A) 2-ші
B) 4-ші
C) 12-ші
D) 18-ші
E) 25-ші
23. Гломерулонефриттің шумақтық капиллярында қандай зат жинақталады?
A) гистамин
B) кинин
C) фибрин
D) серотонин
E) плазмин
24. Жедел гломерулонефрит кезінде селективті протеинурия зәрге кірумен негізделеді
A) альбумин
B) альфа 1 глобулин
C) альфа 2 глобулин
D) в-глобулин
E) Y-глобулин.
25. Ілмекті диуретиктерге қайсысы жатады?
A) фуросемид
B) гипотиазид
C) спиролактон
D) манит
E) арифон
26. Калий сақтаушы диуретик қайсысы?
A) лазикс
B) урегит
C) гипотиазид
D) верошпирон
E) этакрин қышқылы
27. Тікілей емес әсерлі антикоагулянтті көрсетіңіз
A) гепарин
B) курантил
C) фенилин
D) индометацин
E) альдактон
28. Эндотелий мен мезангийдің пролиферациясы ненің себебі?
A) гематурияның
B) қанда азотты метаболиттердің концентрациясының жоғарылауының
C) протениурияның
D) нефритикалық ісінудің
E) анемияның.
29. ЖГН кезіндегі протеинурияның негізгі себебі:
A) дәнекер тінінің негізгі затының дезорганизациясы
B) капиллярлардың базальді мембранасының тұрақсыздығы
C) базальді мембрананың өткіріштігің жоғарлауы
D) шумақтық фильтрацияның құрылымдық өзгерістері
E) тубулоинтерстициальді тіндегі патологиялық процесс
30. Антикоагулянтты терапияға көрсеткіш болып табылады
A) шамалы протеинурия
B) жергілікті немесе шашыранды тамырішілік коагуляцияның белгісі
C) гипертония
D) микрогематурия
E) шамалы протеинуриямен латентті гломерулонефрит
ТЕСТІК БАҚЫЛАУДЫҢ ЖАУАПТАРЫ
1. A)
2. B)
3. A)
4. A)
5. E)
6. A)
7. A)
8. A)
9. B)
10. D)
11. B)
12. C)
13. A)
14. C)
15. D)
16. B)
17. E)
18. D)
19. D)
20. C)
21. B)
22. D)
23. C)
24. A)
25. A)
26. D)
27. A)
28. D)
29. C)
30. B)
Әдебиеттер
1. Аверьянова Н. И. Балалардағы несеп шығару жүйесіндегі жұқпалы аурулардың диагностикасы мен емі: ЖОО-на арналған әдістемелік құрал/ Н.И.Аверьянова, Н.Ю. Зарницына, Н.Ю. Коломеец.- Ростов н/ Д; Пермь: Феникс; Пермь ММА, 2006.-155б.
2. Балясинская Г.Л., Тимаков Е.Ю. Ерте жастағы балалардың жедел обструктивті бронхитін емдеуде флюдидек препаратын қолдану тәжірибесі. Российский вестник перинатологии и педиатрии – 2010. - № 4.- 45-50 б.
3. Батюшкин М.М. Нефрология: дәлелдеу терапиясының негізі.- Ростов на Дону, 2005.-248 б.
4. Бронхтық демікпе: диагностика мен емінің қазіргі кездегі әдістері: әдістемелік құрал / ред. Г. И. Нечаева. - Ростов н/Д : Феникс, 2007. - 128 б.
5. Гавалов С.М.// Детский доктор.- 1999.- № 4.- 19-23 б.
6. Игнатова М.С., Турпитко О.Ю., Харина Е.А., Обухова В.А., Коровина Н.А. т.б. Балалардағы нефротикалық синдром кезіндегі циклоспарин А-ның эффективтілігін көпорталықтан зерттеу нәтижелері// Педиатрия-2008.-№ 5.- 93-97 б.
7. ҚММУ-гі студенттерді оқытудың және білім жетістіктерін бағалаудың инновациялық технологиялары: Монография/М.К.Телеуов, Р.С.Досмагамбетова, В.Б.Молотов-Лучанский, А.З.Муратова, И.М.Риклефс, Ш.С.Калиева, В.П.Риклефс-Қарағанда, 2010, -118б.
8. Кашин А.В., Жуков В.Н., Беляков В.А., Попова И.В. Киров облысында тұратын бір жасқа дейінгі балалардың арасында теміртапшылық анемияның таралуы. // Педиатрия – 2005- № 6 –83-84 б.
9. Комарова О.Н., Шилина Н.М., Поголий Н.Н., Окунев Т.С., Мизерницкий Ю.Л., Конь И.Я. Балалардағы бронхтық демікпенің патогенезіндегі 4 және 5 лейкотриекдердің ролі. // Педиатрия – 2006 - № 5- 35-47 б.
10. Климанская Е.В. // Детский доктор. – 1999.- № 4 –19-23 б.
11. Коровина Н.А., Тарасова А.А., Кадымов Н.А. Бронх демікпесі кезіндегі балалар жүрегіндегі дәнекер тіннің жағдайы// Педиатрия.-2008.-№ 4.- 33-37 б.
12. Коровина Н.А., Захарова И.Н. Балалардағы созылмалы тубулоинтерстинальді нефриттің емі // Педиатрия -2008.-№ 3.- 86-90 б.
13. Краснова Е.И., Кратьян С.О. Балалардағы стрептококктың инфекция: Қабынуға қарсы терапияның қазіргі кездегі әдістері. // Российский вестник перинатологии и педиатрии.-2010.-№ 4.- 76-80 б.
14. Кузьменко, Бычков В.А., Оболадзе Т.Б., Коробко В.М., Алексеева О.В. Қазіргі этаптағы балалардың демікпелік статусының дамуының қауіп факторлары // Педиатрия.- 2008.- № 4.- 41-45 б.
15. Локшина Э.Э., Зайцева О.В. Бронх демікпесі дамуы бойынша қауіптілігі жоғары топтағы балалардағы аллергиялық қабыну маркерлері. // Педиатрия – 2006.-№ 4.- 94-97 б.
16. Маковицкая Г.А.. Мазур Л.И., Баласкова Е.А. Балалардағы созылмалы бүйрек аурулары кезіндегі анемияның қалыптасу ерекшеліктері //Педиатрия - 2009.-№ 3.- 6-12 б.
17. Мещерякова В.В., Маренко Е.Ю., Маренко А.М. Балалар денсаулығын сақтаудың бірінші звеносындағы бронх демікпесінің диагностикасы // Педиатрия -2007.-№ 4.- 62-66 б.
18. Мурзова О.А., Григанов В.И. Бронх демікпесімен ауыратын балалардың қанындағы нейтрофилдер мен моноциттердің ферментативтік белсенділігі// Педиатрия-2008.-№ 4.- 38-41 б.
19. «Балалардағы бронх демікпесі. Алдын-алу және емдеу стратегиялары» Ұлттық бағдарламасы - М., 1997.- 93 б.
20. Балалардағы жастағы тәжірибелік пульмонология // Педиатрия В.К.Таточенко. – М., 2000 – 320 б.
21. Петросян Э.К. Фокальді-сегментарлы гломерулосклероз-этиопатикалық, клиникалық және морфологиялық ерекшеліктері. // Педиатрия-2007.-№ 3.- 129-132 б.
22. Петросян Э.К., Гаврилова В.А., Резников А.Ю. Балалардағы несеп шығару жауарының қайталамалы инфекцияларының емі мен алдын алуы. // Российский вестник перинатологии и педиатрии -2010.-№ 1.- 85-88 б.
23. Сергеева А.Н., Левина А.А., Мамунова Ю.И., Горячкина Л.А., Родионов В.А., Казюкова Т.В. Жетілмеген балалардың ерте анемиясы кезіндегі эритроциттердің жағдайы мен феррокинетика көрсеткіштері // Педиатрия.- 2006.-№ 1.- 26-31 б.
24. Телеуов М.К., Досмагамбетова Р.С., Калиева Ш.С., Тургунов Е.М., Гитенис Н.В., Нурбеков А.А. Медициналық ЖОО-ның бітірушілерінің компетентілік сферасы. Компетенттілік: үнемі өздегінен даму тәжірибесі: - Әдістемелік нұсқаулар. – Қарағанды.-2010ж.-99б.
25. Трунцова Е.С., Сагитова Г.Р. Төменгі тыныс алу жолдарының ауруларының медико-биологиялық аспектілері.// Российский вестник перинатологии и педиатрии -2010.-№ 4.- 40-44 б.
26. Шабалов Н. П. Балалар аурулары: Оқулық: 2 томның 6 басылым, өңделіп және қосымша.- СПб.:Питер. Т.2.-2008.-916 б.
07.09. 2011 ж. басуға қол қойылды
Көлемі 1,8 есепті-баспа табағы
Формат 60х84 1/16. 100 дана
ҚММУ- баспаханасында басып шығарылды
Қарағанды қаласы, Гоголь көшесі,40
Достарыңызбен бөлісу: |