Пән бойынша оқу бағдарламасының титулдық парағы (syllabus)

Пән бойынша оқу бағдарламасының титулдық парағы (SYLLABUS)		Нысан ПМУ ҰС Н 7.18. 4/19

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

YAF 3302 - «Ядролық физика»

Павлодар

Пәннің оқу бағдарламасының бекіту парағы (Syllabus)		Нысан ПМУ ҰС Н 7.18. 4/19

ФМжАТФ деканы

__________ Н.А. Испулов

2013 ж. «___»___________

Құрастырушы: аға оқытушы __________ А.А. Курманов
5В060400 «Физика» мамандығының күндізгі оқу түрі бойынша оқитын студенттерге арналған
YAF 3302 – «Ядролық физика»

Пән бағдарламасы (Syllabus)

Бағдарлама 2013 ж. __________ «____» бекітілген жұмыс бабындағы жұмыс бағдарламасының негізінде әзірленген

Хаттама № .

Кафедра меңгерушісі ___________ М.К. Жукенов
Физика, математика және ақпараттық технологиялар факультетінің оқу –әдістемелік кеңесімен құпталған 2013 ж. «____»_____________

Хаттама №_____

Барлығы – 3 кредит

Курс: 3

Семестр: 6

Дәріс – 22,5 сағат

Тәжірибелік/семинарлық сабақтар – 15 сағат

Зертханалық – 15 сағат

СӨЖ – 82,5 сағат

Сонымен қатар СОӨЖ – 20,6 сағат

Пәнінің еңбек сыйымдылығы - 135 сағат
Бақылау түрі

Емтихан – 6 семестр

Осы пәнді студенттердің оқып-үйренуі үшін игерілуі қажетті пәндер тізбесі - жалпы физика курсының бөлімдері: «Механика», «Молекулалық физика», «Электр және магнетизм», «Оптика», «Атомдық физика» және де мемлекеттік университеттер үшін жоғары математика, математикалық физика курстары.

• 
  конденсацияланған күй физикасы
  
• 
  заттың құрамын анықтау.
  

Курманов Алмас Аскарович

Аға оқытушы

Физика және аспап жасау кафедрасы, аудитория А-407а, өткізу орны: ПМУ – дың бас корпусы

Телефон: 673626

Е-mail: almaskurmanov@mail.ru

Негізгі физикалық құбылыстар мен олардың ерекшеліктерін біліп түсіну; оларды бақылау және тәжірибелік зерттеу әдістерін; атом ядролары мен элементар бөлшектердің қасиеттерін анықтаудың басты әдістерін; негізгі заңдар мен олардың математикалық өрнектерін; субатомдық құбылыстардың маңызды ғылыми техникалық қолдануларын.

• 
  Бөлімнің негізгі міндеттерін дұрыс, сапалы және санды тұжырымдау;
  
• 
  физикалық шамалардың мөлшерін бағалау;
  
• 
  кванттық ұғымдар мен релятивті түсініктерді, атомдық ядролар мен элементар бөлшектердің қасиеттері мен ядролық нұрлардың затпен әсерленуін қарастыруда сапалы пайдалану;
  
• 
  қарапайым теориялық есептеулерге үлгілік есептерді шығаруды;
  
• 
  тәжірибелік жұмыстарды жүргізу мен олардың нәтижелерін талдауды білу керек.
  

№	Тақырыптардың атауы	Сабақ түрлеріне сәйкес аудиториялық сағаттар саңы			СӨЖ
		Дәріс	Тәж.	Зерт.	Барлығы	Сонымен қатар СОӨЖ
1	Атом ядросының жалпы қасиеттері	1	1	1	4	1
2	Радиоактивтілік	1	1	1	6	1
3	Ядро құрылымының физикасы	1	1	2	6	2
4	Ядро құрылымының, радиоактивтік ыдыраулардан шығарылатын қасиеттері	1	1	2	6	2
5	- ыдырау	1	1	2	6	2
6	- ыдырау	1	1	2,5	6,5	2
7	Ядролардың - сәулеленуі	1	1	1	8	1
8	Ядролық реакциялар физикасы	1	1	2	8	1
9	Атом ядроларының бөлінуі мен түзілуі	1	1	1	8	1
10	Жеңіл ядролардың түзілуі	1	1	2	4	1
11	Нуклон-нуклондық әсерлесу	1	1	1	4	2
12	Қолданбалы ядролық физиканың физикалық негіздері	1	1	2	4	1,6
13	Жоғары энергия мен элементар бөлшектер физикасы	1	1	1	4	1
14	Кварктар	1	1	1	4	1
15	Ғарыштық сәулелер	1	1	1	4	1
	Барлығы: 135 (3 кредит)	15	15	22,5	82,5	20,6

Ядро мен элементар бөлшектер физикасының дамуының басты кезеңдері. Микроәлем құбылыстарының мөлшерлері. - бөлшектердің шашырауына Резерфорд тәжірибесі. Ядро өзара әсерлесетін протондар мен нейтрондардың жүйесі ретінде. Ядроның электр заряды. Массалық сан. Изотоптар мен изобаралар. Ядроның массасы. Ядроның байланыс энергиясы. Ядроның байланыс энергиясы үшін жартылай эмперикалық формулалар. Киелі сандар. Нуклонның байланыс энергиясы. Нық және радиоактивті ядролар.

Ядроның спині мен магниттік моменті. Ядролық магнетон. Ядролардың статикалық мультипольдік моменттері. Ядроның электрлік квадрупольдік моменті.

Тақырып 2. Радиоактивтілік

Жоспар

Атом ядроларының нықсыздығының негізгі себептері. Табиғи және жасанды радиоактивтілік. Радиоактивтіліктің статистикалық сипаты. Радиоактивтік ыдырау заңы.

Атом ядроларының модельдері. Ядролық қабықтар моделі: бірбөлшектік модель, бірбөлшектік модель бойынша ядроның қасиеттері. Жалпыланған ұжымдық модель; ядроның тамшылық моделі. Кластерлік модель.

Табиғи радиоактивтілік. Жасанды радиоактивтілік. Трансуранды элементтерді алу заңдылығы.

Тақырып 5. ыдырау

Бөлшектердің спектрі. Негізгі тәжірибелік заңдылықтар. - ыдырау теориясының элементтері. Туннельдік эффект. - ыдырау периодының - бөлшектердің энергиясына тәуелділігі.

Тақырып 6. - ыдырау

Ыдыраудың түрлері. Электрондардың энергиялық спектрлері. Нейтриноның барлығын тәжірибелік дәлелдеу. - ыдырау теориясының элементтері. Нәзік әсерлесулер туралы ұғым.

Тақырып 7. Ядролардың - сәулеленуі

Электрлік және магниттік өтулер. - өтулер үшін момент пен жұптылық бойынша сұрыптау ережелері және әр түрлі мультипольдық өтулер үшін өту ықтималдықтары. Ядролық изомерия.

Ядролық реакциялардың кірістік және шығыстық арналары. Ядролық реакциялардың энергетикасы. Ядролық реакциялардың кинематикасы. Сақталу заңдары. Реакциялар қималары. Ядролық реакциялардың механизмдері. Құрама ядро моделі. Резонанстық ядролық реакциялар. Брейт-Вигнер формуласы. Ядролық тіке реакциялар. Ядролық тіке реакцияларды ядролық күйлердің кванттық сипаттамаларын анықтауға қолдану. - кванттардың, электрондардың, нейтрондардың, жеңіл иондардың, көп зарядты иондардың әсерінен өтетін реакциялардың ерекшеліктері. Тепе-теңдік қалдылық процестер. Жоғарғы энергия кезіндегі реакциялар механизмдері.

Бөліну туралы негізгі тәжірибелік мәліметтер. Бөлінудің элементар теориясы. Бөліну көрсеткіші. Өздік бөліну. Уранның нейтрондар әсерінен бөлінуі. Тізбекті реакция. Көбею коэффиценті.

Жұлдыздардағы ядролық реакциялар. Басқарылатын термоядролық синтез проблемалары.

Дейтрон п-р – жүйенің байланысқан түрі. Дейтронның негізгі сипаттамалары. Дейтронның толқындық функциясы. Ядролық күштердің тензорлық сипаты. Нейтронның протондарда шашыратылуы. Ядролық күштердің спинге тәуелділігі. Ядролық күштердің зарядқа тәуелсіздігі.

Ядролық сәуленің затпен әсерлесуі. Энергияның атомды иондау мен қоздыруға шығыны. Вавилов, Черенков сәулеленуі. Серпімді шашыратылу. Зарядталған бөлшектердің жүрімдері. Нейтрондардың затпен әсерлесуі, нейтрондардың баяулауы. Жылулық және резонансты нейтрондар. Жылулық нейтрондардың диффузиясы.

Элементар бөлшектер – жоғарғы энергия физикасы.Жоғары энергия физикасының тәжірибелік әдістері. Бөлшектердің жинақтағыштары. Қарсы шоқтар. Релятивистік кинематика элементтері. Қысқа өмірлі бөлшектерді бақылау әдістері.

Элементар бөлшектердің кварктық моделі. Кварклептондық симметрия. Кварктар мен лептондардың электромагниттік және нәзік әсерлесуі. Глюондар.

Бірінші реттік ғарыштық нұр. Ғарыштық нұрдың атмосфера арқылы өтуі. Ғарыштық сәулелердің өзгерістері. Жердің радиациялық белдіктері.

7. Тәжірибелік сабақтар тізімі

№	Тақырыптың атауы	Жоспар	Сағат саны
1	Атом ядросының жалпы қасиеттері	Ядроның электр заряды. Массалық сан. Изотоптар мен изобаралар. Ядроның массасы.	1
2	Радиоактивтілік	Радиоактивтік ыдырау заңы. [3,Қ] 41.1 41.2 41.3 41.4 41.5 41.6 41.7 41.8 41.9 41.10 41.11 41.12 41.13 41.14 41.17	1
3	Ядро құрылымының физикасы	Жалпыланған ұжымдық модель; ядроның тамшылық моделі.	1
4	Ядро құрылымының, радиоактивтік ыдыраулардан шығарылатын қасиеттері	Трансуранды элементтерді алу заңдылығы. [3,Қ] 40.1 40.2 40.3 40.4 40.5 40.6 40.7 40.8-40.11 40.12 40.15 40.16 40.23 40.41-40.45 40.46-40.49 40.50	1
5	- ыдырау	- ыдырау периодының - бөлшектердің энергиясына тәуелділігі.	1
6	- ыдырау	- ыдырау теориясының элементтері.	1
7	Ядролардың - сәулеленуі.	Электрлік және магниттік өтулер.	1
8	Ядролық реакциялар физикасы	Резонанстық ядролық реакциялар. Брейт-Вигнер формуласы. [3,Қ] 44.1-44.4 44.5 44.8 44.16 44.19 44.21 44.27	1
9	Атом ядроларының бөлінуі мен түзілуі	Тізбекті реакция. Көбею коэффиценті.	1
10	Жеңіл ядролардың түзілуі	Жұлдыздардағы ядролық реакциялар.	1
11	Нуклон-нуклондық әсерлесу	Ядролық күштердің тензорлық сипаты. Нейтронның протондарда шашыратылуы.	1
12	Қолданбалы ядролық физиканың физикалық негіздері	Энергияның атомды иондау мен қоздыруға шығыны. Вавилов, Черенков сәулеленуі. [3,Қ] 42.1 42.2 42.3 42.4 42.5 42.6 42.7	1
13	Жоғары энергия мен элементар бөлшектер физикасы	Релятивистік кинематика элементтері. Қысқа өмірлі бөлшектерді бақылау әдістері. [3,Қ] 43.1 43.2 43.3 43.4 43.5 43.6 43.7 43.8 43.9 43.10 43.11 43.12 43.13 43.14 43.15 43.16	1
14	Кварктар	Кварктар мен лептондардың электромагниттік және нәзік әсерлесуі.	1
15	Ғарыштық сәулелер	Бірінші реттік ғарыштық нұр.	1

8. Зертханалық сабақтар тізімі

№	Тақырыптың атауы	Жоспар	Сағат саны
1	Ауадағы жүгіруіне қарай бөлшектердің энергиясын анықтау (фпк-3)	Радиоактивтілік. Радиометриялық өлшеулер кезінде жіберілетін қателіктерді зерттеу. Радиоактивті протон мен альфа –нұрдың параметрлерін -бөлшектердің заттағы жүрісін анықтау	4
2	Сцинтилляциялық есепкіш (ФПК 12м)	Сцинтилляциялық есепкіштің жұмыс істеу принципімен таңысу және гамма радиобелсенді элементтерді зерттеу	4
3	Ғарыштық сәулелерін зерттеу (ФПК 01м)	Дозиметрия мен ядролық нұрдан қорғанудың кейбір мәселелерін зерттеу	4
4	Гейгер-Мюллер есепкішін зерттеу (№81)	Есепкіштің құрылысымен таңысу. Есепкіш сипаттамасын құру, оны талдау	3

9. Студенттердің өздік жұмысының тапсырмалары

№	Тақырыптың атауы	Мазмұны	Ұсынылған әдебиет	Бет
1	Атом ядросының жалпы қасиеттері	Ядролық күйлердің кванттық механикалық бейнеленуі. Толқындық функцияның жұптылығы. Бозондар мен фермиондар. Паули принципі	[6]	7-21 б.
2	Радиоактивтілік	Табиғи және жасанды радиоактивтілік.	[6]	37-42 б.
3	Ядро құрылымының физикасы	Атом ядроларының модельдері	[8]	6-12 б.
4	Ядро құрылымының, радиоактивтік ыдыраулардан шығарылатын қасиеттері	Ядролардың мөлшерлерін ыдыраулардан алынған мәліметтерден анықтау	[8]	25-38 б.
5	- ыдырау	Ядролардың мөлшерлерін -ыдыраудан алынған мәліметтерден анықтау.	[7]	69-78 б.
6	- ыдырау	Рұқсат етілген және тыйым салынған - өтулер. - ыдырауларда жұптылықтың сақталмауы. Нейтрино массасының мәселелері.	[7]	80-88 б.
7	Ядролардың - сәулеленуі.	-кванттардың ішкі конверсиясы. Мессбауер эффектісі	[7]	91-102 б.
8	Ядролық реакциялар физикасы	Ядролық реакцияларды зерттеудің тәжірибелік әдістері. Үдеткіштердің жұмыс істеу принципі. Ядролық бөлшектерді тіркеу	[8]	39-49 б.
9	Атом ядроларының бөлінуі мен түзілуі	Ядролық реакторлар. Ядролық энергетика. Дағдылы және бәсекелес энергия көздерінің салыстырмалы сипаттамалары	[8]	39-49 б.
10	Жеңіл ядролардың түзілуі	Басқарылатын термоядролық синтез	[6]	39-49 б.
11	Нуклон-нуклондық әсерлесу	Изотоптық спин. Паулидің жалпыланған пинципі. Ядролық күштердің қанығулық қасиеттері.	[1]	44-58 б.
12	Қолданбалы ядролық физиканың физикалық негіздері	-нұрдың зат арқылы өтуі. -кванттардың әсерлесулерінің қималарының -нұрдың энергиясы мен заттың қасиеттеріне тәуелділігі	[7]	105-1117 б.
13	Жоғары энергия мен элементар бөлшектер физикасы	Іргелі әсерлесулердің төрт түрі. Әсерлесу күші. Сақталу заңдары. Дәл және дәл емес кванттық сандар.	[9]	39-57 б.
14	Кварктар	Нәзік жіне электромагниттік әсерлесулердің біріккен теориясы. Ұлы біріктіру теориясы.	[9]	254-269 б.
15	Ғарыштық сәулелер	Ғарыштық сәулелердің тегі туралы тұжырымдар. Ғарыштық нұр бөлшектерінің үдетілуінің мүмкін мехнизмдері	[9]	271-291 б.

Әрбір тақырып үшін тапсырмалары:

1. 
   Сұрақтарға жауап табу
   
2. 
   Тақырып бойынша ауызша сұрақтарға жауап беру
   

Оқу бағдарламаның күрделі сұрақтары:

1. 
   Жеңіл ядролардын түзілуі (синтезі). Жүлдыздардағы ядролык реакциялар. Баскарылатын термоядролык синтез проблемалары.
   
2. 
   Нуклон-нуклондық әсерлесу. Дейтрон- n-p-жүйеніц байланыскан күйі. Дейтронның негізгі сипаттамалары. Дейтронның толқындык функциясы. Ядролық күштердің тензорлык сипаты.
   
3. 
   Нейтронның протондарда шашыратылуы. Ядролық күштердің спинге тәуелдігі.
   
4. 
   Айнымайтын болшектердің шашыратылуының ерекшеліктері. Ядролык күштердің зарядка тәуелсіздігі. Изотоптык спин.
   
5. 
   Паулидің жалпыланған принципі. Ядролық күштердің алмастырмалык сипаты. Ядролык күштердін канығулық касиеттері.
   
6. 
   Іргелі осерлесулердің торт түрі. Әсерлесу күші. Элементар болшектерді сараптау. Сакталу зацдары. Дол жоне дол емес кванттык сандар.
   
7. 
   Кварктар. Элементар бөлшектердің кварктык моделі. Кварк - лептондык симметрия. Глюондар.
   
8. 
   Кванттык хромодинамиканың негізгі түсініктері. Кварктар мен лептондардың электромагниттік және нозік осерлесулері.
   
9. 
   Нәзік және электромеагниттік әсерлесулердің біріккен теориясы. Ұлы біріктіру теориясы.
   

10. 
    СОӨЖ консультациялардың кестесі
    

№	Сабақ түрі	Дүйсенбі	Сейсенбі	Сәрсенбі	Бейсенбі	Жұма	Жексенбі
1.	Дәріс сұрақтары бойынша консультациялау					12.35 13.25
2.	Тәжірибелік сабақтар сұрақтары бойынша консультациялау			12.35 13.25
3.	СОӨЖ сұрақтары бойынша консультациялау
4.	Зертханалық сабақтар сұрақтары бойынша консультациялау
5.	Тесттік сұрақтары бойынша консультациялау

11. Студенттердің білімдерін тексеру кестесі
Тәжірибелік сабақтарға келу – 50 балл

Есептерді шешу - 50 балл

СОӨЖ және зертханалық сабақ тапсырмаларын орындау – 100 балл
Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тапсыру кестесі

№	Жұмыстар түрі	Тапсырманың тақырыбы мақсаты және мазмұны	Ұсынылатын әдебиет	Орындау мерзімі	Бақылау түрі	Тапсыру мерзімі
1	2	3	4	5	6	7
1	Зертханалық жұмыс	Ауадағы жүгіруіне қарай бөлшектердің энергиясын анықтау (фпк-3)		3 апта		4-апта
2	Зертханалық жұмыс	Сцинтилляциялық есепкіш (ФПК 12м)		2 апта		6-апта
3	Аралық бақылау	Модуль 1,2			тестілеу	8-апта
4	Зертханалық жұмыс	Ғарыштық сәулелерін зерттеу (ФПК 01м)		2 апта		9--апта
5	Зертханалық жұмыс	Гейгер-Мюллер есепкішін зерттеу (№81)		2 апта		11-апта
6	Семестрлік есептер	Әдістемелік нұсқау бойынша		8 апта		14-апта
7	Аралық бақылау	Модуль 3,4			тестілеу	15-апта

12. 
    Студенттердің білімдерін бағалау критерийлері
    

Пәнді меңгеру тесттік түрінде өтетін емтиханымен бітеді. Емтиханға тек ғана барлық тапсырмаларды орындағандар жіберіледі. Әрбір жұма сайын 100 балл алуға мүмкіндік бар. Жіберу рейтингі барлық сабақтардың (тәжірибелік, зертханалық, СОӨЖ, аралық бақылаулар) балдарының орташа арифметикалық балл түрінде есептеледі

1. Семестрдің ортасы мен соңында 100 балдық шкала бойынша пәннің оқылған модулі бойынша студенттің ағымдағы үлгерім (АҮ) бағасы анықталады. АҮ бағасы – бұл келесі жинаған балдардың қосындысы:

- сабаққа дайындалу, топтағы белсенді жұмыс және сабақтағы бақылау шараларына қатысу:

- зертханалық және өздік жұмыстарды мерзімінде, сапалы қорғау және орындау:

СӨЖ түрлерінің тізімі, тапсырмаларды тапсыру мен орындаудың күнтізбелік жоспары, оқытушының талаптары, әрбір пән бойынша баға қоюдың критериялары мен ережелері САБ-та сипатталған:

Ағымдағы үлгерімдегі балдардың бақылау түрлеріне бөлу мысалы.

2. Межелік бақылау да (МБ) 100 балдық шкала бойынша анықталады.

Пән бойынша межелік бақылауға АҮ балдары келесідей студенттер жіберіледі:

3. Студенттің пән бойынша (Р1 және Р2) рейтингтері АҮ және МБ бағаларының қорытындысы бойынша анықталады

Р1(2)=АҮ1(2)*0,5+МБ1(2)*0,5.
Егер оқу жоспарында емтихан және сынақ қарастырылса, онда Р2-ні анықтаған кезінде сынақты екінші межелік бақылау ретінде қарастыру қажет.

Егер студент МБ-дан өтпесе немесе МБ-дан 50 баллдан төмен алса, рейтинг анықталмайды. Бұл жағдайда декан МБ тапсырудың жеке мерзімдерін белгілейді.

4. Пән бойынша студенттің рұқсат рейтингісінің бағасы семестр бойынша мынаған тең:

РР=(Р1+Р2)/2.

Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) жұмыс бағдарламасының барлық талаптарын, курстық проектті қорғау бойынша оң баға алған және рұқсат етілген рейтинг (50 балл) жинаған студенттер жіберіледі.

5. Студенттердің әрбір пән бойынша оқу жетістіктерінің деңгейі қорытынды бағамен (Қ) анықталады. Қорытынды баға салмақтық үлестерін (РРСҮ және ҚБСҮ) ескерумен РР және ҚБ бағаларының қосындысынан құралады

Қ=РР*РРСҮ+ҚБ*ҚБСҮ
Салмақтық үлестер жыл сайын университеттің ғылыми кеңесімен бекітіледі және ол РР үшін 0,6-дан кем, ал ҚБ үшін 0,4-тен кем болмау қажет.
Ескерту: АҮ – ТУ; МБ – РК; РР – РД; КЖ – КР; СӨЖ – СРС; СОӨЖ – СРСП; ҚБ – ИК; Қ – И; РРСҮ – ВДРД; ҚБСҮ – ВДИК.

Пән бойынша қорытынды рейтинг 1 кестеге сәйкес сандық, әріптік және дәстүрлік бағаға айналдырылып, «Студенттердің оқу жетістіктерінің журналы» мен «Рейтинг парағына» енгізіледі.

Кесте 1

Балл түріндегі қорытынды бағалау (И)	Балдардың сандық белгілері (Ц)	Әріптік жүйеде бағалау	Дәстүрлік жүйеде бағалау
			Емтихан	Сынақ
95 - 100	4	A	Өте жақсы	Сынақталды
90 - 94	3,67	A-
85 - 89	3,33	B+	Жақсы
80 - 84	3,0	B
75 - 79	2,67	B-
70 - 74	2,33	C+	Қанағаттанарлық
65 – 69	2,0	C
60 – 64	1,67	C-
55 – 59	1,33	D+
50 – 54	1,0	D
0 – 49	0	F	Қанағаттанарлықсыз	Сынақталған жоқ

13. Әдебиет тізімі

Негізгі

1. 
   Қадыров Н. Ядролық физика негіздері. Алматы : Қазақ университеті, 2005. – 526 б.
   
2. 
   Жүсіпқалиева, Ғ.К. Ядро және элементар бөлшектер физикасы : оқу құралы / Ғ.К Жүсіпқалиева.- Орал: М.Өтемісов атындағы БҚМУ БАҚ және баспа орталығы, 2007.- 104. 
   
3. 
   Наурызбаев А. Атом жəне атом ядросының физикасы: Оқулық / А. Наурызбаев –Алматы: 2012 ж. – 336 бет.
   

Қосымша

1. 
   Абдула Ж., Аязбаев Т. Физика курсының лекциялары. Жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы.– Алматы: ЖШС РПБК «Дəуір», 2012.– 528 бет.
   
2. 
   Мухин, К. Н.  Экспериментальная физика. В 3 т. Т. 1. Физика атомного ядра / К. Н. Мухин. – 7-е изд., стер. – СПб. : Лань, 2009. – 384 с.
   
3. 
   Чертов А. Г., Воробьев А. А. Задачник по физике. – М. : Физматлит, 2007. – 527 с.
   
4. 
   Наумов А.И. Физика атомного ядра и элементарных частиц.– М. : Просвещение, 2007.– 387с
   

жүктеу/скачать 273.62 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: