Практикалық тапсырма-11 Орындаған
жүктеу/скачать 1.39 Mb.
|
Практикалық тапсырма-11Орындаған:ҚТӘ-411 ШәрбатТапсырма: 1)Ғылыми жұмыс бойынша эксперимент түрлері 2)Ғылыми жұмысқа қатысты сауалнама дайындау Тәжірибе (Эксперимент) – бұл ғылыми зерттеулердің маңызды құрамдас бөлігі. Оның негізін нақты есепке алынатын және басқарылатын шарттары бар ғылыми тәжірибе құрайды. Эксперименттің негізгі мақсаты зерттелетін объектілердің қасиеттерін анықтау, гипотезаның әділдігін тексеру және осы негізде ғылыми зерттеу тақырыбын кең және терең зерттеу болып табылады. Олар төмендегі көрсеткіштер бойынша ерекшеленеді: - жағдайларды қалыптастыру тәсілі бойынша (табиғи және жасанды); - зерттеу мақсаттары бойынша (қайта құрушы, айқындаушы, бақылаушы, іздеуші, шешуші); - өткізуді ұйымдастыру бойынша (зертханалық, заттай және т.б.); - зерттелетін объектілер мен құбылыстардың құрылымы бойынша (жай, күрделі) және т.б. Табиғи эксперимент зерттеу объектісінің табиғи жағдайларында тәжірибе жүргізуді көздейді.Жасанды эксперимент жасанды жағдайларды қалыптастыруды көздейді. Түрлендіруші эксперимент ұсынылған гипотезаға сәйкес зерттеу объектісінің құрылымы мен функцияларын белсенді өзгертуді, объект компоненттері арасындағы немесе зерттелетін объект пен басқа объектілер арасындағы жаңа байланыстар мен қатынастарды қалыптастыруды қамтиды. Зерттеуші объектінің жаңа қасиеттері мен сапасын қалыптастыруға ықпал ететін жағдайларды әдейі жасайды. Қорытынды эксперимент белгілі бір болжамдарды тексеру үшін қолданылады. Бақылаушы эксперимент оның жай-күйін, әсер ету сипатын және күтілетін әсерін ескере отырып, зерттеу объектісіне сыртқы әсерлердің нәтижелерін бақылауға алады. Іздестіру эксперименті алдын ала жеткілікті деректердің болмауы салдарынан зерделенетін құбылысқа әсер ететін факторларды жіктеу қиын болған жағдайда жүргізіледі. Іздеу экспериментінің нәтижелері бойынша факторлардың маңыздылығы белгіленеді. Шешуші эксперимент екі немесе бірнеше гипотезалар көп құбылыстармен бірдей үйлескен жағдайда іргелі теориялардың негізгі ережелерінің әділдігін тексеру үшін қойылады. Шешуші эксперимент гипотезалардың біреуімен келісілетін және басқасына қайшы келетін фактілерді туындатады. Зертханалық эксперимент типтік аспаптарды, арнайы модельдеуші қондырғыларды, стендтер мен т.б. қолдану арқылы зертханалық жағдайларда жүргізіледі. Табиғи эксперимент табиғи жағдайларда және нақты объектілерде жүргізіледі. Өткізу орнына байланысты сынау жұмыстары өндірістік, далалық, полигонды және т.б. болып бөлінеді.Қарапайым эксперимент тармақталған құрылымы жоқ, қарапайым функцияларды орындайтын өзара байланысты және өзара әрекеттесетін элементтердің аз саны бар объектілерді зерттеу үшін қолданылады.Күрделі эксперимент күрделі функцияларды орындайтын өзара байланысты және өзара әрекеттесетін элементтердің көп санымен және тармақталған құрылымы бар құбылыстарды немесе объектілерді зерттейді. Эксперимент әдістемесін дұрыс әзірлеу ерекше маңызға ие. Әдістеме- зерттеу мақсатына сәйкес белгілі бір ретпен орналастырылған ойлау және физикалық операциялардың жиынтығы. Эксперимент жүргізу әдістемесін әзірлеу кезінде төмендегілер ескеріледі: - бастапқы деректерді (гипотезалар, өзгермелі факторларды таңдау) анықтау мақсатында зерттелетін объектіге немесе құбылысқа алдын ала мақсатты бақылау жүргізу; - эксперименттік әсер ету үшін объектілерді таңдау, кездейсоқ факторлардың әсерін жою); - өлшеу шектерін анықтау; - байқалатын құбылыстың даму барысын жүйелі бақылау және фактілердің нақты сипаттамасы; - өлшемдерді жүйелі тіркеуді және фактілерді әр түрлі құралдармен және тәсілдермен бағалауды жүргізу; - қайталанатын жағдайларды, айқас әсерлерді жасау, олардың сипаты мен жағдайларын өзгерту; - бұрын алынған деректерді растау немесе теріске шығару мақсатында қиын жағдай жасау; - эмпирикалық зерттеуден логикалық жинақтауға, алынған нақты материалды талдауға және теориялық өңдеуге көшу. Әрбір эксперимент алдында оның жоспары жасалады, ол келесілерді қамтиды: - эксперименттің мақсаты мен міндеттерін; - өзгермелі факторларды таңдау; - эксперимент көлемін, тәжірибе санын негіздеу; - факторлардың өзгеру реттілігін анықтау; - факторларды өзгерту қадамын таңдау, болашақ эксперименталды нүктелер арасындағы интервалдарды; - өлшеу құралдарының негіздемесін; - эксперимент жүргізудің сипаттамасын; - эксперимент нәтижелерін өңдеу және талдау тәсілдерін негіздеу . жүктеу/скачать 1.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|