Программа дисциплины для студентов

Теориялық курстың тақырыптары

Пәнді оқытудағы объектілер және әдістер жонінде мәліметтер. Бүл пәннің басқа ғылымдар араеындағы орны. Пәннің және оның әр этаптарының дамуы жонінде қысқаша -тарихи очерк.

Байқау нәтежесінде модуль қүру мәселесі, автоматты басқару теориясыньщ негізгі мәселелерінің бірі болып бүрыннан да саналатын. Бүгіші уақытта бүл мәселелерге деіин ынтаның тууы мьша себептерге байланысты:

- тиімді жөне шығын аз кететін автоматты басқару жүйелерін қүру жоніндег.

• 
  бүгінгі күнгі ауа жоне космос үшақтарының, сонымен бірге су және теміржол траспорттарының динамикасын зерттеу;
  
• 
  ізбағу және басқа да басқару немесе оқыту есептерін шешу кезіндегі адамның іс-әрекетін зерттеу;
  
• 
  жүрек соғу, көз шарасының козғалуы т.б. нейромоторлы жүйелер секілді биологиялык объектілерді зерттеу.
  

Идентификациялау теориясының негізін қалаушы ғалымдарының бірі профессор Эйкхофф. Бүгінгі кезде бүл пән басқару теориясынан басқа да пәндермен тығыз байланысты. Оған себеп болған ХХ-гасырдың 60-70 жылдары жарық корген А.А. Красовскийдің оптимал адаптивті жүйелерді синтездеуге идентификациялык жолмен келуіне арналған еңбектері. Адаптивті басқару теориясының дамуымеи бірге агымда объекті мен қобылжыгу әсери идентификациялау негізіндегі "идентификациялык" деп аталатын бүл үғым негізгі бағыттың бірі болып саналады.

Идентификациялау және моделдеу теориясымеи қоғам дамуының локалды және глобалды динамикалық экономико-математикалық моделін қүратын мамандар, яғни экономистер мен статистер тығыз айналысыи жүр. Бүл екі ғылымньщ бір-бірін байытуына себепкер болды. Яғни осы бағыт арқасында социалдык және физикалык объектілерде пайдаланылатын жүйенің жалпы математикалық теориясы жасалынды.
2 тақырып. Идентификациялау объектілерінін математикалық модельдері

Математикалық модельдер мен олардың жіктеулері туралы жалпы мағлұматтар. Модельдер жиыны, модельдер құрыльшы. Сызықты модельдер мен сызықты модельдер жиыны. Беріліс функциялардың модельдер үйірі. Күй кеңістігіндегі модельдер. Үлестірілген параметрлі модельдер. Уақыттық сипаттамалар. Дискретті модельдер. Күй кеңістігіндегі дискретті модельдер. Регрессия басқару тұлғасындағы статикалық және динамикалық модельдер.

Негізгі анқытамалар. Идентификация процесінің жалпы сұлбасы. Идентификацияның негізгі этаптары. Априор мен апостериор акпараттар. Идентификацяи сапасының көрсеткіштері мен критерийлері. Идентификациялау әдістерін кластарға бөлу. Қүрылымдық және параметрлік идентификациялар, Активті және пассивті идентификациялар. Идентификацияланудың проблемасы. Ажыратылған жүйелердегі идентификациялаудың. жүйелік шарттары. Тұйықталған сызықты жүйелердегі идентификациялаудың жүйелік шарттары. Ықтималдық идентификациялау ұғымы.

Құрылымдық статикалық идентификация. Байланыс тығыздығының статикалық критерийлері. Модель координаттарының себеп-салдарлық қатынастар бағдарының тәсілдері мен критерийлері. Модель құрьшымының идентификация кезеңіндегі шешімді қабылдау статикалық процедурасын ұйымдастыру.

Қарапайым тестілеу сигналдардың негізінде идентификациялау әдістері. Жиілік сипаттамаларды анықтау. Эксперименталды жиіліктік сипаттамаларды жуыктау. Өтпелі сипаттамаларды анықтау. Уақыттық сипаттамаларды жуықтау.

Бағалау әдістері негізінде идентификациялау.

Параметрлерді бағалаудың негізгі әдістері.

Ең кіші квадраттар әдісімен бағалау. Марковтьщ бағалары.

Максималды шын ұқсастық әдісімен бағалау, минималды орта қауіптілікпен бағалау. Байес бағалары.

Идентификацияның корреляциялық әдістері.

"Ақ шу" түрдегі псевдокездейсоқ тексеру әсірлері кезІндегі динамикалық сипаттамаларды анықтау.

Псевдокездейсоқ тестілеу сигналдары,

Стохастикалық жуықтау әдісі.

Тұйықталған жүйелердегі объектілерді идентификациялау ерекшеліктері.

Ішкі бөгеттермен айқындалмаған кері байланыстарды табу.

Объектілердің күйін және параметрлерін бағалау.

Калман-Бьюси сүзгісі.

Параметрлері мен күйін бір уақытта бағалау.

Квазисызықтандыру әдісі.

Бапталатын адаптивті модельдерімен идентификациялау әдісі.

Динамикалық объектілердің адаптивті модель түрлері.

Параметр мен сигналдар бойынша сызықты модельдер.

Адаптивті модельдерді қолданғандағы идентификациялаудың құрылымдық сұлбалары.

Кіріс сигналдың сипаттамалары мен баптау процесінің байланысы, параметрлерді баптаудың тәуелсіз шарттары.

Модельдің объектіге жақындау критерийлерінің түрлері. Гипертұрақтылық критерийлер мен Ляпуновтың екінші әдісін қолдану арқылы градиенттік әдістермен баптау алгоритмдерінің модельдері мен аналогтарын синтездеу.

Бапталатын адаптивті модельдердің баптау синтезделген алгоритмдерін ықшамдау.

Бейсызықты динамикалық сипаттамаларды идентификациялау әдістері.

Бейсызықты объектілерді идентификациялауға гармоникалық сызықтандыруды қолдану.

Бейсызықты объектілерді идентификациялауга статикалық сызықтандыру әдісін қолдану.

Бейсызықты объектілерді функционалды дәрежелі қатарларды қолданып идентификациялау.

Тәжірибе сабақтардың мазмұны
Тәжірибе сабақтардың мақсаты – Басқару объектілерін модельдеу және идентификациялау курсы бойынша студенттер білімдерін тереңдету мен бекіту, техникалық шығармашылықтың қазіргі әдістер мен процедураларын оқыту.

Сабақтарда студенттер жеке тапсырмалармен жұмыс істейді және пайда болған сұрақтарына кеңес алады. Тапсырмалар студенттердің оларды орындаған кезінде инженерлік шығармашылықтың типтік процедуралар, әдістер мен сатыларды тәжірибелік қолдану дағдылары қалыптасуы үшін тұжырымдалған.

1. 
   тақырып. Басқару объектілерінін модельдерін жазу.
   
2. 
   тақырып. Идентификациялау, басқарылымдық, бақылаулымдыдық шарттары.
   
3. 
   тақырып. Регрессиялық анализ. Бағалаудың түйықталмаған сұлбаларын жасау.
   
4. 
   тақырып. Баптау модельдер бойынша бағалау әдістері. Параметр мен күйді бағалау.
   
5. 
   тақырып. Тура және жанама бағалау әдістері.
   
6. 
   тақырып. Параметрлерді бағалау корреляциялық әдістері.
   
7. 
   тақырып. Стохастикалық жуықтау мен болжамасы.
   
8. 
   тақырып. Рекуррентті бағалау әдістері, инструменталды айнымалылардың, болжаудау қателігінің және т.б. ең кіші квадраттар әдісі.
   
9. 
   тақырып. Бірінші және екінші ретгі сызықты модельдерін идентификациялау графоаналитикалық әдістері.
   

тақырып. Статикалық бағалау әдістерінің бірімен жалпыланған динамикалық модель параметрлерін анықтау.

1. 
   тақырып. Рекурентті бағалау әдістерімен регрессия модельдерінің параметрлерін анықтау.
   
2. 
   тақырып. Бапталынатын адаптивті модельдерді-колданып идентификациялау әдістері.
   
3. 
   тақырып. Салмақ функциялар әдісін қолданып идентификациялау.
   
4. 
   тақырып. Идентификациялаудың корреляциялық әдісі.
   
5. 
   тақырып. Әртүрлі кіреберіс әсерлеріндегі модельдің параметрлерін баптау шарттарын зерітеу.
   

курсы практикалық курс болып саналады. Сондықтан міндетті түрде ағымдағы бақылаудың негізгі түрін құрайтын барлық практикалық, зертханалық, өздік жұмыс тапсырмаларын орындау міндетті болып табылады.

Егер Сіз барлық сабақтарға кешікпей қатысатын болсаңыз, барлық сабақтарға дайындықпен және белсенді қатысып отырсаңыз, барлық тапсырманы уақытында және сапалы орындап отыратын болсаңыз, онда бақылау шараларының күнтізбелік кестесінде көрсетілгендей жоғарғы ұпай жинайсыз.

Сабақтарға қатысу міндетті болып табылады. Себепті босатулар студентті зертханалық, практикалық және өз бетімен жұмыстар кешенін орындамауынан босатпайды. Осындай жағдайда оқытушының кеңес беру уақытымен сәйкес студенттің жеке тапсырмалары бойынша қайта тапсыруына мүмкіндігі бар.

Дербес компьютермен жұмыстардан алынған практикалық дағдылар пән бойынша өз бетімен жұмысты орындау дұрыстылығымен бағаланады.

Студент сабаққа кешігетін болса, сабаққа кіргізілмейді және босатылған сабақты қайта тапсыруға мүмкіндігі болмайды. Сабақтағы ережені бұзғаны үшін айып салынады – бір сабақтан 5 ұпай алынып тасталады.

Барлық аудиторлық уақыттар дәрістік сабақтарға, практикалық, зертханалық жұмыстарға және оқытушымен студенттің өздік жұмысы тапсырмалары бөлінеді. Әр сабаққа дайындық және барлық материалдарды оқу міндетті. Сіздің дайындықтарыңыз ауызша сұраулармен, бақылау жұмыстарымен және межелік бақылаулар тестілері мен тапсырмаларымен тексеріледі. Өздік жұмысы өз нұсқаңызға сәйкес орындалуы қажет, әйтпесе жұмыс есептелінбейді. Тапсырма нұсқаларын оқытушы тағайындайды.

Барлық тапсырмалар уақытында орындалуып, тапсырылуы қажет. Кешіктірілген тапсырмалар төмен бағаланады. Бақылау жұмыстарын кез келгенін көшіруге және емтиханда көшіруге тыйым салынады. Айыптық санкция бақылаудың осы түрі үшін ұпайдың 80%-ын құрайды.

Егер бақылау шараларын өткізу уақытында қандай да бір себептермен қатыса алмасаңыз, онда оқытушының кеңес беру кестесімен қайта тапсыруға мүмкіндігіңіз болады.

Семестрде компьютерлік тестілеу бойынша екі межелік бақылау қарастырылған. Тестілеу сәйкес блоктың материалдарына сай жүргізіледі.

Семестрлік рейтинг мына формула бойынша есептеледі:

, мұндағы: Р1 – рейтинг1; Р2 – рейтинг2

Пән бойынша қорытынды рейтинг ұпайлар бойынша мына формула бойынша есептеледі:

Қ=СР*0,3+КЖ*0,3+Е*0,4 мұндағы: СР – семестрлік рейтинг, КЖ- Курстық жобаның, Е – емтиханда алынған ұпайлар саны

Емтихан тест түрінде жүргізіледі.

Қорытынды баға (балмен) (И)	Баллдың сандық баламасы (Ц)	Әріптік жүйедегі баға	Дәстүрлік жүйедегі баға
			Емтихан, кірікт. сынақ	сынақ
95 - 100	4	A	Үздік	сынақ
90 - 94	3,67	A-
85 - 89	3,33	B+	Жасы
80 - 84	3,0	B
75 - 79	2,67	B-
70 - 74	2,33	C+	Қанағат
65 – 69	2,0	C
60 – 64	1,67	C-
55 – 59	1,33	D+
50 – 54	1,0	D
0 - 49	0	F	Қанағатта-нарлықсыз	Сынақ жоқ