Программалық Оқу есептеуіш техника кешені қамтылуы Оқулық дидактикалық Жұмыс дәптері

2. Оқушылардың практика барысында калькуляторда

мәтіндік құжатқа кірістіру дағдыларын дамыту;

3. Оқушыларды ұйымшылдыққа, ұқыптлыққа тәрбиелеу.

• 
  негізгі стандартты функцияларды;
  
• 
  калькулятордың арналуын;
  
• 
  калькулятордың қандай жұмыс режимдері бар екенін;
  
• 
  калькулятор батырмаларының мәнін анықтауды;
  
• 
  қажетті анықтамалық ақпаратты алуды;
  
• 
  мәтін түрінде терілген арифметикалық өрнектерді калькуляторға қалай тасымалдауға және нәтиже алуға болатынын.
  

• 
  арифметикалық және алгебралық өрнектерді мәтіндік түрде жазуды;
  
• 
  калькуляторды іске қосуды;
  
• 
  калькулятор түрлерін ауыстырып қосуды;
  
• 
  калькулятор жадын пайдалануды;
  
• 
  сандарды теріп олармен есептеулер жүргізуді;
  
• 
  алмасу буферін пайдаланып, күрделі есептеулер жүргізуді.
  

Егер сандар мен айнымалылар арифметикалық және логикалық операциялардың белгілерімен біріктірілсе, мұндай өрнек логикалық деп аталады..

1. 
   « + » - қосу;
   
2. 
   « - » - алу;
   
3. 
   « * » - көбейту;
   
4. 
   « / » - бөлу;
   
5. 
   « ^ » - дәрежесін табу.
   

Өрнектің математикалық жазуында көбейту белгісі қойылмайды, ал арифметикалық өрнекте ол міндетті түрде болуы керек.

Тағы да математикалық жазудан тағы бір айырмашылық бар – ондық бөлшекті жазғанда, үтір емес, нүкте қойылады. Оңайлық үшін пернетақтада жай әшейін нүкте тұрады.

Мысал:

Мәтін түріндегі арифметикалық өрнек –

(2*А+С)/(А+3,5)+D.

Арифметикалық операциялардан басқа, математикалық формулаларда квадраттық түбірлер, тригометриялық және басқа элементар функциялар кездеседі. Мұндай жағдайларда бағдарламалау тілдерінде және калькуляторда бірқатар құрамдас стандартты функциялар бар. Стандартты функциялар арифметикалық өрнектерде қолданылады.

1. 
   sin ()
   
2. 
   cos ()
   
3. 
   tan ()
   
4. 
   log ()
   
5. 
   sgrt ()
   
6. 
   int ()
   
7. 
   exp ()
   

Жақшаның ішіне берілген функция есептелетін өрнекті жазу керек. Стандартты калькулятор бағдарламасы – бұл кәдімгі калькулятордың компьютерлік аналогі, ол әр түрлі есептеулерді: сандарда бір санау жүйесінен басқасына ауыстыруға және логикалық арифметика командаларының амалдарын жүргізуге арналған.

Сен калькулятордың тағы қандай түрлерін білесің?

Калькулятор түрлері:

1. Қарапайым 2. Инженерлік

Калькулятор бағдарламасын іске қосу әрекеттерінің тізбегін көрсет.

Пуск Программы Стандартные Калькулятор

Сандық режимде жұмыс істеу үшін, пернетақтаның қосымша блогын активті жағдайға келтіреді.

Калькулятордың көптеген батырмалары пернетақтаның батырмаларына ұқсайды (анықтамалық батырма бойынша көрсетіледі). Калькуляторда оналтылық, ондық, сегіздік, екілік есептеу жүйесіндегі деректермен жұмыс істеуге болады. Сонымен, оналтылық, ондық, сегіздік, екілік есептеу жүйесінде тек бүтін сандар ғана көрсетілген, ал бұл санау жүйесіндегі теріс сандар қосымша максималды сандар ретінде.

10+11х3=43; (10+11)х3=63.

1. 
   П
   Санды берілген дәрежеге шығару:
   
   1. 
      Санды теру.
      
   2. 
      “X^Y” батырмасын басу.
      
   3. 
      Дәрежеге - санын теру.
      
   4. 
      “=” белгісін теру
      
   роцент есептелетін санды теру.
   
2. 
   “x” белгісін басу.
   
3. 
   Процент- санды теру
   
4. 
   “%” белгісін басу
   

Бұрыштарды радиан өлшеуде беру:

1. 
   “Deg” жалаушасын орнату;
   
2. 
   Егер бұрыш градуста – минутта - секундта берілсе, онда градусты, минутты және секундты үтір арқылы теру керек.(31,18.5); “Inv” жалаушасын орнату; “Dms” батырмасын басу; алынған сан градуста ізделіп отырған бұрыш болады..
   

1. 
   “Red” жалаушасын орнату.
   
2. 
   Бұрышты табу үшін Pi санын пайдалануға болады. Мысалы , 60 градус –бұл Pi санының алтыдан бір бөлігі. Pi батырмасын басу, “/” белгісін басу, 6 санын теру, “=” белгісін басу.
   

1. “Deg” немесе“Red” жалаушасын орнату.

2. Аргумент мәнін градуста (Deg ) немесе радианда (Red ) теру.

3. Қажетті функцияның (SIN, COS, TAN және т.б) батырмасын басу.

1.“Inv” жалаушасын орнату.

2. “Deg” немесе“Red” жалаушасын орнату.

3. Аргумент мәнін градуста (Deg ) немесе радианда (Red ) теру.

4. Қажетті функцияның (SIN, COS, TAN және т.б) батырмасын басу.
Жадпен жұмыс істеу (онда тек бір ғана санды жазуға болатын).

1. 
   Енгізу өрісіндегі санды жадқа енгізу үшін MS батырмасын басу керек
   
2. 
   Mr –жадтағы санды енгізу өрісіне беру.
   
3. 
   М+ - жадтағы санға енгізу өрісіндегі санды қосу.
   
4. 
   МС – жадты тазалау.
   

1. 
   Арифметикалық өрнекті кез келген әтіндік редакторда немесе процессорда теру, мысалы 54-3*4-678=
   
2. 
   Өрнекті алмасу буферіне “=” белгісін қоса отырып , көшіру.
   
3. 
   Калькулятордға өрнекті енгізу өрісіне кірістіру - “Ctrl+V” немесе менюден Түзету, Кірістіріп қою .
   
4. 
   Алынған нәтижені алмасу буферіне көшіру - “ Ctrl+C ” немесе менюден Түзету , Көшіру.
   
5. 
   Нәтижені редактордың қажетті жеріне апару.
   

“+” -қосу операциясы

“-“ -алу операциясы.

Бұл қасиетті тұжырымда.

Калькулятордың ішкі жады неге арналған?

6.2.7-тапсырма. Уақытты белгіле де калькулятордың көмегімен қосу амалын орында. Есептеу уақыты мен нәтижесін жаз.

Жауаубы: 8 000 000

Сандардың 4 жұбын белгілейміз, әр жұптың қосындысы 1 000 000 тең, сонда барлық сегіз санның қосындысы 8 000 000 тең.

Қосатын сандарды топтастыра отырып, 8 секунд ішінде қосындысын ойша шығаруға болады. Сен осындай жылдамдыққа жете аласың ба?

Нәтиже______________________________________________________________________________

Есептеу уақыты_______________________________________________________________________
328 645

491 221

316 304

117 586

571 355

508 779

183 696

382 414

6.2.8-тапсырма. Есепте.

481.92/12 - 20.16 = 20

170*6/7 - 145 = 0.714285

6.05*(53.8+50.2) = 629.2

14.5/186+324 = и324.077

1.08*30.5 - 9.72/2.4 = 28.44

88 - 9.804*14 = - 49.256

(9.885 – 0.365)/1.7+4.4 = 10

6.2.9-тапсырма. «Әр түрлі амалдар – бір нәтиже» қасиеті бар 4, одан кейін 5, содан соң 6 және т.б. бірмәнді сандарды табыңдар.

2+2 = 4 1+1+1+2+5 = 1*1*1*2*5

1+2+3 = 6 1+1+1+3+3 = 1*1*1*3*3

1+1+2+4 = 1*1*2*4 1+1+2+2+2 = 1*1*2*2*2

2*2 = 4 1+1+1+1+2+6 = 1*1*1*1*2*6

1*2*3 = 6

6.2.10-тапсырма. Калькулятордың ішкі жадын пайдалана отырып, келесі амалдарды орында.

(2+7)*2*16 = 288

3*(2+4) =18 272+16 = 288

WINDOWS БАҒДАРЛАМАЛАРЫМЕН САНДЫҚ ДЕРЕКТЕР АЛМАСУ
Алмасу буферімен жұмыс істеу:

1. 
   Арифметикалық өрнекті кез келген мәтіндік редакторда немесе процессорда теру.
   

54-3*4-678=

2. 
   Өрнекті алмасу буферіне «=» белгісін қоса көшіру.
   
3. 
   Калькуляторды енгізу өрісіне өрнекті кірістіріп қою – «Ctrl+V» немесе менюіндегі Түзету, Кірістіріп қою.
   
4. 
   Алынған нәтижені алмасу буферіне көшіру – «Ctrl+C» немесе менюдегі Түзету, Көшіру.
   
5. 
   Нәтижені редактордың қажетті жеріне апару.
   

Калькулятормен басқа қосымшалар арасында цифрлық деректермен алмасу кезінде не қолданылады?

Алмасу буфері.
6.2.11-тапсырма. Калькуляторды қолданып, есептеулерді жүргізіңдер.

(Бұл кестені мұғалім ертерек Word мәтіндік редакторында дайындауы керек).

Деректері бар ақпартізімін Word қосымшасында безендіру керек. Қолданбалар арасындағы цифрлық деректермен алмасуды алмасу буферінің көмегімен орындау керек. Қорытынды шығынның ішіне фирманың қызметінің құны кіреді.

Тауардың әр түрінің құнын $ доллар курсы бойынша теңгемен есептеңдер.

Фирманың қызметінің $ доллар курсы бойынша құны қандай?

«Сервис орталығы» фирмасының Жалмауыз кемпірге қызмет көрсетуінің шығын ақпарат тізімі.

Курс $1 = ??? теңге
№	Тауар аты	$ бағасымен	Теңге бағасымен
1	«City men» ер костюмі	150	?
2	«Былғары империясы» күртешесі	450	?
3	«Lumix» көйлегі	210	?
4	«Lumix» көйлегі	40	?
5	«Сәт» қолғабы	800	?
6	«Акцент» фирмасының түлкі терісінен жасаған тоны	2350	?
	Барлығы	?	?
	Фирма қызметінің ақысы	?	?

№1 тауардың бағасын теңгедей есептеу алгоритмін алмасу буферін қолданып жаз.

1. 
   Word – та 150 санын белгілеу.
   
2. 
   Түзету –Көшіру.
   
3. 
   Калькуляторды ашу.
   
4. 
   Түзету – Кірістіріп қою.
   
5. 
   Берілген 150*148 = 22200 санымен есептеу орындау.
   
6. 
   Индикаторда нәтижесін алып, Түзету – Көшіру.
   
7. 
   Word – ты ашу, меңзерді қажет торға орналастыру.
   
8. 
   Түзету – Кірістіріп қою.
   

ИНЖЕНЕРЛІК КАЛЬКУЛЯТОРМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Инженерлік Калькуляторды іске қосу әрекеттерінің тізбегін көрсет.

Пуск Программы Стандартные Калькулятор

Вид Инженерный

Инженерлік калькулятордың арналуы қандай?

Қарапайым калькулятордың мүмкіндіктерінен басқа, инженерлік калькуляторда статистикалық есептеулерді орындауға, тригонометриялық функцияларды қолдануға, дәрежені табуға, логарифмдерді есептеуге болады.
Батырма функциясын қалай анықтауға болады?

Өздеріңе қажет батырма жөнінде анықтау алу үшін, динамикалық менюді пайдаланыңдар. Батырмада маустың оң жақ батырмасын шертіңдер, содан кейін «Бұл не» деген жазуда маустың сол жақ батырмасымен шертіңдер.
6.2.13-тапсырма. Кестені мәтіндік редакторда толтыр.

Жасылтоғай мектебінде оқу жылы аяқталып қалды. Статистикалық есептеулерге арналған Функционал батырмаларын қолдана отырып, Ақылды Қоянға оқушыларға IV тоқсанның бағасын қоюға көмектес.

(Бұл кестені мұғалім ертерек дайындауы керек).
Пән: Орман өмірінің этикасы Мұғалім: Ақылды Қоян

№	Аты-жөні	4.04	11.04	18.04	25.04	02.05	09.05	16.05	23.05	4 тоқс.
1	Қозы	5	4	5	4	4	5	5	5	5
2	Бұзау	3	3	5	4	2	5	4	4	4
3	Үкі	5	5	4	5	4	5	5	3	5
4	Жолбарыс	Ж	Ж	3	Ж	3	4	3	2	3
5	Иа-Иа	3	Ж	3	4	2	3	2	3	3
6	Түлкі	5	4	Ж	4	5	Ж	5	5	5
7	Қонжық	4	4	5	3	4	3	3	4	4

Оқушылардың бірі үшін төртінші тоқсанның бағасының алгоритмін жазыңдар.

1. 
   Инженерлік калькуляторды ашу.
   
2. 
   Sta батырмасында шерту.
   
3. 
   Статистика терезесі ашылады, оны калькулятордың терезесін жаппауы үшін, басқа жерге апару.
   
4. 
   Калькуляторға бірінші бағаны енгізу, Dat-ты шерту, баға Статистика терезесінде пайда болады.
   
5. 
   Калькуляторға қалған бағаларды Dat батырмасында ұдайы шертіп отырып, кезекпен енгізіңдер.
   
6. 
   Статистика терезесіне барлық бағандарды енгізгеннен кейін, Ave батырмасында шертіңдер.
   

Калькулятордың индикация өрісінде төртінші тоқсанның бағасының мәні пайда болады.

6.2.14-тапсырма. Кестені толтыр

Көп қолданылатын функционал батырмаларды ұғынып есте сақтауға бағытталған.

Санау жүйесі мен өлшеу мөлшері қалай орнатылады?

Ауыстырып қосқыш – батырмалардың көмегімен.

Кері функцияларды есептеу қалай орнатылады?

Inv-(инверсия) терезесінің көмегімен.

Жалаушаларды орнатып, батырмаларда көрсетілгенге кері функцияларды есептеуге болады.

6.2.15-6.2.23 – тапсырма

Бұл тапсырмалар инженерлік калькулятордың кейбір функционал батырмаларының қолдану дағдылары мен біліктілігін қалыптастыруға бағытталған.

625 5= 625	289 (8+9)= 289	1022 2-2= 1022
128 2= 128	4*2= 32 4/2 = 32

37*(3+7)= 3+7=

48*(4+8)= 4+8=

147*(14+7)= 14+7=

148*(14+8)= 14+8=

111*(11+1)= 11+1=

12*3*(1+2+3) =36 1+2+3=36

12*42= 504 26*93= 2418 21*24= 504 62*39= 2418 13*62= 806 42*36= 1512 31*26= 806 36*84= 3024 23*96= 2208 63*48= 3024 32*69= 2208 46*96= 4416 24*63= 1512 64*69= 4416

13= 169 14= 196

157= 24649 158= 24964

913= 833569 914= 835396

6.2.16-тапсырма. Сандарды табу.

4=16 33334=1111155556

34=1156 333334=111111555556

334=111556 3333334=11111115555556

3334=11115556 33333334=1111111155555556

333333334=111111111555555556

6.2.17 –тапсырма. Кестені толтыр.

Инженерлік калькулятормен жұмыс істей алатын санау жүйелерін ата.	Санау жүйесін таңдау үшін қандай батырманы шерту керек?
Ондық	Dec
Екілік	Bin
Сегіздік	Oct
Оналтылық	Hex

6.2.18 –тапсырма. Басқа санау жүйесіне ауыстыру

Dec	Bin	Oct	Hex		Dec	Bin	Oct	Hex
1	1	1	1		17	10001	21	11
2	10	2	2		18	10010	22	12
3	11	3	3		19	10011	23	13
4	100	4	4		20	10100	24	14
5	101	5	5		21	10101	25	15
6	110	6	6		22	10110	26	16
7	111	7	7		23	10111	27	17
8	1000	10	8		24	11000	30	18
9	1001	11	9		25	11001	31	19
10	1010	12	А		26	11010	32	1A
11	1011	13	В		27	11011	33	1B
12	1100	14	С		28	11100	34	1C
13	1101	15	D		29	11101	35	1D

6.2.19-тапсырма. Сандар ондық жүйесінде берілген, оларды басқа санау жүйесінде көрсет.