Разгледжана І зацверджана на пасяджэнні Навукова-метадычнага савета бду

Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь 
  Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт 
    Факультэт геаграфіі і геаінфарматыкі 
Кафедра агульнага землязнаўства і гідраметэаралогіі 
 
УЗГОДНЕНА 
Загадчык кафедрай 
_____________Ю. А. Гледко 
«20»    мая   2019 г. 
 
 
УЗГОДНЕНА 
Дэкан факультэта  
______________Д. М. Курловіч 
«28»  чэрвеня   2019 г. 
 
 
 
УЗГОДНЕНА 
Старшыня  
 
Вучэбна-метадычнай камісіі факультэта   
_______________________ 
«26»  чэрвеня   2019 г. 
 
 
 
 
 
Аграметэаралогія 
 
Электронны вучэбна-метадычны комплекс 
для спецыяльнасці: 1-31 02 02 «Гідраметэаралогія» 
 
 
 
 
 
 
 
 
Рэгістрацыйны № 0308/04-91 
 
Аўтар:  Каўрыга П. А., кандыдат геаграфічных навук, дацэнт.  
 
Разгледжана  і  зацверджана  на  пасяджэнні  Навукова-метадычнага  савета  БДУ 
03.12.2019 г., пратакол № 2. 
 
 
 
 
 
Мінск 2019 
 

2 
 
УДК 631:551.50(075.8) 
К 301 
 
Зацверджана на пасяджэнні Навукова-метадычнага савета БДУ 
Пратакол № 2 ад 03.12.2019 г. 
 
Рашэнне аб дэпаніраванні вынес: 
Савет факультэта геаграфіі і геаінфарматыкі 
Пратакол №  10 ад  26.06.2019 г. 
 
Аўтар: 
Каўрыга Павел Антонавіч, кандыдат геаграфічных навук, дацэнт, дацэнт 
 
Р э ц э н з е н т ы : 
кафедра  геаграфіі  і  методыкі  выкладання  геаграфіі  Беларускага 
дзяржаўнага  педагагічнага  ўніверсітэта  імя  М.  Танка  (загадчык  кафедры, 
кандыдат геаграфічных навук, дацэнт Г. В. Таранчук); 
Даніловіч  І.  С.,    кандыдат  геаграфічных  наук,  дацэнт,  вядучы  навуковы 
супрацоўнік Цэнтра кліматычных даследаванняў Інстытута прыродакарыстання 
НАН Беларусі.  
 
 
Каўрыга,  П.  А.  Аграметэаралогія  :  электронны  вучэбна-метадычны 
комплекс для спецыяльнасці: 1-31 02 02 «Гідраметэаралогія» / П. А. Каўрыга ; 
БДУ,  Фак.  геаграфіі  і  геаінфарматыкі,  Каф.  агульнага  землязнаўства  і 
гідраметэаралогіі. – Мінск : БДУ, 2019. – 128 с. : іл. – Бібліягр.: с. 115–117. 
Электронны  вучэбна-метадычны  комплекс  (ЭВМК)  прызначаны  для 
студэнтаў  спецыяльнасці  1-31  02  02  «Гідраметэаралогія».  Змест  ЭВМК 
прадугледжвае  вывучэнне  аграметэаралагічных  чыннікаў,  якія  вызначаюць 
рост,  развіццѐ  і  прадукцыйнасць  сельскагаспадарчых  культур.  Паказана 
сутнасць  небяспечных  для  сельскай  гаспадаркі  з’яў  надвор’я  і  абаснованы 
мерапрыемствы па барацьбе з імі. Значнае месца аддаецца аналізу важнейшых 
сельскагаспадарчых  культур  у  адпаведнасці  з  іх  патрабаваннямі  да 
аграметэаралагічных  умоў.  Выкладзены  асновы  агракліматалогіі,  метады 
сельскагаспадарчай 
ацэнкі, 
банітавання 
кліматычных 
рэсурсаў 
і 
агракліматычнага раяніравання.  
Дана  агракліматычная  ацэнка  змяненняў  сучаснага  клімату  і 
прыстасавання  сельскай  гаспадаркі.  Характарызуецца  мікракліматычная 
неаднароднасць  агракліматычных  рэсурсаў  і  метады  іх  паляпшэння  для 
сельскай  гаспадаркі.  Звяртаецца  ўвага  на  станаўленне  сельскагаспадарчай 
біятэхналогіі  для  атрымання  генетычна  мадыфікаваных  раслін  пры  дапамозе 
геннай інжынерыі. 
 
 
 

3 
 
ЗМЕСТ 
ТЛУМАЧАЛЬНАЯ ЗАПІСКА ........................................................................... 5
 
1. ТЭАРЭТЫЧНЫ РАЗДЗЕЛ ........................................................................... 13
 
1.1. Фактарыяльная аграметэаралогія ......................................................... 13
 
1.2. Значэнне атмасферных газаў для сельскай гаспадаркі ...................... 15
 
1.3. Сонечная радыяцыя і радыяцыйны рэжым расліннага покрыва ...... 18
 
1.3.1. Альбеда расліннага покрыва ....................................................... 19
 
1.3.2. Доўгахвалевая радыяцыя зямной паверхні ................................ 21
 
1.3.3. Эфектыўнае выпраменьванне ...................................................... 22
 
1.3.4. Радыяцыйны баланс расліннага покрыва ................................... 23
 
1.3.5. Цеплавы баланс расліннага покрыва .......................................... 25
 
1.3.6. Прадукцыйны працэс і фотасінтэз .............................................. 27
 
1.3.7. Фотасінтэтычна актыўная радыяцыя .......................................... 28
 
1.3.8. Фотаперыядызм ............................................................................. 32
 
1.3.9. Шляхі эфектыўнага выкарыстання сонечнай радыяцыі ........... 34
 
1.4. Цяпло як аграметэаралагічны фактар .................................................. 34
 
1.4.1. Фарміраванне тэмпература глебы і яе ўплыў на жыццѐ раслін 35
 
1.4.2. Снегавое покрыва і перазімоўка раслін ...................................... 38
 
1.4.3. Аптымізацыя тэмпературнага рэжыму глебы ........................... 42
 
1.4.4. Роля тэмпературы паветра ........................................................... 44
 
1.4.5. Глебавая вільгаць як аграметэаралагічны фактар ..................... 49
 
1.4.6. Водны рэжым глебы і раслін ....................................................... 50
 
1.4.7. Фарміраванне запасаў прадукцыйнай вільгаці ў глебе ............. 52
 
1.4.8. Уплыў глебавай вільгаці на засваенне спажыўных элементаў 57
 
1.4.9. Водны баланс сельскагаспадарчага поля ................................... 58
 
2. ПРАКТЫЧНЫ РАЗДЗЕЛ ............................................................................. 62
 
2.1. Задачы ..................................................................................................... 62
 
2.2. Палявы практыкум: “Аграметэаралагічныя назіранні” ..................... 80
 
2.2.1. Выбар і апісанне ўчасткаў аграметэаралагічных назіранняў ... 81
 
2.2.2. Феналагічныя назіранні за фазамі развіцця раслін ................... 89
 
2.2.3. Вакамерныя назіранні за станам глебы .................................... 100
 
2.2.4. Інструментальныя назіранні над вільготнасцю глебы ............ 101
 
3. РАЗДЗЕЛ КАНТРОЛЯ ВЕДАЎ ................................................................. 105
 
3.1. Калѐквіум на тэму: “Аграметэаралагічныя фактары і іх роля ў жыцці 
раслін” .............................................................................................................. 105
 
3.2. Самастойная праца (даклад-прэзентацыя): “Аграметэаралагічныя 
ўмовы росту, развіцця і ўраджайнасці сельгасрасліны” (на прыкладзе 
культуры) ......................................................................................................... 105
 
3.3. Аналіз і ацэнка аграметэаралагічных умоў на тэрыторыі Беларусі 106
 
3.4. Пісьмовыя тэсты для кантрольнага зрэзу ведаў ............................... 107
 
3.5. Тэматыка курсавых прац ..................................................................... 109
 
3.6. Тэматыка дыпломных прац ................................................................. 110
 
3.7. Пытанні для падрыхтоўкі да экзамену .............................................. 112
 
4. ДАПАМОЖНЫ РАЗДЗЕЛ ......................................................................... 115
 

4 
 
4.1. Рэкамендаваная літаратура ................................................................. 115
 
4.2. Электронныя рэсурсы .......................................................................... 117
 
4.3. Слоўнікі ................................................................................................. 118
 
4.4. Дзяржаўны стандарт дысцыпліны “Аграметэаралогія” ................... 119
 
Дадатак 1. Вучэбная праграма па вучэбнай практыцы ................................. 120
 
Дадатак 2. Вучэбная праграма па вытворчай практыцы ............................... 126
 
        
Д
АДАТКІ 
1–20
 РАЗМЕШЧАНЫ АСОБНЫМІ ФАЙЛАМІ Ў ПРАГРАМЕ 
PPT. 
 
 
 

5