– кесте. Егу әдісінің аудандасқан қауын сорттары өнімділігіне әсері, 2012 ж

Аудандасқан қауын сорттары стандарт Әңгелек пен зерттелетін Сырдария сорттарының экономикалық тиімділігі егіс схемасына әсері көрсетілгендей 1 гектер егістіктегі өндірістік шығынның құны 98,6 мың. теңге. Өндірістегі өнімнің құнын жеке алғандағы қауын жемісінің барлық нұсқалардағы тауарлық өзіндік құны 2000 теңгені құрап, өнімінің құны:

1 – нұсқада стандарт Әңгелек сорты – 780,6 және Сырдария сорты – 947,2 мың.теңге

2 – нұсқада стандарт Әңгелек сорты – 818,8 және Сырдария сорты – 1002,6 мың.теңге

3 – нұсқада стандарт Әңгелек сорты – 891 және Сырдария сорты – 750,8 мың.теңге

(13 – кесте).

13 – кесте. Егу әдістерінің аудандасқан қауын сорттарын өсірудегі экономикалық тиімділіктің әсері Сорт атауы Нұсқа (егіс схемасы) өсімдік саны дана/га өнімділігі ц/га өнім құны теңге/га өндірістік өнімнің бағасы мың. тең/га өндірістік шығын мың тең/га Әңгелек (St) 120 х 100 см 10000 8408,0 390,3 2000,0 780,6 98,6 Сырдария 120 х 100 см 10000 8482,0 473,6 2000,0 947,2 98,6 Әңгелек (St) 120 х 80 см 12000 9948,2 409,4 2000,0 818,8 98,6 Сырдария 120 х 80 см 12000 9961,8 501,3 2000,0 1002,6 98,6 Әңгелек (St) 120 х 70 см 14000 11610,7 345,8 2000,0 691,6 98,6 Сырдария 120 х 70 см 14000 11993,9 375,4 2000,0 750,8 98,6 Мысалы: 1) 390,3 х 2000 = 780,6 мың.теңге 2 ) 780,6 – 98,6 = 682,0 мың.теңге 3 ) 682,0 : 98,6 х 100 = 691,68 %

Егіс мерзімі 10 мамырда дақылды еккеннен жинағанға дейінгі өсіп-өну кезеңде қалыптасқан көп мөлшердегі жинауға дайын пісіп жетілген жемістер мен өнімділігі бақыланды. Стандарт Әңгелек сортының 10- мамырдағы өнімі 326,8 ц/га-ды құрады.

Егіс мерзімдері қауынның жеке көрсеткіштерінің құнды белгілеріне әсері болды. 10 мамырдағы егу мерзімінің жұмсақ етінің жуандығы 4,0 см және бойындағы қанттың болуы 12,2 % -ға жетті.

Ең жоғарғы экономикалық тиімділік 10 мамырдағы оңтайлы мерзімінде аудандасқан Сырдария қауын сортының: пайдасы 782,4 мың.теңге/га-на өндірістік тімділігі 700,93 %, ал стандарт Әңгелек сорты – 500,62 % болды.

Егістік схемасы қауынның өсіп-өну кезеңінің ұзақтығына айтарлықтай әсер ете қоймады. Зерттелетін сорттың өсімдік санының 10000-нан 14000 дана/га-на жоғарылағанынан, өсіп-өну кезеңінің ұзақтығы 2 күнге қысқарып, 68 күннен 66 күндей болды. Онда қауынның өміршеңдігі 1,6 %-ға, орташа дақылдың тауарлық массасы 0,4 кг-ға және оның өсімдік саны 1,6 данаға дейін төмендейтіні анықталған.

Егістік схемасына байланысты аудандасқан қауын сорттарын өсіруге ең жоғарғы экономикалық тиімділік тәжірибе схемасы 120х80 см-де, тығыз орналасқан өсімдік саны гектарына 12000 данадан таза пайда 904,0 және 720,2 мың теңге/га, ал тиімділігі 916,8 және 730,4-ды құрады.

Зерттеулердің нәтижесінде қауын егістігінде арамшөптердің 7 ботаникалық тұқымдастарына жататын 11 басым түрі анықталды. Арамшөптердің 11 түрінің 72,7 пайызы біржылдықтар және 27,2 пайызы көпжылдық арамшөптер құрады.

Суармалы егіс жағдайында қауын егістігіндегі арамшөптердің түр құрамын білу, шаруа-шаруашылықтарына арамшөптермен күресті тиімді кезеңдерде және ғылыми негізделген әдістермен нақты жүргізуге жол ашады.

Агроэкологиялық сынақ бойынша жүргізілген ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелері бойынша Қазақстандық Арал өңірінің экологиялық дағдарыс жағдайларында, жергілікті жағдайларға бейімделген, ыстыққа және топырақтң тұздануына төзімді аудандасқан Сырдария қауын сортының тиімді агротехникалық тәсілдерін енгізу ұсынылады.

Искакова Аида

Специональность – 6М080100

Изучить сортовую агротехнику районированных сортов дыни

в условиях Приаралья

Актуальность темы.

Бахчеводство является одной из первоначальных отраслей земледелия на Кызылординской земле. В настоящее время в Кызылординской области возделываются ранние сорта – Ангелеки, летние – Амре, осенние – Торлама и осенне-зимние - Кара Куляби и Калайсан. Наряду с ними возделываются сорта, представляющие коммерческий интерес, которые вывозятся в северные регионы Казахстана и в Рос­сию.

Учитывая универсальность Кызылординского региона для выращивания дынь, актуальными остаются вопросы: расширения ассортимента по группам созревания с организацией выхода на мировой рынок; налаживания работы по семеноводству выращиваемых сортов; организации переработки и хранения плодов позднего срока созревания для решения вопросов круглогодичного обеспечения населения свежей и консервированной высококачественной продукцией в осенне-зимний сезон.

Цель. Изучить сортовую агротехнику районированных сортов дынь в условиях Приаралья

Резултаты исследования:

Сроки посева оказывают определенные влияние на прохождение межфазного периода и продолжительность вегетации дыни. Установлено, что при сроках посева 25 апреля, 10 и 25 мая вегетационный период нового районированного сорта дынь составил 73, 69 и 67 дней, что следует объяснить повышением температуры режима атмосферы при более позднем сроке посева.

Оптимальный режим температуры атмосферы при сроке посева 10 мая способствовали более продуктивному развитию растений, увеличению количества плодов на растение до 3 шт и его массы до 1,8 кг.

При сроке посева 10 мая наблюдалось меньшее выпадение растений от посева до уборки - формирования большего количества и массы полноценных плодов к уборке и урожайность на единицу площади. В этом варианте урожайность составила 440,5 ц/га. Против 219,0 и 322,8 ц/га при посева 25 апреля и 25 мая. Урожайность стандарт Ангелек местная при посеве 10 мая составила 326,8 ц/га.

Сроки посева оказали определенные влияние на отдельные показатели хозяйственно-ценных признаков дыни. При сроке посева 10 мая повышается урожайность плодов до 440,5 ц/га, масса плода до 1,8 кг/шт, толщина мякоти до 4,0 см и общее содержание сахаров (ССРВ) до 12,2 %. Наибольшая экономическая эффективность районированного сорта дыни Сырдарья была при оптимальном сроке посева 10 мая где прибыль составила 782,4 тыс.тенге/га с рентабельного производства 700,93 % против 500,62 % стандарт Ангелек местная. Схемы посева дыни не существенно влияют на длину вегетационного периода дыни. С увеличением количество растений с 10000 до 14000 шт/га продолжительность вегетации укорачивается на 2 дня от 68 до 66 дней у изучаемых сортов.Установлено, что увелечение густоты посева от 10000 до 14000 растений/га у изучаемого сорта Сырдарья и стандарт Ангелек местная снижает жизнеспособность в варианте до 1,6 %, средняя масса товарного плода до 0,4 кг и их количество на растений до 1,6 шт.

В зависимости от схемы посева наибольшая экономическая эффективность возделывания нового районированного сорта дыни Сырдарья и стандарт Ангелек местная получены в варианте 120х80 см где густота растений составила 12000 шт/га. Чистая прибыль при этом составила 904,0 и 720,2 тыс. тенге/га, а рентабельность 916,8 и 730,4 %.

To study the of high quality agrotechnics of the districted sorts of melon

in the conditions Aral

Actuality of theme research. A water-melon is one of primary industries of agriculture to earth Kyzylorda. Presently earli sorts are tilled in Kyzylorda area – Angeleks summer –Amre, autumn - Torlama, fall –winter is blaсk of

Along wish them sorts are tilled that is taken out in the north regions of Kazakhstan and of Russia.

Taking info account unirersality of the Kyzylorda region for growiry of melons the actual are remained by guestions: expansions of assortment on the groups of repening with organization of goiny into a world market adjustiny of work on the seed-grewer of the grown sorts of organizations of processiny and storage of garden –stuffs of late term of ripeniny fo the decision of guestions of the whole year providiny of population became cool by the canned high guality products in fall winter season.

Aim. To study the of high guality agrotechnics of the districted sorts of melors in the condition.

The ferms of sowiny reder certain influence on passiny of products peried and duration of regetation of melon. It is set that at the ferms of sowiny twenty fifth (25) April,and tenth(10) twenty fifth (25) May the regetation period of the new districted variety of melons melons made seventy (70) sixty (60) and sixty seven (67) days, that it is necessary to example the increase of temperature of the mode of atmosphere at later term of sowiny

The optimal mode of temperature of atmostphere at the ferm of sowing of tenth May assisted mode productives development of plants havvest amounts of garden –stuffs on a plant to three things and his mfsses on kg eight hundred gramme.

At the term of going of tenth (10) May there was a less of plants from sowing to cleaning up forming of geatter amout and was valuable garden stuffs fo cleaning up on unit of area. In this variant made 440 c\ha, against 21, o and 322 c\ha at gowing 25 April, twenty fifth May productivity standart of Angelek local 326 c\ha mode at gowing of tenth May.

The ferms of gowing redered certain inflience on the separate indexes of economie –valuable sings of melon. At the term of gowing of tenth May rises garden – stuffs to 440.5 c\ha mass of fruit to 1.8 kg\th thicrness of pulp a to 4.0 cm and commen maintenance of gugars to 12.2% (percent).

Most economic efficiency of the districted sort of melon Syr-darya was at the optimal term of sowing of May, 10 where a profit made 782,4 тыс.тенге/ha from a cost-effective production 700,93 % against 500,62 % standard of Ангелек local

The charts of sowing of melon not substantially influence on length of vegetation period of melon. With an increase amount of plants from 10000 to 14000 шт/of ha duration of vegetation shortens on 2 days from 68 to 66 days at the studied sorts.

It is set that увелечение densities of sowing from 10000 to 14000 plants/of ha at the studied sort Syr-darya and standard of Ангелек the local reduces viability in a variant to 1,6 %, middle mass of commodity fruit to 0,4 kg and their amount on plants to 1,6.