Реферат Орындаған: Әскербекова А. Ж., (3к) Тексерген: Ғабдолла О. Ж. 1 Алматы, 2023жыл
жүктеу/скачать 43.33 Kb.
|
| Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті География және табиғатты пайдалану факультеті География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы Астана қаласының экологиялық жағдайы «Табиғи ресурстар кадастры» пәні бойынша Реферат Орындаған: Әскербекова А. Ж., (3к) Тексерген: Ғабдолла О. Ж. 1 Алматы, 2023жыл Ғаламдық экологиялық проблемаларға климаттың өзгеруі, озон қабатының бұзылуы, биоәртүрліліктің азаюы, шөлейттену және жердің құлдырауы (деградация) жатады. Ұлттық экологиялық проблемалареа экологиялық апатты аймақтар; Каспий теңізі қайраңы ресурстарын белсенді игерумен байланысты проблемалар; тарихи ластану; трансшекаралық мәселелер; әскери ғарыштық және тәжірибелік кешендер полигондарының әсерін жатқызуға болады. Жергілікті экологиялық проблемаларға ауа бассейнінің ластануын, радиоактивті, тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтары, табиғи және техногендік төтенше жағдайларды жаткызуға болады. Адам әрекетінен Қазақстан жерінде тез шешуді қажет ететін проблемалар бар. Адамның шаруашылық әрекеті табиғаттың өзгеруіне әсер ететін ерекше фактор. Сондықтан табиғатты өзгерту барысында адамзат оның кейінгі зардаптарын да ескеруі қажет. Табиғат кешендеріне кері әсер ететін озық ғылыми-техниканың тікелей қатысы жоқ. Ол өзгерістерге кінәлы прогресс емес, техникалық жобаларда адамның шаруашылық әрекетінің әсері есепке алынбаған. Жауын-шашын мөлшерін, топырақ ылғалдығын ескерместен топыраққа минералды тыңайткыштар енгізу, ол заттардың шайылып, өзендер мен бөгендердің ластануын туғызды. Мұның бәрі қаншама еңбек пен шикізатты зая кетірумен бірге, қоршаған ортаның жағдайын нашарлатады. Қала ауасын ластаушылардың негізгі үш көзі -бұл стационарлы түрлері (ЖЭО, қазандықтар) , автокөлік және ұйымдастырылмаған ластау көздері (құрылыс алаңдары, өндіріс алаңдары, цемент нүктелері, асфальттік бетон зауыттар және т.б), әрқайсысының үлесі диаграммада ұсынылған. Өткен жылдар деректеріне сәйкес Астана қаласындағы стационарлы көздерден шыққан ластаушы заттар көлемі төмендеу тенденциясына ие. 2019 жылы бұл тенденция сақталады және қала экожүйесінің ауа құрамына ластаушы заттар эмиссиясы 42 мың тоннаға дейін азаяды деп күтілуде. Қозғалмалы көздерден болатын эмиссиялар керісінше өседі: 2013 жылы олар 60.6 мың тоннадан асты, ал 2012 және 2011 жылдары сәйкесінше 44.1 мың және 46.2 мың тоннаны құрады. Ұқсас ахуал Қазақстанның барлық ірі қалаларында байқалады, онда автокөліктің ауа бассейіні ластауға салымы соңғы жылдары 60%және одан астам,ал Алматыда жалпы шығыстардың 80%құрайды. Астанада қозғалмалы көздердің үлесі 55% асты, бұл автомобильдер санының тұрақты өсуімен байланысты, сондай ақ шығысы экологиялық нормалардың жол берілетін мөлшерінен асатын машиналардың ескі үлгілерінің бар болуы мен пайдаланылуына байланысты. 2010 жылы 120 мыңнан астам, 2011жылы-160 мыңнан астам машина, 2018 жылы 300 мыңнан астам тіркелген автокөлік болды. Статистикалық мәліметтер көрсеткендей, қаланың экологиялық жүйесі біршама деңгейде жақсарды. Қоршаған ортаны ластайтын қалдықтар деңгейі стационарлық көздерге қарағанда 2003 жылы 51,5 мың, ал 2004 жылы 44,2 мың және 2005 жылы 43,9 мың тоннаны құраған. Соның өзінде қалдықтардың 90 пайызы «Астана-Энергия» АҚ-ның ЖЭО-1 мен ЖЭО-2-нің еншісіне тиеді екен. Бұл нысандарға қазіргі кезде жоғары деңгейлі тазартқышы бар күл аулағыштар орнатылған. Сондықтан атмосфералық қалдықтардағы күл үйінділерінің қосындысы 8 есеге қысқарды. Күкіртті бөлінулер 3 есеге азайды. Тазалау жүйелерінің жаңартылған түрлері мен мен қазандықтарды бастан-аяқ жөндеуден өткізу – қай қала үшін де салмақты әрі қымбат тұратын операциялармен. Бас қаламыздың экожүйесінде бүгінгі күні ең әлсіз звено деп автокөліктер жағдайын айтуға болатын шығар. Астана жолдарымен күнделікті 100 мыңнан аса ауыр және жеңіл көліктер жүреді. Бұлардың барлығы жиналып улы қалдықтардың айтарлықтай, атап айтқанда, жалпы көлемнің 40%-ын құрайды. Мамандар автокөлік иелеріне ілеспе газды пайдалануды, ал қалалық автопаркті электр көліктермен толтыруды әрі жанармай сапасына қатаң бақылау қоюды ұсынып отыр. Біздің жер қойнауларымыз пайдалы қазбалармен байытылған болса, үстіңгі жағы зиянды қалдықтарға толып барады. Егер көрінбейтін ауа «қалдықтарымен» жоғарғы технологиялар көмегі арқылы күресетін болсақ, тұрмыс және өндіріс қалдықтарынан тек қана көму арқылы құтылуға болады. Астана қаласының шығыс жағында қала бойынша қалдық-қоқыстар көметін бір ғана орын бар. Бұл полигонның аумағы 65,4 гектар. Арнайы дайындалған карьерде 1972 жылдан бері қалдықтарды көму жұмыстары жүргізіліп келеді. Мамандардың айтуынша, оны шамамен 2010 жылға дейін пайдалануға болады. Бүгінге дейін полигонға 14 млн. м3 қалдықтар көмілген. Жыл сайын мұнда 450-500 мың м3 қалдық-қоқыстар келіп түседі екен. Ал, жаңа полигонның құрылысына байланысты жоба дайын тұр. Елордамыз үшін жылу мен жарықтың қайнар көзі болып табылатын ЖЭО-1 мен ЖЭО-2 «Астана-Энергия» АҚ-ның құрамына кіреді. ЖЭО-1 1961 жылдан бері жұмыс істесе, ЖЭО-2 1979 жылдан іске қосылған. Әрбір осындай нысан электр қуатына, бу және ыстық суға органикалық отын қуатын өндіру үшін энергетикалық кешен ұсынады. Органикалық отынды жағу – химиялық тотығу процесі. Оның әсерінен түрлі заттар тотығы мен жанбайтын қалдықтар пайда болады. ЖЭО-на тікелей әсер ететін нысан – атмосфера болып табылады. Гидросфера мен литосфераға, дәлірек айтсақ, су мен жерге әсер етудің өзіндік зардаптары бар. Түтінді газбен сыртқа бөлініп жатқан зиянды заттар астаналық өзен, үйлер мен көшелерге, алаңдар мен саябақтарға шөгеді. Астана қаласы су ресурстарының шектеулілігімен сипатталатын құрғақ аймақта орналасқан. Есіл өзені – Сарыбұлақ пен Ақбұлақ деген екі шағын салалары бар астананың негізгі және жалғыз су артериясы. Вячеславское су қоймасы 67,2 млн.м3/жылына сумен қамтамасыз етілетін (су қоймасының жобалық сыйымдылығы 410,9 млн.м3) қаланың ауыз және өнеркәсіптік қажеттіліктерін қанағаттандыратын іс жүзінде жалғыз көз болып табылады. Астана қаласының аумағында су объектілеріне өнеркәсіптік төгінділер жоқ. Алайда, ластану сипаты жоғары ластанудың негізгі себептері жеке сектордан ағынды сулардың ағызылуы, ластанған аумақтардан табиғи су тасқыны және табиғи климаттық жағдайлар екенін көрсетеді. Елордадағы су объектілерінің санитарлық жағдайын бақылауды қала және аудан әкімдіктері жүзеге асырады. Есіл алабындағы өзендердің ерекшелігі ағынның тек маусым бойынша ғана емес, жыл бойынша да біркелкі бөлінбеуі болып табылады. Әр жылдардағы су ағындары жүздеген рет ерекшеленуі мүмкін, бұл осы өзендердің ресурстарын экономикалық пайдалануды айтарлықтай қиындатады. Нәтижесінде бұл судағы ластаушы заттардың мөлшерінің күрт өсуіне, көк-жасыл балдырлардың пайда болуына, су сапасының төмендеуіне әкеледі. Астана қаласының аумағындағы жер үсті суларының ластануын бақылау 5 су объектісінде (Есіл, Ақбұлақ, Сарыбұлақ өзендері, Вячеславское су қоймасы, Нұра-Есіл каналы) жүргізілді. Есіл өзенінде негізгі иондар (сульфаттар -1,8 ШРК), ауыр металдар (мыс - 1,6 ШРК, марганец - 2,9 ШРК, мырыш - 2,7 ШРК) топтарындағы заттар бойынша ШДК артық мөлшері тіркелді. Ақбұлақ өзенінде ауыр металдар (мыс – 2,2 ШДК, мырыш – 4,9 ШДК, марганец – 2,8 ШДК), негізгі иондар (хлоридтер – 1,3 ШРК, магний – 1, 2 ШДК) топтарындағы заттар бойынша ШДК шамадан тыс жоғарылауы тіркелді. , сульфаттар -3,1 ШДК), қоректік заттар (аммоний тұзы - 1,4 ШДК, нитрит азоты - 2,5 ШДК, фторидтер - 1,7 ШДК). Сарыбұлақ өзенінде ауыр металдар (мырыш – 5,4 ШДК, марганец – 2,0 ШДК), негізгі иондар (сульфаттар – 5,9 ШДК, хлоридтер – 2,2 ШРК, кальций – 1, 2 ШДК) топтарының заттары бойынша ШДК шамадан тыс жоғарылауы тіркелді, қоректік заттар (аммоний тұзы – 5,1 ШДК, нитрит азоты – 3,9 ШДК, фторидтер – 2,9 ШДК). Нұра-Есіл каналында негізгі иондар (сульфаттар – 4,5 ШРК, магний – 1,4 ШРК), ауыр металдар (мыс – 1,4 ШРК, марганец – 1,4 ШРК, мырыш – 2,2 ШРК) топтарындағы заттар бойынша ШРК артық мөлшері тіркелген. ). Вячеславское су қоймасында ауыр металдар тобындағы заттар (мыс – 1,5 ШРК, мырыш – 3,2 ШРК) бойынша ШРК-ның артық мөлшері тіркелді. Астана қаласының аумағындағы су объектілеріндегі СЖЖ бойынша су сапасы келесідей бағаланады: Сарыбұлақ өзені – «ластану деңгейі жоғары»; Есіл, Ақбұлақ өзендері, Нұра-Есіл каналы, су қоймасы. Вячеславское – «орташа ластану деңгейі». 2015 жылмен салыстырғанда Есіл және Сарыбұлақ өзендерінің, Вячеславское су қоймасының, Нұра-Есіл каналының су сапасы айтарлықтай өзгерген жоқ. Сарыбұлақ өзенінде – 12, Ақбұлақ өзенінде – 2, Сұлтанкелді көлінде – 2, Есіл өзенінде – 5 судың ластануының төтенше жоғары және жоғары деңгейі байқалды. Топырақтарды экологиялық-геохимиялық зерттеуге сәйкес, Астана қаласының ластануының фондық көрсеткіштеріне қатысты, жалпы алғанда, олар экологиялық қауіпті элементтердің қалыпты мөлшерімен сипатталады. «Қазгидромет» РМК мәліметі бойынша, көктемгі кезеңде Астананың әртүрлі аудандарында алынған топырақ үлгілерінде мыстың мөлшері 0,02 - 9,71 ШРК, хром, қорғасын - 0,02 - 2,23 ШДК, кадмий мен мырыш - шегінде болды. 0,06–0,1,05 MAC. ЖЭО-1 ауданында топырақ үлгілерінде қорғасынның 1,5 ШЖК артық мөлшері анықталды. Көшенің бұрышында. Уәлиханов-Кенесары, мыстың артық мөлшері – 9,71 ШДК, мырыш – 1,05 ШДК анықталды. №3 орта мектеп ауданында (Сейфуллин және Әуезов көшелерінің қиылысы) хромның артық мөлшері – 2,2 ШЖК анықталды. 2-ЖЭО ауданында хром концентрациясы 2,19 ШЖК құрады. Қалалық демалыс саябағының аумағында топырақ үлгілеріндегі барлық анықталған ауыр металдардың мөлшері қалыпты шектерде болды. Күзгі кезеңде Астана қаласының әртүрлі аудандарынан алынған топырақ үлгілерінде мыс мөлшері 0,92 – 6,0 мг/кг, хром – 4,37 – 8,46 мг/кг, қорғасын – 0,65 – 1,2 мг/кг, мырыш 0,65 – 1,2 мг/кг аралығында болды. диапазоны 5,12–32,83 мг/кг, кадмий – 0,66–1,85 мг/кг. Қалалық демалыс саябағының аумағында хромның артық мөлшері – 1,3 ШРК, мырыш – 1,4 ШРК анықталды. Уәлиханов пен Кенесары көшелерінің қиылысындағы ауданда мыс – 2,0 ШРК және мырыш – 1,3 ШДК артық анықталды. №3 орта мектеп ауданында (Сейфуллин және Әуезов көшелерінің қиылысы) мыс пен хромның концентрациясы -1,4 ШРК құрады. ЖЭО-1 ауданында топырақ үлгілерінде мыстың артық мөлшері -1,4 ШРК анықталды. 2-ЖЭО аумағында топырақ үлгілеріндегі барлық анықталған ауыр металдардың мөлшері қалыпты шектерде болды. Кез келген өңір сияқты Астанада да бірқатар экологиялық проблемалар бар, олардың негізінде экологиялық проблемаларды анықтау, бағалау және жаңарту рәсімдерін қамтитын, экологиялық проблемалардың тізілімі жасалған, тиімді экологиялық жоспарлау және қоршаған ортаны тұрақты жақсарту мақсатында жүзеге асырылады. қаланың экологиялық көрсеткіштері. Олардың кейбіреулері автомобиль көлігінен ауаға ластаушы заттардың шығарындыларының артуы; атмосфералық ауаның қыста жылу энергиясы көздерінен және автономды жылумен жабдықтаудан ластануы; Есіл өзені мен оның салалары Ақбұлақ пен Сарыбұлақты абаттандыру және тазалау; жылу энергиясының баламалы көздерінің болмауы. Қоршаған ортаны және қала ортасының экологиясын бақылау мәселесі ерекше назар аударады. Бүгінгі таңда бұл міндет ең маңызды және күрделі болып табылады және қазіргі заманғы ғылыми зерттеулердің пәні болып табылады.Автокөлік паркі іс жүзінде қоршаған ортаны ластаудың негізгі көзі, сонымен қатар шу мен дірілдің жоғары деңгейін тудыратын көздердің бірі болып табылады. Пайдаланылған газдардан шығатын зиянды заттардың шығарындыларына әсер ететін мотор отынының сапасына мемлекеттік бақылаудың жоқтығын ескере отырып, Астана қаласының негізгі атмосфералық ластағыштары ластаудың жылжымалы көздері болып табылады, т.б. моторлы көліктер. Олар ластаушы заттардың жалпы шығарындыларының 51%-дан астамын құрайды. Атмосфералық ауаның жай-күйіне бақылау Астанадағы 7 стационарлық бекетте жүргізілді. Сондай-ақ, елордада 3 пунктте эпизодтық бақылау жүргізілді (№ 1 пункт – «Зеленый орам» тұрғын үй кешені («Хан Шатыр» сауда ойын-сауық кешенінің ауданы); № 2 пункт – «№ 2 қалалық ауруханасы» " (ЭКСПО алаңы); № 3 нүкте - "Ұлттық мұражай" (Пирамида ауданы). Астана қаласының аумағында табиғи сәулелену көздерін өңдеумен айналысатын объектілердің болмауына байланысты тау-кен жұмыстары жүргізілмейді. және қоршаған ортаға радиоактивті заттардың шығарындылары мен төгінділері фактілері тіркелген жоқ. Жерасты сулары Астана қаласындағы шаруашылық-ауыз сумен қамтамасыз етудің қосымша көзі болып табылады. Солтүстік-шығыс шекарасынан бастап 5-50 км және Астана қ. солтүстігінде Ақмола жер асты суларының кен орындары (Қоянды және Софиев учаскелері) бар. Әкімшілік қатынаста Ақмола жер асты суларының кен орындары Ақмола облысының Целиноград ауданына жатады. Кен орны аттас ойыспен ұштасады. Ақмола ойысы – ұзындығы 70 км-ге және ені 40-50 км дейін болатын эллипс пішіндегі синклиналды құрылыммен қосылған ірі ойыс болып табылады. Қаланың жақын маңында Ақмола кен орнының Қоянды учаскесінің батыс бөлігінде тәул/9 мың м3 көлемдегі жер асты суларының пайдалану қоры бар. Ақмола облысының аумағында жер асты суларының деңгейін өлшеу және су сапасына сынама жүргізу үшін 170 бақылау (тұстама) ұңғымалары бар. Астана қаласының аумағы 71,0 мың гектарды құрайды, шекара сызығының жалпы ұзындығы 175,0 км құрайды, ол Ақмола облысының Целиноград, Шортанды және Аршалы аудандарымен шектеседі. Қала үш әкімшілік ауданнан тұрады: Алматы – 20,6 мың га, Есіл – 31,2 мың га, Сарыарқа – 19,2 гектар. Жер қорлары 15,0 мың га – «Жасыл белдеу», 4,4 мың гектар – «Су қоры», 12,7 мың гектары – ауыл шаруашылығы алқаптары, 3,6 мың гектар – өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс, 35,3 мың гектар – елді мекен, оның ішінде: 7,5 мың шаршы метр. Астана қаласының табиғи және рекреациялық аумақтары 34 770 гектарды құрайды, оның ішінде парктер, алаңдар, бульварлар – 4 900 га, табиғи ландшафттар – 29 870 га. жүктеу/скачать 43.33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|