Құрылымдық элементтері
жүктеу/скачать 409.82 Kb.
|
1 2
Дәрістер|
Əуе электр беріліс желілерінің тіректері, сымдары жəне құрылымдық элементтері2.2.1 Əуе желілерінің сымдарыƏуе желілері бір немесе бірнеше сымдардан тұратын оқшауланбаған (жалаңаш) сымдармен жасалады. ƏЖ мыс, алюминий, болат, болаталюминий жəне болат-бетон сымдармен жасалады. Мыс - электр тогының ең жақсы өткізгіштерінің бірі, сондықтан қажетті техникалық-экономикалық көрсеткіштерді (электр энергиясының шығынын) мыс сымдарының басқа материалдардан жасалған сымдарға қарағанда аз қимасында алуға болады. +20 °С температурадағы қатты тартылған мыстың меншікті кедергісі ρ = 18 Ом мм 2 /км. Мыс сымдар атмосфералық жағдайлардың жəне ауадағы химиялық реагенттердің көпшілігінің əсеріне жақсы қарсы тұрады. Мыс сымдарының механикалық беріктігі σ = 400 МПа. Мыстың тапшылығы мен қымбат болуы салдарынан мыс сымдары өте сирек, тек жарылуға жоғары қауіпті жағдайда ғана қолданылады. Алюминий өткізгіш ретінде мысқа қарағанда нашар. Оның өткізгіштігі мыстың өткізгіштігінен шамамен 1,6 есе аз, алайда алюминийдің өткізгіштігі оны сымдар мен кабельдер үшін ток өткізуші материал ретінде пайдалану үшін айтарлықтай жоғары. Атмосфералық құбылыстардың əсеріне алюминий мыс сияқты жақсы қарсы тұрады. Алюминий сымдары үлкен меншікті кедергімен (ρ = 28,8 Ом·мм2/км) жəне мыстан кем механикалық беріктігімен (σ=156÷180 МПа) ерекшеленеді, бірақ олар əлдеқайда арзан. Бірсымды сым қима ауданы 4, 6 жəне 10 мм2 бір дөңгелек сымнан тұрады. Бірсымды сымдар қимасы ауданы 10 мм2 дейінгі мыстан жəне диаметрі 5 мм дейінгі болаттан дайындалады. Олардың беріктігі жоғары емес, оларды 1 кВ дейінгі кернеудегі ƏЖ ғана қолданады. Бір металдан жасалған көпсымды сымдар бір-бірімен оралған бірнеше сымдардан тұрады, оның ортасында диаметрі бірдей бір немесе бірнеше сым орналастырылады, оның айналасына сымдардың сымдары (қатарлары) жасалады. Бір орамда сым 7 сымнан, екі орамда 19 сымнан, үш орамда 37 сымнан тұрады. Аралас бұрауларды бұрау əртүрлі бағыттарда жүргізіледі, бұл дөңгелек пішінді қамтамасыз етеді жəне бұрауға қарсы анағұрлым тұрақты сым алуға мүмкіндік береді. Көпсымды сымдардың бірсымды сымдарға қарағанда бірқатар елеулі артықшылықтары бар: икемділігі жоғары, бұл үлкен сақтау жəне монтаждаудың ыңғайлылығын қамтамасыз етеді; үзілуге жоғары кедергі аз диаметрге қатысты сым үшін ғана алынуы мүмкін. 25 мм2 жəне одан жоғары қимасы бар бір сымды сымдар үзілуге төмен кедергі болуы мүмкін. Көпсымды сымдар 10÷500 мм2 қимамен жасалады. I жəне II класты əуе желілері үшін тек көп сымды сымдар мен тростар қолданылады. Түсті металдан жасалған сымдар ауаның химиялық реагенттерінің əсерінен өткізгіш металл тотығының жұқа қабатымен тез жабылады жəне одан əрі бұзылмайды. Оксидті пленканың нашар өткізгіштігінен электр тогы сым арқылы өтетін параллель токтардың қатарына «бөлінеді». Бұл құбылыстың жəне сым бұраудың нəтижесі (сым ұзындығы ось бойынша өлшенген сым ұзындығынан 2÷3% артық) көп сымды сымдардың белсенді кедергісінің 2÷3% артуы болып табылады. Механикалық жүктемені (сым бойынша ауырлықты) болат пен алюминий қабылдайды. Алюминий қимасының болат қимасына қатынасы шамамен 5÷6 құрайтын болат алюминийлі сымдарда алюминий сым өткізгіш бойынша толық тарту күші 50÷60%, ал қалғандары - болат өзекше қабылдайды. Өте үлкен механикалық беріктігі бар өткізгіштің аз белсенді кедергісін біріктіру қажет болған жағдайда болат-қола жəне болат-алдрей сымдарды қолданады. Алдрей - магний мен кремнийдің шамалы үлесі (шамамен 1,2%) бар алюминий қорытпасы. Қуыс мыс жəне биметалл (болат сым мыстың буланған қабатымен жабылған) сирек қолданылады. Оқшауланбаған сымдардың маркалары былай белгіленеді: М, А, АС, Ал, ПС, Б - сым материалы (мыс, алюминий, болат алюминий, алдрей, болат, қола). Алюминий сым АТ (қатты күйдірілген) жəне АМ (күйдірілген жұмсақ), АН, АЖ қорытпаларының маркалары болуы мүмкін. Бұдан басқа, теңіздердің, тұзды көлдердің жағалауларында, өнеркəсіптік аудандар мен тұздалған құмдардың аудандарында - АКП, АСКС, АСК салу үшін тоттанудан қорғайтын арнайы алюминий жəне болат алюминий сымдары жасалады. Сымның маркасының жанындағы сан сымның номиналды қимасын білдіреді, мысалы, А-50 қимасы 50 мм2 алюминий сымын білдіреді. Номиналды қима деп сымның нақты қимасының дөңгелектенген шамасын айтады. Мысалы, АС-50/8 болат алюминийі сымының маркасындағы сандар сымның алюминий бөлігінің жəне болат бөлігінің номиналдық қимасын береді. Электр есептерінде тек сымның алюминий бөлігінің өткізгіштігі ескеріледі. Ауа желілерінде негізінен АС маркалы болат алюминийлі сымдар қолданылады (2.2-сурет). жүктеу/скачать 409.82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2