Сызба қаріпі (шрифтісі)
Сызбалардағы барлық жазулар ГОСТ 2.304-81 тағайындаған стандартты шрифтілермен орындалады. Шрифтінің өлшемі оның бас әріптерінің миллиметрмен есептелген биіктігімен анықталады. Бас әріптің биіктігі (h) жазу жолының табанына перпендикуляр бағытта анықталады. Шрифт сызығының қалыңдығы (d) шрифтінің типіне және биіктігіне байланысты алынады. Кіші әріптердің биіктігі (с) келесі кіші шрифтінің өлшеміне тең (ең кіші шрифт үшін с=1,3).
Мемлекеттік стандарт төмендегідей шрифт типтерін тағайындаған:
а) А типті көлбеусіз (d = 1/14 h);
ә) А типті көлбеу (көлбеулік бұрышы шамамен 750);
б) Б типті көлбеусіз (d = 1/10 h);
в) Б типті көлбеу (көлбеулік бұрышы шамамен 750).
Шрифтілерді орындаған кезде жіңішке сызықтармен ішіне әріптер сызылатын көмекші тор тұрғызу қажет. Тор сызықтарының ара қашықтығы шрифт сызығының қалыңдығына тең болады.
ГОСТ 2.304-81 төмендегідей шрифт өлшемдерін тағайындаған: (1,8); 2,5; 3,5; 5; 7; 10; 14; 20; 28; 40. 1,8 өлшемді шрифт тек қана Б типі үшін қолдануға рұқсат етілген. Қарындашпен орындалған сызбаларда өлшемі 3,5-нан кем шрифтілерді қолдану тиімді болмайды.
Өлшемдері 10-нан кем шрифтілермен орындалатын жазулар үшін тек қана әріптердің биіктігі мен енін көрсететін параллель түзулер жүргізсе жеткілікті.
Конструкторлық құжаттардағы жазуларды көбіне Б типті көлбеу шрифтілермен орындайды. 1.3 – кестеде және 1.2 – суретте осы шрифтінің әріптері мен цифрларының параметрлері мен орындалу үлгілері (тұрпаттары) берілген. ГОСТ 2.304-81-де орыс, латын, грек және басқа елдер алфавиттері әріптерінің араб пен рим цифрларының және белгілердің конструкциясы мен параметрлері берілген.
1.3 – кесте Б тип
Шрифтінің параметрлері
|
Белгі-
ленуі
|
Өлшемдерінің
қатынасы
|
Шрифтінің өлшемдері
|
h
|
d
|
2.5
|
3.5
|
5
|
7
|
10
|
Өлшемдері мм-мен
|
1. Бас әріптер:
Әріптердің, сандардың және белгілердің биіктігі
Ж, Ф, Ш, Ь әрптерінің ені
А, Д, М, Х, Ы, Ю, Қ, Ң, Ү, Ұ, әріптерінң және ø белгісінің ені
Б, В, И, Й, К, Л, Н, О, П, Р, Т, У, Ц, Ч, Ь, Э, Я, Ғ, Ө, Һ, әріптерінің, R мен N белгілерінің және 4 цифрдің ені
Г, Е, З, С, Ө әріптерінің және 1-ден басқа цифрлардың ені
І әріптің ені
1 цифраның ені
|
h
q
q1
q2
q3
q4
q5
|
(10/10)h
(9/10)h
(7/10)h
(6/10)h
(5/10)h
(4/10)h
(3/10)h
|
10d
8a
7d
6d
5d
4d
3d
|
2.5 3.5 5.0 7.0 10.0
2.0 2.8 4.0 5.6 8.0
1.8 3.5 3.5 4.9 5.0
1.5 2.1 3.0 4.2 5.0
1.2 1.8 2.5 3.5 5.0
1.0 1.4 2.0 2.8 4.0
0.8 1.0 1 2.1 3.0
|
1.3 – кестенің жалғасы
Шрифтінің параметрлері
|
Белгі-
ленуі
|
Өлшемдерінің
қатынасы
|
Шрифтінің өлшемдері
|
h
|
d
|
2.5
|
3.5
|
5
|
7
|
10
|
Өлшемдері мм-мен
|
ІІ. Кіші әріптер:
б, в, д, р, ф, ү, ұ, һ әріптерінен басқа әріптердің биіктігі
б, в, д, р, ф, ү, ұ, һ әріптерінің биіктігі
ф әрпінің биіктігі
ж, т, ф, ш, щ әріптерінің ені
м, ы, ю, қ, ң әріптерінің ені
і әріптерінің ені
Қалған әріптердің ені
Әріптердің аралығы
Сөздердің аралығы
Жазу жолдарының ең кіші аралығы
|
с
с1
с2
q6
q7
q8
q9
a
e
b
|
(7/10)h
(10/10)h
(12/10)h
(7/10)h
(6/10)h
(2/10)h
(5/10)h
(2/10)h
(6/10)h
(17/10)h
|
7d
10d
12d
7d
6d
2d
5d
2d
6d
17d
|
1.8 2.5 3.5 5.0 7.0
2.5 3.5 5.0 7.0 10.0
3.0 4.2 6.0 8.4 12.0
1.8 2.5 3.5 4.9 7.0
1.5 2.1 3.0 4.2 6.0
0.5 0.7 1.0 1.4 2.0
1.2 1.8 2.5 3.5 5.0
0.5 0.7 1.0 1.4 2.0
1.5 2.1 3.0 4.2 6.0
3.4 6.0 8.5 12.0 17.0
|
һ – шрифтінің биіктігі, мм; d – шрифт сызығының қалыңдығы = (1/10) h
Достарыңызбен бөлісу: |