Анықтама 1
Көпбұрыш- жазықтықтағы кез келген тұйық сынық сызық. Сынық сызықтың әрбір бөлігі көпбұрыштың қабырғасы, ал олардың ұштары көпбұрыштың төбелері деп аталады.
А1А2, А3 А4,... Ап-1 Ап –көпбұрыштың қабырғалары,
А1, А2, ...Ап-көпбұрыштың төбелері және А1О, А2О,...АпО көпбұрыштың диагональдары
А1
А2
А3
А4
Ап
.
О
Анықтама2
Дөңес көпбұрыш.
Егер көпбұрыштың төбелері кезкелген қабырғасы арқылы жүргізілген түзудің бір жағында жатса, онда оны дөңес көпбұрыш деп атайды
А1
А2
А3
А4
А5
А6
А7
В1
В2
В3
В4
В5
дөңес көпбұрыш
дөңес емес көпбұрыш
Анықтама 3.
Дұрыс көпбұрыш.
Егер көпбұрыштың барлық қабырғалары мен ішкі бұрыштары өзара тең болса, онда оны дұрыс көпбұрыш деп атайды.
Тең қабырғалы үшбұрыш
квадрат
Бесбұрыш -пентаграмма
Алтыбұрыш - гексаграмма
Жетібұрыш-септаграмма
Сегізбұрыш-октаграмма
Тоғызбұрыш-нонаграмма
Онбұрыш-декаграмма
Төмендегі фигуралар дұрыс көпбұрыш болып табыла ма?
Жауабы: жоқ, олар жартылай дұрыс көпбұрыштар
Теорема
Дөңес п-бұрыштың көпбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы 180(п-2) тең
Дөңес көпбұрыштың әрбір бұрышы беріліп, қабырғалар санын табу үшін:
Дөңес көпбұрыштың бұрышы (ішкі және сыртқы бұрышы) бойынша қабырғалар санын
табу үшін:
Жаңа сабақты қарастырмас бұрын көпбұрышқа іштей сызылған шеңбердің анықтамасы мен көпбұрышқа сырттай сызылған шеңбердің анықтамасын еске түсіріп алайық
Анықтама 1
Барлық төбелері шеңбер бойында жататын көпбұрышты шеңберге іштей сызылған деп, ал шеңберді көпбұрышқа сырттай сызылған деп атайды.
.
.
.
Анықтама 2
Барлық қабырғалары шеңбермен жанасатын көпбұрышты шеңберге сырттай сызылған деп, ал шеңберді көпбұрышқа іштей сызылған деп атайды.
Дұрыс п көпбұрышқа сырттай сызылған шеңбердің радиусы
R-ге тең болса, оның қабырға-
сының ұзындығын табу үшін:
Дербес жағдайда,
Дұрыс п көпбұрышқа іштей сызылған шеңбердің радиусы r-ге тең болса, оның қабырғасының ұзындығын табу үшін:
Дербес жағдайда,
Сырттай сызылған шеңбер R радиусын табу үшін
Іштей сызылған шеңбер r радиусын табу үшін
Тапсырмалар орындау
1. Дұрыс сегізбұрыштың бұрыштарын табыңыз:
Шешуі:
2. Дұрыс көпбұрыштың қабырғалар санын табыңыз, егер:
а) оның әрбір бұрышы 140-қа тең болса;
ә) оның әрбір сыртқы бұрышы 36 –қа тең болса;
Шешуі:
Жауабы:135
Жауабы: a)n=9, ә)n=10
Назар қойып тыңдағандарыңызға рахмет!